Lekcja16p1, Materiały z hebrajskiego, Kelly

LEKCJA XVI

42. Imperfectum pozostałych tematów czasownikowych

Formy imperfectum występują nie tylko w temacie Qal, ale również w pozostałych sześciu tematach. Ważne jest, aby nauczyć się form imperfectum wszystkich tematów czasowników mocnych, ponieważ formy imperfectum czasowników słabych są oparte na nich.

Prefiksy i sufiksy imperfectum mają takie same spółgłoski we wszystkich tematach, zarówno czasowników słabych, jak i mocnych. Samogłoski sufiksów również są takie same dla wszystkich tematów. Natomiast samogłoski prefiksów są różne dla różnych tematów i należy się ich nauczyć na pamięć.

Przykłady:

	Qal Imperfect	Nifal Imperfect	Piel Imperfect
3ms	XXX y	XXX y	XXX y
3fs	XXX T	XXX T	XXX T
2ms	XXX T	XXX T	XXX T
2fs	yX!XX T	yX!XX T	yX!XX T
1ws	XXX a	XXX a	XXX a
3mp	W XXX y	W XXX y	W XXX y
3fp	hn` XXX T	hn` XXX T	hn` XXX T
2mp	W XXX T	W XXX T	W XXX T
2fp	hn` XXX T	hn` XXX T	hn` XXX T
1wp	XXX n	XXX n	XXX n

Ten sam wzór powtarza się w pozostałych tematach.

Samogłoski prefiksów są takie same dla wszystkich form imperfectum w każdym temacie, oprócz 1ws, gdzie spółgłoską prefiksu jest a. Kiedy po a znajduje się hireq, zostaje zamieniony na segol (a! → a#) i kiedy po a występuje szwa proste zostaje zmienione na hatef patah (a= → a&).

42.1 Nifal imperfectum od lv^m* i bt^K* :

3ms	lv@M*y]	bt@K*y]
3fs	lv@M*T!	bt@K*T!
2ms	lv@M*T!	bt@K*T!
2fs	yl!v=M*T!	yb!t=K*T!
1ws	lv@M*a#	bt@K*a#
3mp	Wlv=M*y]	Wbt=K*y]
3fp	hn`l=v^M*T!	hn`b=t^K*T!
2mp	Wlv=M*T!	Wbt=K*T!
2fp	hn`l=v^M*T!	hn`b=t^K*T!
1wp	lv@M*n]	bt@K*n]

(1) Samogłoską prefiksu dla Nifal imperfectum jest hireq we wszystkich formach oprócz 1ws, gdzie jest nią segol.

(2) Dagesz forte umieszczony jest w pierwszej spółgłosce rdzenia czasownika. W ten sposób zostaje ona podwojona. Podwojenie ma miejsce ponieważ pierwotne n zanikło. lv@m*n+y] stało się lv@M*y]] . Kiedy n zamyka sylabę i następuje po nim szwa nieme (wskaźnik końca sylaby), zostaje ono zasymilowane do następującej po nim spółgłoski, za pomocą dagesz forte.

Mamy trzy sufiksy samogłoskowe (2fs, 3mp, 2mp). Przyciągają one akcent do siebie, powodując wolatylizację najbliższej samogłoski w sylabie otwartej.

Przykłady:

2fs	yl!v@M*T!	Staje się	yl!v=M*T!
3mp	Wlv@M*y]	Staje się	Wlv=M*y]
2mp	Wlv@M*T!	Staje się	Wlv=M*T!

(Zauważ, że pomiędzy długą samogłoską i szwa słyszalnym umieszczony został meteg.)

(4) Samogłoską tematową umieszczoną przed końcówką hn` w imperfectum (3fp i 2fp) jest holem w temacie Qal, patah w Nifal, Pual i Hofal, sere w Piel, Hitpael i Hifil. Ta sama zasada stosuje się do większości czasowników słabych. Wyjątki zostaną omówione przy okazji ich wystąpienia.

(5) Nifal imperfectum może być używany na różne sposoby tak, jak imperfectum w ogóle. Często ma znaczenie bierne, chociaż bywa również zwrotny.

Nifal imperfectum czasami opisuje czynność prostą w przyszłości.

