Zwyczaje w biznesie: P A K I S T A N.


 
 Poważnym problemem w podróżowaniu po Pakistanie jest zagrożenie przestępczością pospolitą. W podróżach po kraju naj-bezpieczniejszym środkiem transportu jest samolot. Istnieje tu dobrze rozwinięta sieć połączeń krajowych. Samotne podróżowa-nie w nocy jest bardzo niebezpieczne. Uwaga panie: w poruszaniu się po kraju wyłącznie w towarzystwie mężczyzn (krajowców) zachowujcie szczególną ostrożność. Obowiązuje zakaz wwozu alkoholu. Obcokrajowcy mogą go nabyć w wydzielonych punktach sprzedaży za okazaniem paszportu.

Spotkania w biznesie
-Pakistańczycy posiadają dość obojętny stosunek do czasu, ale w relacjach biznesowych oczekują od obcokrajowców dotrzymania umówionej pory,
- na umówione spotkanie towarzyskie go-ście przybywają z 15 - 60 minutowym opóźnieniem,
- gospodarz musi być przygotowany na każdą ewentualność. Jeżeli gość zjawi się z trzygodzinnym opóźnieniem przypro-wadzając ze sobą kilku niezaproszonych członków rodziny, gospodarz musi ich przyzwoicie przyjąć,
- pośrednio pojmowanie przez Pakistańczyków koncepcji czasu obrazuje określenie terminu „wczoraj” i „jutro” w języku urdu (drugi obok angielskiego język urzędowy) przy użyciu tego samego słowa „kal”,
- spotkanie umawiaj listownie bądź faxem z miesięcznym wyprzedzeniem. Jeżeli przebywasz w Pakistanie - z wyprzedze-niem tygodniowym, natomiast z lokalnym biznesmenem można umawiać się w tej sytuacji z jedno- lub dwudniowym wyprzedzeniem,
- najlepszą porą dnia na spotkanie z przedstawicielami urzędów i firm handlowych jest przedpołudnie i wczesne popołudnie,
- najlepszym okresem na zaplanowanie wizyty w Pakistanie jest okres między październikiem a kwietniem (w okresie od maja do sierpnia trwa pora monsunowa),
- nie należy planować wyjazdu w okresie głównych okresów świątecznych, jak np. Ramadanu. Daty tych świąt są zmienne, stąd warto skontaktować się w tej sprawie z konsultantem bądź ambasadą,
- godziny pracy w urzędach: 9.00 - 15.00, od soboty do czwartku,
- godziny otwarcia banków: 9.00 - 13.00 i 15.00 - 20.00, od soboty do czwartku,
- godziny pracy w biurach: 9.00 - 16.00 zimą i 7.30 - 14.30 latem, od soboty do czwartku,
- godziny otwarcia sklepów: 9.00/10.30 - 20.00, od soboty do czwartku.

Negocjacje
- język angielski jest podstawowym językiem oficjalnym używanym powszechnie w sferach rządowych i wykształconej elity,
- biznesmeni w Pakistanie są oficjalni i powściągliwi w negocjacjach,
- konieczność uwzględnienia w negocjacjach strony rządowej, co jest niemalże regułą, może wymagać kilku wizyt w Pakistanie. Rząd Pakistanu jest największym potencjalnym klientem w tym kra-ju, zarządzając wieloma publicznymi i częściowo publicznymi korporacjami,
- w trakcie negocjacji nigdy nie okazuj irytacji lub wrogiego nastawienia,
- po obu stronach winna panować atmosfera przeświadczenia o wzajemnej życzliwości,
- wytrwałość jest ważna, ale daje pozytywne rezultaty, jeżeli jest połączona z kurtuazją i wzajemnym zaufaniem,
- Pakistańczycy są ludźmi poważnymi, prawie nie uśmiechają się. Żarty i brak powagi nie mają miejsca w trakcie załatwiania spraw handlowych,
- w czasie negocjowania aspektów finansowych lub ilościowych należy pamiętać, że używana w Pakistanie jednostka mia-ry „lakh” oznacza 10 000, a „crore” równy jest 100 lakh (1 000 000),
- w trakcie wizyty w biurze nie odmawiaj poczęstunku herbatą. Odmowę traktuje się jako niegrzeczność,
- dobrymi tematami do rozmów są: kultura, historia, pakistańskie rzemiosło,
- należy unikać rozmów na tematy polityczne, religijne, Izraela, i Żydów oraz wzajemnych stosunków Pakistanu z sąsiadami (zwłaszcza z Indiami),
- nie określaj muzułmanów mahometaninami,
- nie rozmawiaj i nie żartuj na tematy płci.

