LEKCJA XXV

70. Czasowniki słabe: czasowniki Lamed gardłowa

70.1 Definicja

Czasownik Lamed gardłowa to taki czasownik, którego spółgłoska końcowa to H (rzadko używane), j lub u. Końcowe r nie zachowuje się jak spółgłoska gardłowa, ale jak spółgłoska silna. Czasowniki zakończone na a i h zachowują się zupełnie inaczej i są traktowane jako osobna kategoria czasowników.

70.2 Spis niektórych, najcześciej używanych czasowników Lamed gardłowa.

a	jf^B*	ufał	l	uv^P*	buntował się
b	ul^B*	połknął	m	jt^P*	otworzył
c	uq^B*	podzielił	n	ur~q*	rozdarł
d	jr^B*	uciekł	o	jx^r`	zabił
e	Hb^G*	był wywyższony	p	ub^c*	był zadowolony
f	jb^z*	ofiarował	q	jm^c*	cieszył się, weselił się
g	ur~z*	siał	r	jk^v*	zapomniał
h	ur~K*	klęknął, pokłonił się	s	jl^v*	posłał, (Piel) uwolnił
i	jv^m*	namaścił	t	um^v*	słyszał
j	jl^s*	przebaczył	u	uq^T*	uderzył, zadął ( w trąbę),
k	ug^P*	spotkał			rozbił (namiot)

70.3 Cechy charakterystyczne czasowników Lamed gardłowa

(1) Kiedy czasownik Lamed gardłowa nie posiada sufiksów i kończy się na H, j lub u, końcowa spółgłoska gardłowa musi być poprzedzona przez patah (wydłużone do qames w imiesłowach biernych masculinum singularis) lub patah furtivum (por. V.13.2).

(a) Jeśli samogłoską tematową czasownika mocnego jest patah lub qames, to analogiczna forma czasownika Lamed gardłowa będzie taka sama.

Przykłady:

	Silne czasow.	Lamed gardłowe
Nifal Perfect 3 ms	lv^m=n]	um^v=n]
Nifal Part. ms	lv*m=n]	um*v=n]
Pual Impf. 3 ms	lV^m%n+	uM^v%y+
Pual Part. ms	lV*m%m=	uM*v%m=

(b) Jeśli formy perfectum, imperfectum, imperativus i infinitivus constructus (poza Qal infinitivus constructus) czasownika mocnego posiadają samogłoskę tematową, nie należącą do klasy „a", samogłoska ta musi zostać zamieniona na patah w analogicznych formach czasowników Lamed gardłowa. Zasada ta odnosi się do wszystkich tematów za wyjątkiem Hifil. Zauważ przestawienie t i v w Hitpel od um^v* (por. XIV.36.4).

Przykłady:

	Silne czasow.	Lamed gardłowe
Qal Imperfect 3 ms	lv)m=y]	um^v=y]
Qal Imperative 2 ms	lv)m=	um^v=
Nifal Imperfect 3 ms	lv@M*y]	um^V*y]
Nifal Imperative 2 ms	lv@M*h!	um^V*h!
Nifal Inf. Const.	lv@M*h!	um^V*h!
Piel Perf. 3 ms	lV@m!	uM^v!
Piel Impf. 3 ms	lV@m^y+	uM^v^y+
Piel Impv. 2 ms	lV@m^	uM^v^
Piel Inf. Const.	lV@m^	uM^v^
Hitpael Perf. 3 ms	lV@m^t=h!	uM^T^v=h!
Hitpael Impf. 3 ms	lV@m^t=y]	uM^T^v=y]

(c) Kiedy samogłoska tematowa mocnego czasownika jest niezmiennie długa, analogiczna forma czasownika Lamed gardłowa zachowa tę samogłoskę, jako samogłoskę tematową z dodaniem patah furtivum pomiędzy tę samogłoskę i końcową spółgłoskę gardłową. Zasada ta ma zastosowanie w Qal infinitivus absolutus, imiesłowach biernych Qal (ms) i formach Hifil z y !jako samogłoską tematową.