Przykłady:

[r}Cy] va@B=	Zostanie zapalony ogień. (Kpł 7,19)
rb@Qa# <vw+	Tam będę pochowana. (Rut 1,17)
/Wtr}K*y] /D}r}Y~~h^ ym@	Wody Jordanu będą odcięte. (Joz 3,13)

Nifal imperfectum czasami używany jest w sensie częstotliwości, wyrażając czynności powtarzające się i zwyczajowe.

Przykłady:

dw{u rk@Z*y]-a{l w{mv=W	Jego imię nie będzie wspominane. (Jr 11,19)
War}Q*T! hw`hy+ yn}h&K{ <T#a^w+	I będziecie nazywani kapłanami Pana. (Iz 61,6)

(c) Nifal imperfectum czasami jest używany dla wyrażania czynności zależnych od innych elementów w kontekście. Możliwości tłumaczenia jest wiele i wybór właściwej musi być uzależniony od kontekstu. Należy tutaj jussivus i cohotrativus.

Przykłady:

<yu!Br+a^ <v /Wax=M*y] yl^Wa [<yv!n`a&]	Przypuśćmy, że znajdzie się tam czterdziestu [ludzi]. (Rdz 18,29)
;yn\P-lu^ <y]w{g Wfp=Vy]	Niech narody będą sądzone przed tobą. (Ps 9,20)

42.2 Piel imperfectum lv^m* i rb^D* .

3ms	lV@m^y+	rB@d~y+
3fs	lV@m^T=	rB@d~T=
2ms	lV@m^T=	rB@d~T=
2fs	yl!V=m^T=	yr]B@d~T=
1ws	lV@m^a&	rB@d~a&
3mp	WlV=m^y+	WrB@d~y+
3fp	hn`l=V@m^T=	hn`r+B@d~T=
2mp	WlV=m^T=	WrB@d~T=
2fp	hn`l=V@m^T=	hn`r+B@d~T+
1wp	lV@m^n+	rB@d~n+

(1) Dwoma cechami charakterystycznymi dla Piel imperfectum są: szwa po spółgłosce prefiksu (normalnie =, lecz & po a) i podwojenie środkowej spółgłoski rdzenia. Zauważ, że samogłoską tematową jest sere, jak we wszystkich tematach aktywnych poza Qal.

(2) Piel imperfectum również może być tłumaczony na różne sposoby. Czasami posiada znaczenie intensywne, ale często jest oddawany w tłumaczeniu jako temat prosty czynny, bardzo podobnie, jak Qal imperfectum, a czasem nawet jako przyczynowy podobnie, jak Hifil imperfectum.

(a) Piel imperfectum jest czasami tłumaczony jako czynność prosta w przyszłości.

Przykłady:

w{Mu^-la# <w{lv* rB@d~y+ yK!	Bowiem ogłosi pokój swojemu ludowi. (Ps 85,9)
rB@d~a& w{ta) hw`hy+ rB@d~y+ rv#a&	Co mówi Pan i ja będę mówił. (Lb 24,13)

(b) Piel imperfectum jest często używany w sensie częstotliwości, dla wyrażenia czynności powtarzającej się i zwyczajowej.

Przykłady:

WrB@d~y+ a{lw+ <h#l*-hP#	Mają usta, a nie mówią. (Ps 135,16)
rB@v^y+ tv#q#	On łamie łuk. (Ps 46,10)
vQ}b^T=-hm^	Czego szukasz? (Rdz 37,15)

Piel imperfectum może być używany dla wyrażenia czynności zależnych od innych czynników w kontekście. Należą tutaj jussivus i cohortativus.

Przykłady:

El#m#h^-la# aN`-hr`B=d~a&	Pozwól mi, błagam, mówić z królem (2Sm 14,15)
yn]d)a& taz{ vQ}b^y+ hml	Dlaczego mój pan miałby tego szukać? (1Krn 21,3)

42.3 Pual imperfectum od lv^m* i bt^K* :

3ms	lV^m%y+	bT^k%y+
3fs	lV^m%T=	bT^k%T=
2ms	lV^m%T=	bT^k%T=
2fs	yl!V=m%T=	yb!T=k%T=
1ws	lV^m%a&	bT^k%a&
3mp	WlV=m%y+	WbT=k%y+
3fp	hn`l=V^m%T=	hn`b=T^k%T=
2mp	WlV=m%T=	WbT=k%T=
2fp	hn`l=V^m%T=	hn`b=T^k%T=
1wp	lV^m%n+	bT^k%n+

(1) Cechy charakterystyczne Pual imperfectum to szwa po prefiksie rdzenia oraz podwojenie spółgłoskowym (zazwyczaj =, ale & po a), qibbus po pierwszej spółgłosce środkowej spółgłoski rdzenia.