Przyjęcia biznesowe
- pory spożywania posiłków: śniadanie 7.00 - 9.30; lunch 13.00 - 14.30, obiad 20.00 - 22.00,
- biznesmenki z zagranicy winny pamiętać, że zapłacenie rachunku, gdy podejmują pakistańskich biznesmenów, może być bardzo trudne. Dobrym rozwiązaniem może być podejmowanie w hotelowej restauracji i wcześniejsze uzgodnienie doliczenia od rachunku za posiłek do rachunku za pokój w hotelu,
- w trakcie obiadu nie rozmawia się na tematy biznesowe,
- mężczyźni często bywają zapraszani na obiad bez żon. Nawet jeżeli żona została zaproszona na obiad, mężczyźni często przychodzą sami,
- jeżeli chciałbyś zaprosić na obiad żonę pakistańskiego partnera, zapytaj go dyskretnie czy nie jest ona przypadkiem „purdah” (oznacza to nie okazywanie kobiet publicznie, praktykowane wśród muzułmanów i niektórych hindusów),
- jeżeli zostałeś zaproszony do pakistańskiego domu na posiłek, spodziewaj się go o bardzo późnej porze - nawet o 23.00,
- przed wejściem do domu należy zdjąć buty,
- w trakcie posiłku najlepiej naśladować sposób postępowania gospodarza,
- Pakistańczycy zazwyczaj jedzą rękoma, ale kiedy podejmują gości podają widelce i łyżki. Używaj widelca lewą ręką a łyżki prawą, nakładając żywność widelcem na łyżkę,
- jeżeli jesz ręką, używaj wyłącznie prawej ręki,
- muzułmanie nie jedzą wieprzowiny; lubią wołowinę, baraninę i drób,
- oczekuje się, że goście opuszczą dom gospodarza niezwłocznie po zakończeniu posiłku,
- część służąca przyjmowaniu gości jest w pakistańskim domu wyodrębniona i prośba o pokazanie innych części domu jest nieuprzejma,
- napiwki są uznaniowe. Gdy dodatek za obsługę nie jest doliczony do rachunku, stosowny będzie napiwek w wysokości 10%

Powitanie
- mężczyźni zazwyczaj podają rękę innym mężczyznom. Chociaż „prawdziwi” muzułmanie unikają dotykania kobiet, więk-szość pakistańskich biznesmenów poda rękę również kobietom,
- podając rękę, często zamiast dłoni ściskają nadgarstek, gdyż dłoń traktowana bywa jako „nieczysta”,
- kobiety w Pakistanie zwykle nie podają ręki innym kobietom,
- mężczyzna może objąć przyjaciela płci męskiej, a kobiety spotykając się mogą się przytulić i ucałować. Natomiast osoby płci przeciwnej nie okazują wzajemnie uczuć w miejscach publicznych,
- w trakcie spotkania towarzyskiego przedstawianie sobie osób należy do gospodarza,
- w spotkaniach biznesowych zawsze wręcz swój bilet wizytowy.