Przykłady:

	Silne czasow.	Lamed gardłowe
Qal Inf. Abs.	lovm*	u~omv*
Qal Pass. Part. (ms)	lWvm*	u~Wmv*
Hifil Perf. 3 ms	lyv!m=h!	u~ym!v=h!
Hifil Impf. 3 ms	lyv!m=y~	u~ym!v=y~
Hifil Inf. Const.	lyv!m=h^	u~ym!v=h!^
Hifil Part. (ms)	lyv!m=m^	u~ym!v=m^

(d) Chociaż zwykle holem i sere nie są uważane za samogłoski niezmiennie długie, funkcjonują w ten sposób w niektórych formach czasowników Lamed gardłowa. We wszystkich takich formach pomiędzy samogłoskę tematową i końcową spółgłoskę gardłową dodany jest patah furtivum. Jeśli chodzi o holem, zasada ta ma zastosowanie do Qal infinitivus constructus, Nifal infinitivus absolutus, Pual infinitivus absolutus i Hitpael infinitivus absolutus, imiesłowu Piel (ms), imiesłowu Hitpael, Hifil infinitivus absolutus i Hofal infinitivus absolutus.

Przykłady:

	Silne czasow.	Lamed gardłowe
Qal Inf. Const.	lv)m=	u~~m)v=
Nifal Inf. Abs.	lv)m=n]	u~~m)v=n]
Pual Inf. Abs.	lV)m%	u~~M)v%
Hitpael Inf. Abs.	lV)m^t=h!	u~~M)T^v=h!
Qal Act. Part. (ms)	lv@m	u~~m@v)
Piel Inf. Abs.	lV@m^	u~~M@v^
Piel Part. (ms)	lV@m^m=	u~~M@v^m=
Hitpael Part. (ms)	lV@m^t=m!	u~~M@T^v=m!
Hifil Inf. Abs.	lv@m=h^	u~~m@v=h^
Hofal Inf. Abs.	lv@m=h*	u~~m@v=h*

(2) Kiedy do form Lamed gardłowa dodawane są sufiksy, formy te są oznaczane, jak ich odpowiedniki w formach czasowników mocnych, poza dwoma przypadkami.

(a) Samogłoska tematowa przed wszystkimi sufiksami hn` to patah, bez względu na to czy temat jest czynny czy bierny, co stoi w kontraście do wzoru czasowników mocnych, gdzie samogłoską tematową przed sufiksem hn` jest holem w Qal imperfectum i imperativus, sere we wszystkich innych tematach czynnych (Piel, Hitpael, Hifil) i patah we wszystkich tematach biernych (Nifal, Pual, Hofal).

Przykłady:

	Silne czasow.	Lamed gardłowe
Qal Impf. 3 fp, 2 fp	hn`l=v)m=T!	hn`u=m^v=T!
Qal Impv. 2 fp	hn`l=v)m=	hn`u=m^v=
Piel Impf. 3 fp, 2 fp	hn`l=V@m^T=	hn`u=M^v^T!=
Piel Impv. 2 fp	hn`l=V@m^	hn`u=M^v^
Hifil Impf. 3 fp, 2 fp	hn`l=v@m=T^	hn`u=m^v=T^
Hifil Impv. 2 fp	hn`l=v@m=h^	hn`u=m^v=h^

(b) Druga różnica występuje, gdy sufiksy są dodawane do formy perfectum 2fs we wszystkich tematach. Podczas gdy w czasownikach mocnych pod końcową samogłoską występuje szwa nieme, w analogicznych formach czasowników Lamed gardłowa szwa nieme jest zastępowane przez patah. Ponieważ akcent nie przesuwa się na dodaną sylabę, musi zostać zaznaczony w swej pierwotnej pozycji w słowie.

Przykłady:

	Silne czasow.	Lamed gardłowe
Qal Perfect 2 fs	T=l=v^m*	T=u^m^v*
Nifal Perfect 2 fs	T=l=v^m=n]	T=u^m^v=n]
Piel Perfect 2 fs	T=l=V^m!	T=u^M^v!
Pual Perfect 2 fs	T=l=V^m%	T=u^M^v%
Hitpael Perfect 2 fs	T=l=V^m^t=h!	T=u^M^T^v=h!
Hifil Perfect 2 fs	T=l=v^m=h!	T=u^m^v=h!
Hofal Perfect 2 fs	T=l=v^m=h*	T=u^m^v=h*