(2) Pual imperfectum jest biernym odpowiednikiem Piel imperfectum.

Przykłady:

w{B-jL^v%y+ Ea*l=m^W	I będzie posłany do niego posłaniec (anioł). (Prz 17,11)
bq)u&y~-/w{u& rP^k%y+ taz{B= /k@l*	Przez to będzie odkupiona wina Jakuba. (Iz 27,9)
rPk%T= ;t=aFj^w+	Twój grzech jest wybaczony. (Iz 6,7)

42.4 Hitpael imperfectum od lv^m* i El^h* „szedł, chodził”

3ms	lV@m^t=y]	EL@h^t=y]
3fs	lV@m^t=T!	EL@h^t=T!
2ms	lV@m^t=T!	EL@h^t=T!
2fs	yl!V=m^t=T!	yk!L=h^t=T!
1cs	lV@m^t=a#	EL@h^t=a#
3mp	WlV=m^t=y]	WkL=h^t=y]
3fp	hn`l=V@m^t=T!	hn`k=L@h^t=T!
2mp	WlV=m^t=T!	WkL=h^t=T!
2fp	hn`l=V@m^t=T!	hn`k=L@h^t=T!
1cp	lV@m^t=n]	EL@h^t=n]

(1) Cechy charakterystyczne Hitpael imperfectum to: długi prefiks i podwojenie środkowej spółgłoski rdzenia.

(2) Hitpael imperfectum normalnie posiada znaczenie zwrotne, jednak czasami spełnia taką samą funkcję, jak Qal czyli wyraża czynność prostą w stronie czynnej.

(a) Hitpael imperfectum zazwyczaj wyraża czynność powtarzalną, lub zwyczajową.

Przykłady:

la@-lK*-lu^ lD}G^t=y] El#M#h^w+	A król wywyższy się ponad każdego boga. (Dn 11,36)
<yY]h^ Jr\a#B= hw`hy+ yn}p=l! EL@h^t=a#	Chodzę przed Panem w krainie żyjących. (Ps 116,9)
WkL*h^t=y] w{mv=b!W	I będą chodzić w jego imieniu. (Zach 10,12)

(b) Hitpael imperfectum jest czasami używany dla wyrażenia czynności zależnych od innych czynników w kontekście. Należy tutaj jussivus, cohortativus oraz użycie imperfectum, wymagające w tłumaczeniu czasowników posiłkowych.

Przykłady:

;yb!a* tyb@W ;t=yB@ yT!r+m^a*

<l*w{u-du^ yn~~p*l= WkL=h^t=y]

Obiecałem, że twoja rodzina i rodzina twojego ojca będzie chodzić przede mną na zawsze. (1 Sm 2,30)

[<yn]h&K)h^] WvD`q^t=y]

Niech kapłani uświęcą się. (Wj 19,22)

42.5 Hifil imperfectum od lv^m* i rt^s* „schował, ukrył”:

3ms	lyv!m=y~~	ryT!s=y~
3fs	lyv!m=T^	ryT!s=T^
2ms	lyv!m=T^	ryT!s=T^
2fs	yl!yv!m=T^	yr]yT!s=T^
1ws	lyv!m=a^	ryT!s=a^
3mp	Wlyv!m=y~~	WryT!s=y~
3fp	hn`l=v@m=T^	hn`r+T@s=T^
2mp	Wlyv!m=T^	WryT!s=T^
2fp	hn`l=v@m=T^	hn`r+T@s=T^
1wp	lyv!m=n~	ryT!s=n~

(1) Cechy charakterystyczne Hifil imperfectum to patah w prefiksie i hireq-yod w drugiej sylabie.

(2) Hireq-yod jest samogłoską niezmiennie długą i nie może zostać zredukowane do szwa słyszalnego przed sufiksami samogłoskowymi (2fs, 3mp, i 2mp). Jest zatem zachowane w każdej z tych form i sylaba, w której się znajduje, zachowuje akcent. Hifil jest jedynym tematem, gdzie akcent przed sufiksem samogłoskowym nie przesuwa się (por. XII.30.4 [3]; XV.39.3 [2]).

