Karta Narodów Zjednoczonych (KNZ).
Mówi się kolokwialnie, że KNZ pełni funkcję „Konstytucji” społeczności międzynarodowej.
Zawiera bardzo istotne postanowienia dla całej społeczności międzynarodowej, dla systemu PMP.
Cele ONZ (art. 1 KNZ):
utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa:
zachęta do rozstrzygania pokojowego sporów międzynarodowych (rozdział VI – możliwość doboru dla stron);
nie odwoływać się do użycia siły;
często ten element eksponowany też w organizacjach wyspecjalizowanych;
wspomnienie o organizacjach regionalnych (np. OPA, UA, OJA);
Traktat Północnoatlantycki (NATO) – musimy spojrzeć na ten cel z nieco innej perspektywy;
pakt Brianda-Kelloga: użycie siły jest sprzeczne z PMP;
art. 51 KNZ – prawo do samoobrony; dopóki RB nie działa w zakresie swych kompetencji (ograniczenie czasowe);
zalecenie albo decyzja RB (decyzja tylko w rozdziale VII – naruszenie, zagrożenie pokoju, akt agresji): państwo członkowskie musi każdą decyzję RB wykonać;
rozwijanie przyjaznych stosunków między państwa, oparte na zasadzie równouprawnienia i samostanowienia narodów;
współdziałanie międzynarodowe w rozwiązywaniu zagadnień o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturalnym, humanitarnym, a także popierania i zachęcanie do poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na rasę, płeć, język, wyznanie’
bycie ośrodkiem uzgadniającym działalność międzynarodową, zmierzającą do osiągnięcia powyższych celów.
Zasady ONZ (art. 2 KNZ).
Zasada suwerennej równości wszystkich członków.
Wszyscy są równi, ale nie biorąc pod uwagę sumę praw i obowiązków w odniesieniu do innych podmiotów PMP; chodzi o gwarancje i możliwości funkcjonowania jako podmiot PMP w stosunku do innego PMP; Fidżi może zawierać takie same regulacje jak Rosja; każde państwo może zawierać umowy międzynarodowe, może być stroną przed sądem międzynarodowym, może się bronić, etc.
Wykonywanie zobowiązań w dobrej wierze.
Odesłanie do rdzenia prawa traktatowego, fundament PMP; KNZ zasadę tą powtarza, a jej nie generuje, powtarza coś, co jest fundamentem PMP, bez dobrej wiary nie byłoby PMP w obecnej postaci.
Pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych:
metody dyplomatyczne (rokowania, negocjacje, mediacje, koncyliacje)
i
sądowe (stałe, sądy ad hoc, arbitrażowe).
W pierwszym wariancie wykorzystujemy kompetencje państw w takim czy innym układzie, słaba zazwyczaj metoda z punktu widzenia skuteczności, gdyż musi być chęć konsensualnego rozstrzygnięcia; mediacja – dwa nieprzyjazne państwa: chęć by coś zrobić i chęć by pomóc osiągnąć zadowalający rezultat; koncyliacja – niejako połączenie sądowej i dyplomatycznej – komisja koncyliacyjna rozwiązuje spór, np. skład z państwa trzeciego – ale wyrok nie jest wiążący, ani nie mamy rozstrzygnięcia wiążącego, jest ono jednak tylko zaleceniem.
W sądowym – to nie państwa sugerują rozwiązanie, a niezależny od państwa organ, w przypadku tym mówimy o wiążącym strony rozstrzygnięciu (pamiętać o The Jay Treaty).
Problem: jeżeli 2 państwa zgodnie nie zechcą wykonać wyroku sądu międzynarodowego, to czy może mówić o naruszeniu PMP? – należy odwołać się do wiedzy podstawowej, konsensualny charakter PMP; niewykonanie wyroku jeśli nie stanowi aktu agresji, nie narusza praw państwa trzeciego, nie stanowi naruszenie pokoju i bezpieczeństwa to ciężko powiedzieć, że to złe – konsensualne, zgodne odrzucenie wyroku (trochę zjadamy swój ogon, ale spoko ) – mamy zatem wyjątkowy przypadek tutaj; co jeśli jedno chce wykonać, a drugie nie chce – KNZ stanowi, że drugie państwo może się poskarżyć RB, że tamte nie chce wykonać wyroku; RB może np., zalecić rozwiązanie sposobami pokojowymi albo stwierdza, że niewykonanie przez jedno z państw stanowi zagrożenie dla pokoju albo naruszenie (wyboista ścieżka ).
Powstrzymanie się od użycia siły lub groźby jej użycia w stosunku do całości terytorialnej albo niepodległości państwa.
Czy użycie siły prewencyjnie, wyprzedzająco atak (formuła prawa do samoobrony); czy można legalnie użyć broni jądrowej? – MTS w formule opinii doradczej: kontekst prawa do samoobrony, utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa, międzynarodowego prawa humanitarnego, czy systemowo użycie tej broni jest dopuszczalne? MTS stwierdził trochę pokrętnie, chciał każdego zadowolić , brak normy PMP, która zakazywałaby użycia broni jądrowej; z drugiej strony bierzemy jednak aspekty różne inne, odwołajmy się do reguł systemowych PMP – nie da się pogodzić użycia broni jądrowej z tym, by nie było strat w ludności cywilnej (międzynarodowe prawo humanitarne).
Okazanie wszelkiej pomocy przez członków ONZ w każdej akcji podjętej w zgodzie z KNZ i powstrzymanie się od udzielenia pomocy jakiemukolwiek państwu, przeciwko któremu ONZ zastosowała sankcję prewencji lub przymusu.
Co w sytuacji jeśli mamy np. do czynienia z państwem członkowskim UE?
Zapewnienie, aby państwa niebędące członkami ONZ postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Zasada nieinterwencji w kompetencje wewnętrzne któregokolwiek z państw (wyjątek – rozdział VII KNZ).
Odwołanie się do podstaw: PMP wiąże w czymś, na co wyraziły zgodę państwa; możemy wyróżniać różne stopnie skuteczności
Sędzia Trindade z MTS – znany z tego, że praktycznie do każdego wyroku MTS-u odwołuje się do aspektów prawa człowieka i z tej perspektywy ocenia wszystkie sprawy PMP. Jest to nurt przewijający się w PMP.
Odwołanie do czegoś fundamentalnego, podstawowego.
Dziękuję czytelnikom za korzystanie z moich wykładów.
Życzę powodzenia na egzaminie!
I jak to mówi wujek Artur: Odważcie się myśleć!