www.sgk.gofin.pl Strona 1
Zeszyty Metodyczne Rachunkowości
nr z dnia 2010-02-01 nr kolejny 267
3
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., www.sgk.gofin.pl
Zakup towarów w ewidencji księgowej
1. Jakie składniki aktywów kwalifikuje się jako towary?
Towary są to składniki rzeczowych aktywów obrotowych wytworzone przez inne jednostki, nabyte w celu ich dalszej
odsprzedaży w niezmienionej postaci. Towarami mogą być również własne produkty przedsiębiorstwa wtedy, gdy
znajdują się w sklepach fabrycznych i sprzedawane są przez producenta poprzez posiadane przez niego placówki
handlowe. Do towarów zalicza się też składniki aktywów obrotowych znajdujące się poza jednostką, ale będące jej
własnością, składowane w obcych magazynach, na przykład w wyniku zgłoszonej reklamacji przez kontrahenta lub
przekazane przez jednostkÄ™ do przerobu obcego.
Towarami są również produkty będące przedmiotem skupu, na przykład produkty rolne, leśne, surowce wtórne, a także
nabyte i przeznaczone do obrotu nieruchomości (grunty, budynki, budowle) oraz prawa majątkowe, nabyte w celu
odsprzedaży, które nie stanowią aktywów trwałych. Klasyfikacja danego składnika aktywów do towarów zależy głównie
od sposobu wykorzystania go w przedsiębiorstwie. Ten sam składnik rzeczowych aktywów obrotowych może być
w jednej jednostce towarem, a w drugiej surowcem (materiałem) lub też wyrobem gotowym.
2. Na czym polega ewidencja zapasów towarów?
Nie wszystkie towary udaje się sprzedać w tym samym okresie, w którym zostały nabyte. W związku z powstającymi
zapasami towarów należy prowadzić ich ewidencję i nie rzadziej niż raz na koniec roku obrotowego uzgadniać stan
księgowy ze stanem rzeczywistym za pomocą spisu z natury.
Prawidłowa ewidencja księgowa powinna być na tyle szczegółowa, aby umożliwiła rozliczenie osób materialnie
odpowiedzialnych za zapasy, pozwoliła ustalić wartość zapasu oraz określić zapas towarów według asortymentu
i miejsca składowania.
Ustawa o rachunkowości zezwala na stosowanie jednej z następujących metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych
towarów:
a) ewidencja ilościowo-wartościowa
, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany
w jednostkach naturalnych i pieniężnych,
b) ewidencja ilościowa
, gdzie ewidencję ilościową stanów i obrotów dla poszczególnych składników lub
jednorodnych grup składników prowadzi się wyłącznie w jednostkach naturalnych, a wartość stanu wycenia się
przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem (na przykład
z tytułu podatku dochodowego),
c) ewidencja wartościowa
, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu,
d) odpisywanie w koszty wartości towarów na dzień ich zakupu lub w momencie ich wytworzenia
,
połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów, jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego
stanu nie póz
niej niż na dzień bilansowy. Ta metoda jest praktycznie rezygnacją z bieżącej ewidencji na koncie
księgowym towarów i jest możliwa do stosowania tylko przez niektóre jednostki. Na przykład, gdy działalność
handlowa nie jest głównym segmentem działalności przedsiębiorstwa i prowadzona jest na niewielką skalę lub
gdy właściciel firmy jest jednocześnie osobą materialnie odpowiedzialną za stan zapasów.
http://www.sgk.gofin.pl/11,2197,117525,zakup-towarow-w-ewidencji-ksiegowej.html 2010-12-08 08:51:51
www.sgk.gofin.pl Strona 2
Wyboru metody ewidencji towarów spośród wymienionych w ustawie dokonuje kierownik jednostki, uwzględniając
rodzaj i skalę prowadzonej działalności. Opis wybranej metody powinien znalez
ć się w polityce rachunkowości
jednostki.