(3) Sufiksy hn` (3fp, 2fp) nie przyciągają akcentu do siebie. Jak Piel i Hitpael imperfectum , Hifil imperfectum posiada sere w sylabie rdzeniowej przed sufiksem hn` (por. XV. 39.3 [3])

(4) Hifil imperfectum jest przyczynową formą Qal imperfectum. Jednak może to różnie wyglądać w przypadku różnych czasowników. Często znaczenie danej formy może zostać określone po dokładnym zbadaniu kontekstu, w którym się znajduje.

(a) Hifil imperfectum wyraża czynność prostą w przyszłości.

Przykłady:

<yB!x^u&h* tw{mv=-ta# tyr]k=a^ Jr\ah-/m!	Wyniszczę imiona bałwanów z kraju. (Zach 13,2)
El* lyD]b=T^ <yr]u* vw{lv* ;x=r+a^ Ew{tB=	Trzy miasta wydzielicie dla siebie w waszym kraju (Pwt 19,2)
byr]q=T^ wyn`B* ta#w+	I przyniesiecie jego synów. (Wj 29,8)
<y]w{Gh^-ta# dym!v=y~~-aWh ;yn\pL=m! hL#a@h	On zniszczy te narody przed Wami. (Pwt 29,8)

(b) Często Hifil jest używany dla wyrażania czynności powtarzających się i zwyczajowych.

Przykłady:

byr]q=y~~ du@w{m lh#a) jt^P#-la# w{ta)	Przy drzwiach namiotu zgromadzenia ofiaruje to. (Kpł 1,3)
rd)w` rD)-lk*B= ;m=v! hr`yK!z=a^	Sprawię, że twoje imię będzie czczone we wszystkich pokoleniach. (Ps 45,1)

42.6 Hofal imperfectum od lv^m* :

3ms	lv^m=y`	3mp	Wlv=m=y`
3fs	lv^m=T*	3fp	hn`l=v^m=T*
2ms	lv^m=T*	2mp	Wlv=m=T*
2fs	yl!v=m=T*	2fp	hn`l=v^m=T*
1cs	lv^m=a*	1cp	lv^m=n`

(1) Cechy charakterystyczne hofal imperfectum to qames-hatuf jako samogłoska prefiksu i patah jako samogłoska pomiędzy drugą i trzecią spółgłoską rdzenia. Patah pojawia się również przed sufiksem hn` podobnie, jak w Nifal i Pual imperfectum.

(2) Hofal imperfectum jest formą bierną Hifil imperfectum. Jego występowanie w Biblii hebrajskiej jest stosunkowo rzadkie, więc poniższe przykłady z konieczności zawierają czasowniki słabe.

Przykłady:

	Hifil imperfectum 3ms		Hofal imperfectum 3ms
Ayb!y`	przyniesie od aw{B „iść”	Ab*Wy	będzie przyniesiony (2 Krl 12,5)
tym!y`	zabije od tWm „umierać”	tm^Wy	będzie zabity (Wj 19,12; 21,15)

43. Czasowniki: imperfectum z vav consecutivum

43.1 Vav consecutivum jest szczególną formą spójnika, która może być przyłączona do formy imperfectum czasownika, aby wyrazić przeszłą narrację. Taka narracja zwykle rozpoczyna się formą perfectum czasownika, po której następuje seria czasowników w imperfectum z vav consecutivum. Ponieważ w takiej narracji zarówno perfectum, jak i imperfectum consecutivum jest tłumaczone jako czas przeszły, vav consecutivum zostało dość powszechnie nazwane vav zmieniającym, jako że zmienia formy perfectum na imperfectum. Prościej byłoby powiedzieć, że imperfectum z vav consecutivum wyraża kolejne czynności, które z punktu widzenia czytelnika były przeszłe. Mogą być rozumiane jako czynności ciągłe (i wtedy) i wynikowe (więc), chociaż nie zawsze można jasno rozróżnić pomiędzy tymi dwoma znaczeniami, ani też nie zawsze konieczne jest wyrażanie tej różnicy w tłumaczeniu.