Używanie tytułów, zwracanie się
- w Pakistanie zasady używania nazwiska i tytułów są dość skomplikowane i słabo rozeznane, stąd obcokrajowiec powinien zapytać jak zwracać się do danej osoby,
- większość Pakistańczyków przedstawia się pełnią swojego nazwiska (wszystkie imiona i nazwiska) lecz bez wymienienia swoich tytułów. Imię (imiona) i nazwisko (nazwiska) obejmują trzy człony. Nazwisko rodowe może być wymienione jako pierwsze lub ostatnie, nigdy nie jest wymienione po środku,
- do Pakistańczyka należy zwracać się Pan (Mr) lub Pani (Mrs) dodając nazwisko,
- zamiast „Pan, Pani” można użyć tytułu zawodowego lub naukowego,
- pakistańskim odpowiednikiem Pana (Mr) jest „Sahib” lub „Jenab”; żeńskim odpowiednikiem Pani (Mrs) jest „Begum”. Wymienia się je po nazwisku np. Mr Lee to Lee Sahib, a Mrs Lee to Lee Begum. Te zwroty mogą również następować po tytułach zawodowych czy naukowych, np. Doctor Sahib,
- sytuację komplikuje okoliczność, że pewne nazwiska są oczywiste tylko w kontekście całościowym - imiona łącznie z nazwiskiem. Jeżeli takie imię i nazwisko rozdzielimy, możemy nadać im odmienne znaczenie. Na przykład nazwisko Ghulan Hussein oznacza „niewolnik Husseina” (dla wyznawców islamu Hussein był męczennikiem, świętym). Nazwanie takiej osoby wyłącznie Ghulan oznacza określenie go jako niewolnika,
- nie należy zwracać się po imieniu, dopóki tego nie zaproponują.
Gesty
- gestykulowanie zaciśniętą pięścią jest sprośnym gestem,
- niegrzeczne jest używanie pojedynczego palca w celu wykonania gestu,
- przywołuje się dłonią zwróconą w dół, poruszając palcami w kierunku ciała,
- nie kieruj spodów butów lub podeszew swoich stóp w stronę innej osoby,
- kobiety nie powinny mrugać okiem,
- w bankach i urzędach pocztowych kobiety muszą być zadziorne, gdyż inaczej mężczyźni będą obsłużeni przed nimi.

Prezenty
- dobrymi upominkami w biznesie są: pióra, scyzoryki, zegarki, radia tranzystorowe, ciekawostki z twojego kraju, wyroby artystyczne i inne temu podobne gadżety,
- Koran zabrania picia alkoholu swoim wyznawcom. Nie przynoś więc alkoholu w prezencie (chyba, że wiesz, iż Palestyńczyk go pije),
- właściwą reakcją przy wręczeniu upominku jest uprzejma odmowa jego przyjęcia, dopóki nie zostanie zaoferowany po raz drugi (wtedy oczywiście należy go przyjąć),
- nie jesteś zobowiązany do przynoszenia prezentu, gdy zostałeś zaproszony na obiad do domu Pakistańczyka. Jeżeli jednak zdecydowałeś się na to, dobre będą czekoladki lub kwiaty,
- jeżeli zostałeś zaproszony na pobyt w pakistańskim domu, opuszczając dom wręcz każdemu służącemu mały napiwek (większość Pakistańczyków posiada służących)

Ubiór
- biznesmeni nie muszą nosić ubrań i krawatów w okresie od listopada do marca. Marynarka może nie być noszona również w pozostałej części roku, za wyjątkiem spotkań z urzędnikami państwowymi,
- dla pań wskazane jest noszenie spodni, aniżeli krótkich spódnic. Ramiona pań winny być okryte,
- na oficjalne uroczystości panowie ubierają ciemne ubrania (nie smokingi), panie długą spacerową suknię lub spódnicę,
- w czasie wolnym panowie noszą spodnie i koszule. Dla pań najwłaściwsze jest coś skromnego,
- tradycyjny ubiór Pakistańczyków „salwar kameez” jest właściwy dla turystów,
- panie nie powinny nosić krótkich spodni. Panowie tylko wtedy, gdy uprawiają jogging. Jeansy są akceptowane zarówno w przypadku panów i pań,
- kobiety nie noszą okryć głowy.

---