3. Po jakich cenach należy przyjąć towar do magazynu?
Towary na dzień nabycia lub ich powstania ujmuje się w księgach rachunkowych w cenach ewidencyjnych, które mogą być
zmienne bÄ…dz
stałe.
Zmienne ceny ewidencyjne towarów to:
cena nabycia,
cena zakupu,
koszt wytworzenia - w przypadku wyprodukowania towaru we własnym zakresie.
Cena zakupu to kwota należna sprzedawcy bez naliczonego podatku od towarów i usług, wykazanego na fakturze VAT
dokumentujÄ…cej dany zakup.
Towary można wyceniać w cenie zakupu tylko wtedy, gdy nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego
jednostki. Stosując wycenę towarów w cenach zakupu, koszty zakupu - takie jak koszty transportu (załadunku,
wyładunku), ubezpieczenia towaru w drodze - odpisuje się bezpośrednio w koszty działalności operacyjnej.
Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu powiększona o koszty
bezpośrednio związane z zakupem, a pomniejszona o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia.
Wycena towarów w cenach nabycia oznacza, że koszty transportu zwiększają wartość towarów wykazywaną w księgach
rachunkowych oraz sprawozdaniu finansowym. Ewidencja taka jest prowadzona, gdy wysokość kosztów transportu
stanowi znaczną wartość i ze względu na istotny wpływ tych kosztów na wyniki uzyskiwane ze sprzedaży nie powinny
być odpisywane w koszty z chwilą ich poniesienia. Dlatego wypracowane zostały dwie metody ewidencji towarów
w cenach nabycia:
1) poprzez wliczanie kosztów zakupu bezpośrednio w cenę nabycia, zwiększając wartość towarów na koncie
33 "Towary". Jest to jednak metoda rzadko stosowana, z uwagi na trudność przypisania kosztów zakupu
do każdej dostawy towarów i poszczególnego asortymentu towaru,
2) poprzez rozliczanie kosztów zakupu w czasie, ujmując je na osobnym koncie w trakcie okresu
sprawozdawczego (np. na koncie 52-3 "Koszty zakupu"), z którego na koniec okresu są przenoszone na konto
64-4 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów zakupu" i następnie rozliczane proporcjonalnie pomiędzy część
dotyczącą sprzedanych towarów i część pozostałą w magazynie w postaci zapasów.
Koszt wytworzenia obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną
część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszt wytworzenia służy do wyceny wytwarzanych
we własnym zakresie rzeczowych składników aktywów w postaci wyrobów gotowych i półproduktów z przeznaczeniem
do sprzedaży albo na potrzeby własnej działalności.
Stałe ceny ewidencyjne są cenami, które jednostka ustala samodzielnie i stosuje przez dłuższy czas do wyceny
towarów przyjmowanych do magazynu oraz wydawanych z magazynu. Towary ewidencjonowane w stałych cenach
ewidencyjnych są korygowane za pomocą odchyleń od cen ewidencyjnych do poziomu cen rzeczywistych.
Podczas, gdy w praktyce każda kolejna partia przyjętego towaru może mieć inną wartość i inną cenę jednostkową,
stosowanie z góry ustalonej stałej ceny dla wyznaczonego okresu upraszcza ewidencję towarów w momencie zakupu
i rozchodu.
http://www.sgk.gofin.pl/11,2197,117525,zakup-towarow-w-ewidencji-ksiegowej.html 2010-12-08 08:51:51
www.sgk.gofin.pl Strona 3
Stałe ceny ewidencyjne ustala się na poziomie cen przewidywanych (planowanych) lub na poziomie cen, które
występują w danym okresie najczęściej, czy na przykład na poziomie cen z poprzedniego okresu. Za stałe ceny
ewidencyjne towarów można przyjąć ceny ewidencyjne na poziomie:
ceny zakupu,
ceny sprzedaży netto, która to zawiera doliczoną do ceny nabycia (zakupu) marżę handlową; taką ewidencję
czasami stosuje siÄ™ w magazynach hurtowych,
ceny sprzedaży brutto, która zawiera wartość towaru w cenach nabycia (zakupu) powiększoną o marżę
handlową oraz VAT. Ze stałymi cenami ewidencyjnymi na poziomie cen sprzedaży brutto najczęściej można
spotkać się w punktach sprzedaży detalicznej.