43.2 Vav zapisuje się jako w~~ (vav + patah + dagesz forte w następnej spółgłosce). Zasady oznaczania są bardzo podobne do zasad dotyczących rodzajnika określonego (patrz V. 14). Jeśli np. vav jest przyłączone do formy imperfectum 1ws, która zaczyna się na a, dagesz forte zostaje odrzucony przez a i poprzednia samogłoska musi zostać wydłużona (patah do qames).

Przykłady:

rK)z+a#w`	i pamiętałem (Wj 6,5)
bT)k=a#w`	i napisałem (Jr 32,10)

Dagesz forte jest także odrzucany przez niektóre spółgłoski, poza spółgłoskami gardłowymi, którym towarzyszy szwa słyszalne. Dzieje się tak najczęściej kiedy vav jest przyłączone do słowa zaczynającego się na y+ (yod + szwa słyszalne).

43.3 Qal imperfectum 3ms od rm^a* „powiedział” bez vav jest zapisywane jako rm^ay) . Natomiast z vav zmienia sie na rm#ay)w~ „i (wtedy) powiedział”. Forma ta występuje tak często w Biblii hebrajskiej, że powinna zostać zapamiętana.

43.4 Przykłady imperfectum z vav consecutivum

El#M#h^ <v@B= bT)k=Y]w~~	I napisał w imieniu króla. (Est 8,10)
hK*l=M^h^ rT@s=a# bT)k=T!w~~	Wtedy królowa Estera napisała. (Est 9,29)
la@r`c=y]-lK*-lu^ w{ta) Wkyl!m=Y~~w~~	I uczynili go królem nad całym Izraelem. (1 Krl 5,12)
lvm <yp!l*a& tv#l)v= rB@d~y+w~~	I powiedział trzy tysiące przysłów. (1 Krl5,12)

44. He kierunkowe ( h * )

Hebrajski często używa sufiksu h *, aby wskazać na kierunek lub ruch do kogoś lub czegoś.

44.1 He kierunkowe może być przyłączone do rzeczowników pospolitych i nazw własnych, jak również do przysłówków wyrażających kierunek. Nigdy nie jest akcentowane i nie należy go mylić z końcówką rzeczowników femininum singularis.

44.2 Rzeczowniki pospolite z he kierunkowym mogą występować z rodzajnikiem lub bez niego.

44.3 Zmiany samogłosek i akcentów, pojawiające się przy dodaniu he kierunkowego są nieregularne, a więc należy się nauczyć poszczególnych form. Najbardziej powszechne z nich to:

(1) He kierunkowe z rzeczownikami pospolitymi:

Jr\a#	Ziemia	hxr+a	do ziemi (1 Sm 14,11)
ty]B^h^	Dom	ht*y+B^h^	do domu (Rdz 43,26)
rhh	góra	hr`hh	do góry (Pwt 10,1)

(2) He kierunkowe z nazwami własnymi:

<y]r~x=m!	Egipt	hm*y+r~x=m!	do Egiptu (Gen 41,57)
lb#B*	Babilon	hlb#B	do Babilonu (Jer 29,20)
<y]l^v*Wry+	Jeruzalem	hmy+l^vWry+	do Jerozolimy (2Krn 32,9)

(3) He kierunkowe z przysłówkami kierunkowymi:

<v*	tam	hMv	tam, do tamtego miejsca (Rdz 24,8)
/a*	gdzie	hn`a*	dokąd (Ps 139,7)
/w{px*	północ	hn`w{px*	na północ (Rdz 13,14)
/m^yT@	południe	hn`m*yT@	na południe (Pwt 3,27)
<d\q#	wschód	hm*d+q#	na wschód (Rdz 13,14)
<y`	zachód	hM*y`	na zachód (Rdz 13,14)

45. Dagesz forte łączący

Dagesz forte jest czasami umieszczany w początkowej spółgłosce wyrazu, aby połączyć go z poprzednim słowem. Dzieje się tak zawsze, kiedy pierwszym słowem jest hz# lub hm* i połączone jest ono z następnym słowem przez maqqef. Dzieje się tak również, gdy pierwsze słowo kończy się na qames, qames-he, lub segol-he, a drugie słowo jest jednosylabowe. Niektórzy gramatycy określają dagesz forte łączący jako dagesz forte eufoniczny. Wartość fonetyczna tego dageszu nie jest pewna.