70.4 Zestawienie form czasownika um^v* słuchał.

	Qal	Nifal	Piel	Pual	Hitpael	Hifil	Hofal
Perf. 3 ms	um^v*	um^v=n]	uM^v!	uM^v%	uM^T^v=h!	u~ym!v=h!	um^v=h*
Impf. 3 ms	um^v=y]	um^V*y]	uM^v^y+	uM^v%y+	uM^T^v=y]	u~ym!v=y~	um^v=y`
Impv. 2ms	um^v=	um^V*h!	uM^v^		uM^T^v=h!	um^v=h^
Inf. Const.	u~m)v=	um^V*h!	uM^v^	uM^v%	uM^T^v=h!	u~ym!v=h^	um^v=h*
Inf. Abs.	u~omv*	u~m)v=n]	u~M@v^	u~M)v%	u~M)T^v=h!	u~m@v=h^	u~m@v=h*
Part. Act. (ms)	u~m@v)		u~M@v^m=		u~M@T^v=m!	u~ym!v=m^
Part. Pass. (ms)	u~Wmv*	um*v=n]		uM*v%m=			um*v=m*

ĆWICZENIA

1. Uzupełnij poniższe przykłady właściwym tłumaczeniem.

1	la@Wmv= loqB= u~m)v=l! <u*h* Wna&m*y+w~	A lud ______ głosu Samuela. (1Sm 8,19)
2	yT!u=r~q* hZ#h^ rb*D`h^-ta# yu!m=v*k=W yd]g=B!-ta#	A kiedy _____ to słowo,____ moje ubranie. (Ezd 9,3)
3	hw`hyB^ jf^b=y] rv#a& rb#G#h^ EWrB*	_____ mąż, który _____ na Panu. (Jer 17,7)
4	hw`hy+ yn}p=L!m!-yK! <yv!n`a&h* Wud+y`-yK! j~r}b) aWh	Ponieważ mężczyźni _____, że_____ przed Panem. (Jon 1,10)
5	/m!y`n+B! Jr\a#m@ vya! ;yl#a@ jl^v=a#	_____ męża z kraju Beniamina. (1Sm 9,16)
6	;r\b*D= jK^v=a# aO	Nie _____ twojego słowa. (Ps 119,16)
7	j~k@V*t! aO <l*ou tyr]B=	Wieczne przymierze, które nie będzie _____ . (Jer 50,5)
8	;x#r+a^-ta# ur~z=T! <yn]v* vv@w+	Przez sześć lat będziesz _____ swoją ziemię. (Wj 23,10)
9	Jr\a*h*-lu^ <y]m^v* H~b)g=k! yK!	Ponieważ jak ____ jest niebo nad ziemią (Ps 103,11)
10	T=u^v*P* Ey]h^Oa$ hw`hyB^ yK!	Ponieważ ____ przeciwko Panu, twojemu Bogu. (Jer 3,13)

2. Każde z poniższych zdań zawiera formę perfectum czasowników Lamed gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, rodzaj, liczbę; (c) rdzeń.

1	yl^a@ Wum=v*-aO la@r`c=y]-yn}B= /h@					Oto, lud Izraela nie słuchał mnie. (Wj 6,12)
(a)			(b)					(c)
2	hl*b#B* <]l^v*Wrym! yT!j=L^v! rv#a&					którego posłałem z Jerozolimy do Babilonu. (Jer 29,20)
(a)			(b)					(c)
3	;yl#a@ yn]j^l*v= <yr]b=u!h* yj@Oa$ hw`hy+						Pan Bóg Hebrajczyków przysłał mnie do ciebie. (Wj 7,16)
(a)			(b)					(c)
4	lu^B*B^ ym!v=-ta# <t*oba& Wjk=v* rv#a&K^								tak, jak ich przodkowie zapomnieli mojego imienia dla Baala. (Jer 23,27)
(a)			(b)					(c)
5	T=u^b*c* aO taz)B=-<g^w+				I nawet z tego nie byłeś zadowolony. (Ez 16,29)
(a)			(b)					(c)

3. Każde z poniższych zdań zawiera formę imperfectum czasowników Lamed gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, rodzaj, liczbę; (c) rdzeń.