Wyboru cen stosowanych do ewidencji towarów jednostka dokonuje samodzielnie, opisując je w dokumencie polityki
rachunkowości.
4. Jakie konta służą do ewidencji księgowej zakupu towarów?
Ewidencja zakupu towarów odbywa się na kontach:
33 "Towary",
34-2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów",
30 "Rozliczenie zakupu".
Ewidencję towarów prowadzi się na konie 33 "Towary". Wszelkie przychody i rozchody towarów ujęte na koncie 33 są
ewidencjonowane w rzeczywistych cenach zakupu (nabycia) lub stałych cenach ewidencyjnych. Jeśli do ewidencji
towarów jednostka przyjmuje stałe ceny ewidencyjne, to odchylenia od cen ewidencyjnych stanowiące różnicę
pomiędzy ceną zakupu (nabycia) a ceną ewidencyjną ujmuje się na koncie 34-2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych
towarów", które to konto stanowi konto korygujące do konta 33 "Towary".
Konto 30 "Rozliczenie zakupu" pełni rolę łącznika pomiędzy otrzymaną dostawą towaru i przesłaną fakturą zakupu lub
rachunkiem, które to dokumenty zazwyczaj wpływają do jednostki w różnych, niepokrywających się ze sobą terminach.
Konto 30 umożliwia prawidłowe ustalenie:
wartości dostaw niefakturowanych, gdy dostawa towaru została przyjęta/odebrana, a jednostka nie otrzymała
jeszcze dokumentów zakupu (faktury, rachunku),
wartości dostaw w drodze, gdy faktura już jest, a towar jeszcze nie dotarł.
Konto 30 "Rozliczenie zakupu" może wykazywać równocześnie dwa salda. Saldo Wn (debetowe), które odzwierciedla
stan "dostaw w drodze" oraz saldo Ma (kredytowe), które prezentuje stan "dostaw niefakturowanych".
5. Jak zaksięgować zakup towaru?
5.1. Ujęcie zakupu towarów w cenach nabycia
Przykład
http://www.sgk.gofin.pl/11,2197,117525,zakup-towarow-w-ewidencji-ksiegowej.html 2010-12-08 08:51:51
www.sgk.gofin.pl Strona 4
I. Założenia:
1. Spółka z o.o. w styczniu 2010 r. zakupiła towar o wartości: 53.680 zł, w tym:
a) wartość netto towaru: (400 szt. x 100 zł/szt.) = 40.000 zł,
b) koszty transportu: 4.000 zł,
c) VAT naliczony podlegający odliczeniu: 9.680 zł.
2. Zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości, jednostka prowadzi ewidencję zakupu towarów w cenach
nabycia, a koszty zakupu rozlicza w czasie. Ewidencję kosztów prowadzi na kontach zespołu 4 i 5.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. Faktura VAT dokumentująca zakup towarów:
a) wartość netto towaru 40.000 zł 30-1
b) koszty transportu 4.000 zł 30-1
c) VAT naliczony podlegający odliczeniu 9.680 zł 22-1
d) łączna kwota zobowiązania 53.680 zł 21
2. Pz - przyjęcie towaru do magazynu 40.000 zł 33 30-1
3. Zarachowanie kosztów transportu 4.000 zł 40 30-1
oraz równolegle 4.000 zł 52-3 49
4. Przeniesienie kosztów zakupu za dany miesiąc do rozliczenia 4.000 zł 64-4 52-3
III. Księgowania:
Koszty zakupu odniesione na konto 64-4 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów zakupu" będą rozliczane
proporcjonalnie na zapas towarów i towary sprzedane. W momencie sprzedaży towarów odpowiednia kwota kosztów
zakupu przypadająca na towary sprzedane zostanie wyksięgowana z konta 64-4, zapisem:
- Wn konto 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)",
- Ma konto 64-4 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów zakupu".
