Istota struktury organizacyjnej. Czynniki strukturotwórcze.

Struktura organizacyjna jest to budowa wewnętrzna całości zorganizowanej, czyli rozmieszczenie elementów składowych organizacji oraz ogół relacji zachodzących między nimi. Podstawowym zadaniem struktury organizacyjnej jest tworzenie takich warunków funkcjonowania, w których następuje wzrost efektu organizacyjnego (cel: uzyskanie i utrzymanie efektu synergicznego).

O strukturze organizacyjnej można mówić w dwóch ujęciach:

• Statycznym - ogół elementów - układ komórek i więzi organizacyjnych. Abstrahujemy od czasowego następstwa zdarzeń, czyli rozpatrujemy organizacje jako układ stosunków zachodzących pomiędzy poszczególnymi częściami całości

• Dynamicznym - procesy, związki czasoprzestrzenne, logiczne, technologiczne; koncentrujemy się na czynnościach zachodzących w czasie, czyli zajmujemy się procesami

To nie są ujęcia alternatywne. Każde ma zalety i wady. Prawidłowy obraz firmy zobaczymy tylko dzięki zastosowaniu obu ujęć.

Każda rzecz posiada swoją strukturę - elementy i relacje. Aby ją zdefiniować należy nazwać elementy, relacje i własności zachodzące pomiędzy elementami.

Elementy:

• Stanowisko pracy - najmniejszy element; zasoby i narzędzia potrzebne do wykonania konkretnego zajęcia

• Stanowisko organizacyjne

• Komórka organizacyjna - zbiór stanowisk organizacyjnych podległych kierownikowi

• Jednostka organizacyjna

Jedna osoba może mieć kilka stanowisk pracy.

Własności elementów opisywane są przez takie cechy jak: zadania, zakres władzy, zakres odpowiedzialności.

Relacje pomiędzy elementami, które pomagają współprzyczyniać się do powodzenia organizacji:

• Więzi służbowe (ich brak = brak hierarchii)

• Więzi funkcjonalne (pomoc, opinia, rada)

• Więzi techniczne (przepływ materii i energii)

• Więzi informacyjne (nie istnieją samodzielnie, są wtórne w stosunku do pozostałych)

Model SOS

W każdej organizacji można wyróżnić trzy rodzaje zadań:

• Zadania sterujące (kierownicze)

• Zadania operatywne (wykonawcze)

• Zadania serwisowe (usługowe)

Wydzielanie działań serwisowych - outsourcing/insourcing

Decyzja o wyłączeniu zadań na zewnątrz zależy od:

• Strategicznego znaczenia zasobów i procesów

• Koniecznej częstotliwości korzystania z danej funkcji

• Możliwości dysponowania zewnętrznymi zasobami

• Pewności i niezawodności funkcji na zewnątrz

• Jakości zewnętrznych funkcji

• Kosztów realizacji funkcji na zewnątrz

• Szybkości zaspokajania zgłaszanej potrzeby

Model Mintzberga

Czynniki strukturotwórcze

Celem formułowania strategii w organizacji jest wskazanie kombinacji produkt-rynek-zasoby. Wybór określonej kombinacji determinuje rodzaj zadań i czynności wykonywanych w organizacji.

Strategiczne dopasowanie:

1. Dywersyfikacja (różnicowanie) - na dotychczasowe rynki wchodzimy z nową ofertą marketingową (stary rynek - nowy produkt)

2. Penetracja - na nowe rynki wchodzimy z dotychczasową ofertą marketingową (ten sam produkt - nowe rynki) struktura projektowa i dywizjonalna

3. Integracja (włączanie)

Czynniki zewnętrzne

Ponieważ powodzenie organizacji uzależnione jest od akceptacji jej działań przez otoczenie, projektując wewnętrzną strukturę musi ona uwzględniać zewnętrzne wymagania i oczekiwania.

• Otoczenie polityczno-prawne (ustawodawstwo w danym kraju)

• Otoczenie ekonomiczne (czynniki ekonomiczne - inflacja, PKB, podatki, bezrobocie)

• Otoczenie społeczno-kulturowe (normy i wartości)

• Otoczenie techniczne (technologia, która jest dostępna w otoczeniu)

Czynniki wewnętrzne

• Technologia (najbardziej efektywne organizacje, stosujące tę samą technologię, wykorzystują podobne rozwiązania organizacyjne)

• Wielkość organizacji (idzie w parze z kompleksowością realizowanych zadań)

• Kultura organizacyjna (zbiór norm i wartości charakterystyczny dla pracowników i kadry kierowniczej)

• Umiejętności pracowników i kierowników (jeżeli poziom wiedzy i umiejętności członków organizacji jest stosunkowo wysoki, to powstają sprzyjające warunki do decentralizacji uprawnień decyzyjnych, zwiększania rozpiętości kierowania)

Strategia organizacji

Struktura organizacyjna

Czynniki zewnętrzne

Czynniki wewnętrzne

---