1	j~L@v^a& aO la@r`c=y]-ta# <g^w+								Ponadto nie uwolnię Izraela. (Wj 5,2)
(a)			(b)							(c)
2	hu)r+P^ yl^a@ um^v=y] Eya@w+						Jak więc posłucha mnie faraon. (Wj 6,30)
(a)			(b)				(c)
3	Wnyh@Oa$ hw`hy+ loqB= um^v=n] yK!							Ponieważ będziemy słuchać głosu Pana, naszego Boga. (Jer 42,6)
(a)			(b)				(c)
4	yk!B= loq dou HB* um^V*y]-aOw+							Nie będzie już w nim więcej słychać głosu płaczu. (Iz 65,19)
(a)			(b)							(c)
5	hd`oT jb^z# jB^z=a#-;l=							Tobie złożę ofiarę dziękczynną. (Ps 116,17)
(a)			(b)							(c)
6	<y`r+m!W /r)h&a^ hv#m-ta# ;yn\p*l= jl^v=a#w`										I posyłam przed tobą Mojżesza, Aarona i Miriam. (Mich 6,4)
(a)			(b)							(c)
7	<u*h*-ta# jL^v^y+ aOw+				I nie wypuści ludu. (Wj 4,21)
(a)			(b)							(c)
8	jK*v=T!-la^ yt!r`oT yn]B=				Mój synu nie zapominaj mojego prawa. (Prz 3,1)
(a)			(b)							(c)
9	/oyb=a# jk^V*y] jx^n\l* aO yK!						Ponieważ potrzebujący nigdy nie będą zapomniani. (Ps 9,19)
(a)			(b)							(c)
10	<yh!OaB@ jm^c=y] El#M#h^w+					Ale król będzie radował się w Bogu. (Ps 63,12)
(a)			(b)				(c)
11	vona$-bb^l= jM^c^y+ /y]y~w+					A wino rozweseli serce człowieka. (Ps 104,15)
(a)			(b)				(c)
12	fP*v=m!B^ toab*x= hw`hy+ HB^g=Y]w~~							Ale Pan zastępów jest wywyższony w sprawiedliwości. (Iz 5,16)
(a)			(b)				(c)

4. Każde z poniższych zdań zawiera formę imperativus czasowników Lamed gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) osobę, rodzaj, liczbę; (c) rdzeń.

1	yt!L*p!T= um^v= <yh!Oa$					O Boże wysłuchaj mojej modlitwy. (Ps 54,4)
(a)			(b)					(c)
2	hw`hy+-rb^D+ <yv!n` hn`u=m^v=-yK!					Słuchajcie kobiety słowa Pana. (Jer 9,19)
(a)			(b)			(c)
3	hw`hy+-rb^D+ yu!m=v! Jr\a* Jr\a# Jr\a#							O ziemio, ziemio, ziemio słuchaj głosu Pana. (Jer 22,29)
(a)			(b)			(c)
4	El@oq-ta# yn]yu!ym!v=h^					Pozwól mi słuchać twojego głosu. (PnP 2,14)
(a)			(b)					(c)
5	;B#l!-lk*B= hw`hy+-la# jf^B=					Ufaj Panu całym swoim sercem. (Prz 3,5)
(a)			(b)					(c)
6	hZ@h^ <u^h* /ou&l^ hn`-jl^s=					Przebacz niegodziwości tego ludu. (Lb 14,19)
(a)			(b)					(c)
7	hw`hy+-rb^d+ Wum=v! <T#a^w+					Słuchajcie słowa Pana. (Jer 29,20)
(a)			(b)					(c)
8	<k*j*-vya! yl!-jl^v= hT*u^w+					A teraz przyślij mi zręcznych ludzi. (2Krn 2,6)
(a)			(b)					(c)
9	rB*d+M!B^ yn]d|b=u^y~w+ yM!u^-ta# jL^v^						Wypuść moich ludzi, aby mogli mi służyć na pustyni. (Wj 7,16)
(a)			(b)					(c)
10	yB!l! jM^c^w+ yn]B= <k^j&				Bądź mądry mój synu i uciesz moje serce. (Prz 27,11)
(a)			(b)			(c)

5. Każde z poniższych zdań zawiera formę infinitivus constructus lub infinitivus absolutus czasowników Lamed gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) czy jest to infinitivus constructus czy absolutus; (b) temat; (c) rdzeń.