Wskaz
nik narzutu kosztów zakupu można obliczyć przy pomocy następującego wzoru:
(Kzp + Kzb)
WNkz = × 100
(ZTk + RT)
http://www.sgk.gofin.pl/11,2197,117525,zakup-towarow-w-ewidencji-ksiegowej.html 2010-12-08 08:51:51
www.sgk.gofin.pl Strona 5
gdzie:
WNkz - wskaz
nik narzutu kosztów zakupu,
Kzp - koszty zakupu na poczÄ…tek okresu,
Kzb - koszty zakupu poniesione w bieżącym okresie sprawozdawczym,
ZTk - zapas towarów na koniec okresu,
RT - rozchód towarów podlegający obciążeniu kosztami zakupu.
W bilansie koszty zakupu towarów, stanowiące saldo debetowe na koncie 64-4, wykazuje się łącznie z wartością
zapasów towarów (saldo debetowe konta 33) - po stronie aktywów w pozycji B.I.4. "Towary".
5.2. Ujęcie zakupu towarów w cenach zakupu
Przykład
I. Założenia:
1. Jednostka zakupiła towary na kwotę:
a) wartość netto towaru: (4.000 szt. x 10 zł/szt.) = 40.000 zł,
b) koszty transportu towaru: 300 zł,
c) VAT naliczony podlegający odliczeniu: 8.866 zł.
2. Zgodnie z przyjętymi zasadami ujętymi w polityce rachunkowości, jednostka prowadzi ewidencję towarów
w cenach zakupu. Koszty zakupu odpisuje więc bezpośrednio w koszty działalności operacyjnej. Ewidencję
kosztów jednostka prowadzi wyłącznie na kontach zespołu 4.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. Faktura zakupu towaru:
a) wartość netto towaru 40.000 zł 30-1
b) koszty transportu 300 zł 30-1
c) VAT naliczony podlegający odliczeniu 8.866 zł 22-1
d) łączna kwota zobowiązania 49.166 zł 21
2. Pz - przyjęcie towaru do magazynu według ceny zakupu 40.000 zł 33 30-1
3. PK - rozliczenie kosztów transportu 300 zł 40 30-1
III. Księgowania:
5.3. Ujęcie zakupu towarów w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie ceny sprzedaży netto
http://www.sgk.gofin.pl/11,2197,117525,zakup-towarow-w-ewidencji-ksiegowej.html 2010-12-08 08:51:51
www.sgk.gofin.pl Strona 6
Przykład
I. Założenia:
1. Jednostka zakupiła towary na kwotę:
a) wartość netto towaru: (300 szt. x 50 zł/szt.) = 15.000 zł,
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu: 3.300 zł,
c) wartość brutto faktury: 18.300 zł.
2. Zgodnie z przyjętą polityką rachunkowości, jednostka prowadzi ewidencję towarów według przyjętej ceny
ewidencyjnej: 60 zł/szt., ustalonej na poziomie ceny sprzedaży netto.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. Faktura zakupu towaru:
a) wartość netto faktury 15.000 zł 30-1
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 3.300 zł 22-1
c) łączna kwota zobowiązania 18.300 zł 21
2. Pz - przyjÄ™cie towaru do magazynu wedÅ‚ug ceny ewidencyjnej: (300 szt. ×
18.000 zł 33 30-1
60 zł/szt.) =
3. PK - odchylenia od cen ewidencyjnych towarów przyjętych do magazynu:
3.000 zł 30-1 34-2
[300 szt. × (60 zÅ‚/szt. - 50 zÅ‚/szt.)] =
III. Księgowania:
http://www.sgk.gofin.pl/11,2197,117525,zakup-towarow-w-ewidencji-ksiegowej.html 2010-12-08 08:51:51