Praca terapeutyczna z dzieckiem z dysfunkcją słuchu
Bardzo ważna jest jak najszybsza decyzja o założeniu aparatu słuchowego, które wzmacniają częstotliwość dźwięku.
Im dłużej dziecko żyje w świecie ciszy, tym bardziej niechętnie zakładają aparaty- bo nigdy nie słyszały, a teraz burza nieznanych dźwięków. Dzieci denerwują się, płaczą, wyjmują aparaty. Dlatego często się wycisza te aparaty, a potem stopniowo podgłasza, żeby nie było to takim szokiem.
Słuch fonematyczny- zw z rozpoznawaniem dźwięków mowy.
Zabiegi pedagogiczne
Dzieci rozwijają swoje zmysły tylko wówczas, gdy są one intensywnie stymulowane.
Okres do ukończenia 8 mies życia- krytyczny okres dla rozwoju słuchu
Do 18 mies życia możemy poprawić słuch dzięki stymulacji.
Ok 1/3 dzieci z wadami słuchu to dzieci z postępującą wadą słuchu- słuch jest coraz słabszy.
Ważne jest wczesne rozpoznanie i rehabilitacja.
Nie wystarczy oprotezować dziecko- z nim trzeba pracować cały czas.
Surdopedagog- zajmuje się problematyką, opieką terapeutyczną dzieci z wadami słuchu.
Ważne są badania audiologiczne.
W rehabilitacji należy brać pod uwagę kilka czynników:
Przyczynę i czas uszkodzenia słuchu (przebieg, przyczyna, czas-w jakim wieku nastąpiło uszkodzenie)
Stopień uszkodzenia
Cechy tempera mentalne i osobowość dziecka – bardzo ważne (wrażliwe, pobudliwe, płaczliwe, czy nie)
Sytuacja rodziny (ekonomiczna, poziom wykształcenia, wiedzy rodziców.
Akceptacja wady dziecka – wtedy dzieci chętniej współpracują)
Zazwyczaj gdy rodzice otrzymują info o braku słuchu:
Szok
Żałoba, żal związany z utratą tej możliwości rozwojowej dziecka
Bunt, negowanie diagnozy, rodzice biegają po specjalistach, podważają ich kompetencje, agresja, złość, niechęć do współpracy z lekarzami
Konstruktywna akceptacja- rodzic podejmuje działanie walki z tą niepełnosprawnością w sposób konstruktywny, sensowny
Ważne jest wspieranie rodziców, zachęcanie ich do różnych działań wychowawczych, zachęcanie do rozmów na ten temat, nie ukrywania jego kalectwa, poruszanie problemów dziecka.
Ważne jest by stymulować dziecko i pobudzać jego rozwój w inny sposób:
Pobudzanie dziecka:
Trening słuchowy
Etap bierny- kodowanie pojęć słuchowych, których dziecko z racji wady słuchu wcześniej nie słyszało, nauka słuchania, dziecko uczy się lokalizować źródło dźwięku, poznawać głosy z otoczenia, kojarzyć sygnał dźwiękowy z osobą, dziecko słyszące uczy się kojarzyć dźwięk jak mówimy np. „zobacz, piesek, hau, hau”, zabawa z dźwiękiem, rozróżnianie dźwięków, poznawanie po głosie bliskich osób. Osłuchiwanie się.
Etap czynny- nauka mowy, dziecko uczy się odtwarzania poznanych pojęć, dźwięków, głosów ludzkich, słów, uczy się by zareagowało na polecenie słowne, chodzi o to by dziecko kodowało, rozpoznawało dźwięki mowy i uczyło się ich mówić.
Dzieci takie mają słabszą orientację w otoczeniu, wolniej reagują na dźwięki, niezbyt się koncentrują na tych bodźcach.
Usprawnianie pedagogiczne- usprawniamy maksymalnie wszystkie funkcje: wzrok, dotyk, słuch, dotyczy tych nieuszkodzonych funkcji oraz maksymalne usprawnianie tych resztek słuchowych (u dzieci z niedosłuchem)
Kompensowanie- zastępowanie, wyrównywanie braków, słabych możliwości słuchowych przez sprawne analizatory. Wytwarzanie nowych układów strukturalnych w przebiegu odbioru bodźców.
Korektura pedagogiczna- umiejętne poprawianie błędów, które występują u tych dzieci w spostrzeganiu, myśleniu, rozumieniu mowy, zdarzeń.
Ćwiczenia słuchowe:
Przebiegają etapowo.
Prosimy dziecko by nas słuchało, uważało i obserwowało co robimy. Pokazujemy dziecku przedmiot, rysunek i jakiś dźwięk, np. pokazujemy rysunek samolotu i mocno uderzamy bęben. Potem pokazujemy dźwięk ptaka i robimy dźwięk cichszy- ptak wydaje cichszy dźwięk niż samolot. Albo ile razy stuknę długopisem tyle biedronka ma kropek- policz ile. Dziecko tylko słucha i obserwuje.
Dziecko oprócz słuchania i obserwacji podejmuje działania , a my sprawdzamy czy właściwie to wykonał
Bazujemy już tylko na percepcji słuchowej, dziecko ma wykonać czynność ale tylko bazując na słuchu.
Każda terapia ma wstęp, rozwinięcie (zajęcia zasadnicze) i koniec.
O czym należy pamiętać w terapii dzieci niesłyszących:
W części wstępnej dobrze jest przygotować dziecko w kwestii usprawniania aparatu oddechowego –ćwiczenia w oddychaniu, usprawnianie aparatu artykulacyjnego
Część zasadnicza- dziecko wykonuje odpowiednie ćwiczenia samodzielnie, dziecko musi cały czas się koncentrować, uważać. Dostosuj te ćwiczenia do wieku i możliwości dziecka.