1	rp*oVh^ loq-ta# <u*h* u~~m)v=k! yh!y+w~~								i stało się, że kiedy lud usłyszał głos trąby (Joz 6,20)
(a)			(b)						(c)
2	Wum}v* aOw+ u~m)v=l! <h#l* <y]n~z+a*						Mają uszy do słuchania, a nie słyszą. (Ez 12,2)
(a)			(b)			(c)
3	olq)B= um^v=a# rv#a& hw`hy+ ym! la@r`c=y]-ta# jL^v^l=							Kim jest Pan, że powinienem słuchać jego głosu. (Wj 5,2)
(a)			(b)			(c)
4	bof-Wlk=a!w+ yl^a@ u~omv* Wum=v!						Słuchajcie mnie pilnie i jedzcie to, co dobre. (Iz 55,2)
(a)			(b)						(c)
5	;yh#Oa$ hw`hy+ loql= um^v=T! u~omv*-<a!									Jeśli pilnie będziesz słuchać głosu Pana, twojego Boga. (Wj 15,26)
(a)			(b)						(c)
6	<a@h*-ta# jL^v^T= j~L@v^					Na pewno wypuścisz matkę. (Pwt 22,7)
(a)			(b)						(c)
7	jK^v=T! j~k)v*-<a! hy`h*w+ ;yh#Oa$ hw`hy+-ta#					i tak będzie jeśli zapomnisz Pana, twojego Boga. (Pwt 8,19)
(a)			(b)						(c)
8	yM!u^-tA# j~yK!v=h^l= <yb!v=j)h^ <t*m)olj&B^ ym!v=					tych, którzy zamierzają spowodować, że mój lud zapomni mojego imienia poprzez swoje sny. (Jer 23,27)
(a)			(b)						(c)
9	Jr\a*h*-lu^ <y]m^v* H~b)g=k! yK!				bowiem jak wysoko jest niebo nad ziemią (Ps 103,11)
(a)			(b)						(c)
10	lG*l=G!B^ ;yh#Oa$ hw`hyl^ j~B)z=l!					aby składać ofiary Panu w Gilgal. (1Sm 15,21)
(a)			(b)			(c)

6. Każde z poniższych zdań zawiera imiesłów czasowników Lamed gardłowa. W odpowiednich miejscach zaznacz: (a) temat; (b) rodzaj, liczbę; (c) rdzeń.

1	;D\b=u^ u~m@v) yK! rB@D~ la@Wmv= rm#aY{w~						I Samuel powiedział: Mów, bo sługa twój słucha. (1Sm 310)
(a)			(b)			(c)
2	j~f@ob yn]a& taz)B=				Nawet w tym będę ufał. (Ps 27,3)
(a)			(b)		(c)
3	tj^r~B) yk!n{a* yT!r+b!G= yr~c* yn}P=m!					Uciekam od Sary mojej pani. (Rdz 16,8)
(a)			(b)		(c)
4	;t=oa yn]a& j~l@ov <d`a*-/B# la@r`c=y] yn}B=-la#				Synu człowieczy wysyłam cię do synów Izraela. (Ez 2,3)
(a)			(b)			(c)
5	br\j#h^-ta# <B* j~L@v^m= yn]n+h! rb#D`h^-ta#w+ bu*r`h*-ta#				Oto posyłam przeciwko nim miecz, głód i zarazę. (Jer 29,17)
(a)			(b)			(c)

7. Ćwicz głośne czytanie poniższych zdań. Zakryj polskie tłumaczenie i ćwicz bieżące tłumaczenie z hebrajskiego.

1	rm@a) yn`d)a* loq-ta# um^v=a#w` Wnl*-El#y} ym!W jl^v=a# ym!-ta# yn]j@l*v= yn]n+h! rm^a)w`	I słyszałem głos Pana mówiący: Kogo poślę i kto pójdzie dla nas? I powiedziałem: Oto jestem, poślij mnie. (Iz 6,8)
2	hT*a^w+ ;yl#a@ Wqu&x=y] <t*r`x` tu@b=W um*v=T! <y]m^V*m!	I w czasie ich kłopotów wołali do ciebie i usłyszałeś ich z nieba. (Neh 9,27)
3	rC@b^m= yl@g=r~ <yr]h*h#-lu^ WwaN`-hm^ u~ym!v=m^ bof rC@b^m= <olv* u~ym!v=m^ ;y]h*Oa$ El^m* /oYx!l= rm@a) hu*Wvy+	Jak piękne są na górach nogi głoszących dobrą nowinę, ogłaszających pokój, głoszących dobrą nowinę o dobrze, głoszących zbawienie, mówiących do Syjonu: Twój Bóg króluje. (Iz 52,7)
4	rp*oVB^ Wuq=t=Y]w~ hm)Ov=-ta# jv^m=Y]w~ hm)Ov= El#M#h^ yj!y+ <u*h*-lK* Wrm=aY{w~	I namaścił Salomona i zadęli w trąbę i cały lud powiedział: Niech żyje król Salomon. (1Krl 1,39)
5	dyw]D` jv^m=n]-yK! <yT!v=l!p= Wum=v=Y]w~ la@r`c=y]-lK*-lu^ El#m#l=	I Filistyni słyszeli, że Dawid został namaszczony na króla Izraela. (1Krn 14,8)
6	ur~k=T! yl!-yK! yT!u=B^v=n] yB! /ovl*-lK* ub^V*T! Er\B#-lK*	Przysiągłem na siebie, że przede mną zegnie się każde kolano i każdy język przysięgnie. (Iz 45,23)
7	<h#yt@oba& yh@Oa$ hw`hy+ jl^v=Y]w~~ j~olv*w+ <K@v=h^ wyk*a*l=m^ dy~B= <h#yl@u&	A Pan, Bóg ich przodków nieustannie swoją ręką wysyłał do nich swoich posłańców. (2Krn 36,15)
8	;yn\p*l= Ea^l=m^ j~l@v) yk!n{a* hN}h! Er\D`B^ ;r+m*v=l!	Oto posyłam anioła przed tobą, aby strzegł cię w drodze. (Wj 23,20)
9	hu)r+P^ bl@-ta# hw`hy+ qZ@j^y+w~ oxr+a^m@ la@r`c=y]-yn}B=-ta# jL^v!-aOw+	A Pan zatwardził serce faraona i nie wypuścił ludu Izraela ze swojego kraju. (Wj 11,10)
10	/d\u@-/G^m! <yh!Oa$ hw`hy+ Whj@L=v^y+w~ <V*m! jQ^l% rv#a& hm*d`a&h*-ta# db)u&l~	A Pan Bóg wysłał go z ogrodu Eden, aby uprawiał ziemię z której został wzięty. (Rdz 3,23)
11	hL#a@-<G^ Hn`f=B!-/B# hV*a! jK^v=t!h& Ej@K*v=a# aO yk!n{a*w+ hn`j=K^v=t!	Czy kobieta zapomni o synu swojego łona? Nawet one mogą zapomnieć, ale ja nie zapomnę cię. (Iz 49,15)
12	hl*yg]n` hw`hy+ hc*u* <oYh^-hz# ob hj*m=c=n]w+	Oto jest dzień, który Bóg uczynił; weselmy się i radujmy się w nim. (Ps 118,24)
13	vm#V#h^ tj^T^ <d*a*l* bof-/ya@ j~omv=l!w+ toTv=l!w+ loka$l#-<a! yK!	Nie ma nic dobrego dla człowieka pod słońcem jak tylko jeść, pić i bawić się. (Koh 8,15)
14	Wdm=u^Y~w~ rp*oVB^ ba*oy uq^t=Y]w~ <u*h*-lK*	I Joab zadął w trąbę i wszyscy ludzie stanęli. (2Sm 2,28)
15	Whb=G* /K@ Jr\a*m@ <y]m^v* Whb=g*-yK! <k#yk@r+D~m! yk^r`d+	Jak niebiosa są wyżej niż ziemia, tak moje drogi są wyższe niż wasze drogi. (Iz 55,9)

Słownictwo

1.	ul^B*	połknął	10.	ur~q*	rozdarł
2.	uq^B*	otworzył	11.	jx^r`	zabił, zamordował
3.	Hb^G*	był wysoki, dumny	12.	ub^c*	był zadowolony
4.	ur~z*	siał	13.	hm*B*	(f) wyżyna, wysokie miejsce
5.	ur~K*	klęknął, pokłonił się	14.	rWx	skała
6.	jv^m*	namaścił	15.	Jq}	koniec
7.	jl^s*	przebaczył	16.	/j*l=v%	stół
8.	ug^P*	spotkał	17.	vm#v#	słońce
9.	jt^P*	otworzył	18.	todl=oT	(f) pokolenia

Odwołaj się do Tabeli czasowników 5, aby zapoznać się z odmianą czasowników Lamed gardłowa.

P. Kelley, Język hebrajski biblijny Lekcja XXV

10

---