Część kończąca- pamiętajmy o tym, by dziecko zrelaksowało się, rozluźniło, by zostało pochwalone
Dzieci niesłyszące nie gaworzą. Głużą, ale nie gaworzą.
Niemota zaczyna się rozwijać ok 18 mies życia- dziecko milknie, jest to niepokojący objaw, ważna jest diagnoza czy nie występują inne upośledzenia rozwojowe.
Mów razem ze mną- ćwiczenia z dzieckiem, by mówiły to co my. Nauka mówienia.
Ważne jest nadawanie sygnałom mowy znaczenia społecznego.
Psychologiczne problemy dzieci z zaburzeniami mowy
Jąkanie- związane z emocjami, a nie z zaburzeniami aparatu artykulacyjnego.
ZABURZENIA MOWY:
Podłoże neurofizjologiczne:
Zaburzenia pochodzenia ośrodkowego (mózgowego)
Afazja- zaburzenia mowy, które pojawiają się nagle lub stopniowo u dzieci. Afazje u
dzieci występują bardzo rzadko, najczęściej występują u os starszych po
wylewach itp. U dzieci występują częściej opóźniania w rozwoju mowy- afazja
rozwojowa
Rodzaje afazji:
Afazja ruchowa –trudności w mowie spontanicznej, w nazywaniu przedmiotów, w powtarzaniu słów, nazywaniu przedmiotów, dobrze rozumie mowę, ale ma problemy z wypowiadaniem się
Afazja czuciowa- trudności w rozumieniu słyszanej mowy
Afazja ruchowo-czuciowa
Afazja rozwojowa- opóźnianie rozwoju mowy
Zaburzenia pochodzenia obwodowego -zw z aparatem artykulacyjnym, rozszczepianie podniebienia, zła budowa języka, podniebienia, gardła, zła budowa aparatu artykulacyjnego, najczęściej koryguje się to chirurgicznie, ale nie zawsze jest to możliwe, wtedy najwięcej tutaj ma do pracy logopeda.
Dwie półkule, łączą się spoidłem wielkim.
Półkula dominująca- wiąże się z dominacją strony, półkule krzyżują się- jeżeli jesteśmy leworęczni dominuje u nas półkula prawa.
Półkula recesywna
Półkula lewa- logiczna, większość ośrodków mowy.
Półkula prawa- emocjonalna
Zaburzenia mowy mogą wystąpić z powodu braku dominacji stronnej półkul.
Do 4 roku życia ośrodku mowy występują obustronnie, do 4 r.ż. ustala się czy dziecko będzie prawo czy leworęczne.
4-6 rok- dominacja chwiejna.
Etapy rozwoju mowy:
Rozwój mowy przedsłownej
-w pierwszych 6 tyg życia dziecko lokalizuje bodźce i odruchowo reaguje lękiem, lub jakims ruchem, wydaje dźwięk
-6 tyg-3 lub 4 mies życia- głużenie- wypowiadanie pierwszych dźwięków, najczęściej samogłosek
-od 3 , 4 mies pojawia się gaworzenie, dzieci które nie słyszą nie gaworzą, we wcześniejszych okresach nie różnią się od dzieci słyszących normalnie
-9-12 mies życia (3 kwartał 1 roku), pod koniec pierwszego roku życia- echolalia- naśladowanie sylab, które dziecko słyszy w otoczeniu, powtarza je „lala lala, babababa”
-w końcowym okresie echolalii dziecko zaczyna rozumieć mowę
Okres rozwoju mowy prawdziwej (właściwej)
-powyżej 1 roku życia
-1-2 latka-okres wyrazu- dziecko mówi pojedyncze słowa
-2-3 rok życia- okres zdania- dziecko zaczyna mówić zdaniami, bardzo dynamiczny rozwój mowy, najwięcej słów dziecko zapamiętuje, 3 latek poznaje w roku ok 9000 słów
-3-4 r.ż. – okres swoistej mowy dziecięcej- dzieci niewyraźnie wymawiają słowa, tworzą nowe słowa
Jeżeli dziecko ma półtora lub 2 latka Anie wypowiada słów- opóźniony rozwój mowy. Może to być związane z emocjonalnymi czynnikami.
Jeżeli dziecko powyżej 3 roku życia nie wypowiada zdań- niepokojący sygnał.
Do dzieci trzeba dużo mówić- im więcej do nich mówimy tym lepiej będą mówić.
Zaburzenia apatyczne- dzieci które mają zaburzenia apatyczne mają charakterystyczne zachowania:
-izolują się
-pobudzone ruchowo
-nieadekwatnie bawią się z rówieśnikami, brak umiejętności zabawy
-trudności w skupieniu się
Im więcej nieprawidłowych objawów, tym bardziej prawdopodobne zaburzenie.
Mowa ekspresyjna:
Wymaga koordynacji 3 układów czynnościowych:
Układu fonacyjnego- wiąże się z prawidłowym przechodzeniem powietrza przez krtań,
Układu artykulacyjnego- wiąże się prawidłowym używaniem języka, warg, podniebienia, mięśni gardła, jamy ustnej, twarzy
Dysglosja- Jeżeli występują organiczne zaburzenia to mówimy że patologia mowy wynikająca z organicznego uszkodzenia aparatu artykulacyjnego. Nieprawidłowo wymawiaja d, t, s, ś o
Dysglosja wargowa- m, w, n, b
Dysglosja zębowa
Dysglosja podniebienno…
Rytm oddechowy- często rehabilitacja dzieci z zab mowy wiąże się z odpowiednią kontrolą wdechu i wydechu
My musimy idealnie skoordynować pracę tych 3 układów.