Przykłady:

El#M#h^-la# aN`-hr`B=d~a&	Pozwól mi, błagam, mówić z królem (2 Sm 14,15)
<l*u)l= ym!V=-hz#	Takie jest moje imię na zawsze. (Wj 3,15)
Wnl* <yh!l)a$ hcu taZ{-hm^	Cóż to Bóg nam uczynił? (Rdz 42,28)

ĆWICZENIA

Napisz następujące odmiany:

1.	Qal imperfect od	lv^m*
2.	Nifal imperfect od	rb^q*
3.	Piel imperfect od	rb^D`
4.	Pual imperfect od	bt^K*
5.	Hitpael imperfect od	El^h*
6.	Hifil imperfect od	rt^s*
7.	Hofal imperfect od	jl^v*

Każdy z poniższych przykładów zawiera formę imperfectum czasownika. Uzupełnij tłumaczenie o znaczenie form czasowników. Podaj: (a) temat, (b) osobę, rodzaj liczbę, (c) rdzeń.

Przykład:

la@r`c=y] yv@n+a^ bl@-ta# <olv*b=a^ bN}g^y+w~~

Absalom ukradł serca ludzi Izraela. (2 Sm 15,6)

(a)

Piel

(b)

3 ms

(c)

bn~G*

rp#S@B^ bT)k=Y]w~

I _________ w księdze. (1 Sm 10,25)

(a)

(b)

(c)

vQ}b^a& hw`hy+ ;yn\P*-ta#

Twe oblicze o Panie ___________ . (Ps 27,8)

(a)

(b)

(c)

ub^v* ra@b=B! tyr]b= Wtr+k=Y]w~

I _______ przymierze w Beer- Szebie (Rdz 21,32)

(a)

(b)

(c)

Wtr}K*y] Jr\a#m@ <yu!v*r+W

Ale niegodziwy ___________ z kraju. (Prz 2,22)

(a)

(b)

(c)

yt!yr]B=-ta# rK)z=a#w`

I _________ moje przymierze. (Wj 6,5)

(a)

(b)

(c)

otyr]B= rK)z=Y]w~~

I _________ swoje przymierze (Ps 104,45)

(a)

(b)

(c)

dou Wrk=Z*y] aOw+

I już więcej _________ . (Zach 13,2)

(a)

(b)

(c)

wyn`d)a& db#u#w+ ba* dB@k^y+ /B@

Syn ________ ojca, a sługa swego pana. (Mal 1,6)

(a)

(b)

(c)

/WdM@l^y+ <h#yn}B=-ta#w+

I _________ swoje dzieci. (Pwt 4,10)

(a)

(b)

(c)

<k#l* <j@L*y] hw`hy+

Pan ____________ za was. (Wj 14,14)

(a)

(b)

(c)

<yh!Oa$ j^Wr ota) aL@m^a&w`

I _________ go Duchem Boga. (Wj 31,3)

(a)

(b)

(c)

<h#m@ yn~p* hr`yT!s=a^

________ moją twarz od nich. (Pwt 32,20)

(a)

(b)

(c)

rb@Q*T! <v*w+

I tam będziesz _________ . (Jr 20,6)

(a)

(b)

(c)

Et*oa [r)c=n]-/P#
va@B* Eyb!a* tyB@-ta#w+

Abyśmy nie ________ ciebie i domu twojego ojca ogniem. (Sdz 14,15)

(a)

(b)

(c)

El#M#h^ yn]d)a& hn`-rB#d~y+

Niech mój pan król __________ . (2 Sm 14,18)

(a)

(b)

(c)

3. Uzupełnij poniższe zdania właściwymi zaimkami i czasownikami.

1	yT!B! T=a^-ym! rm#aT)w~	I _______ : „_____ ____ córko ____?”. (Rut 3,16)
2	hTa-ym! yl! rm#a)Yw~	I _______ do ____ : „____ _____ ?” (2 Sm 1,8)
3	rB@d~N+-hm^ yn]d)al^ rm^aN{-hm^	____ ____ powiedzieć panu ____ . ____ _____ mówić? (Rdz 44,16)
4	Etoa rB@d~a& <vw+	I tam ______ mówić z _______ . (Ez 3,22)
5	omv=B! dou rB@d~a&-aOw+	Nie _______ mówić więcej w _______ imieniu. (Jr 20,9)
6	va@B* hyb!a-ta#w+ Ht*oa Wpr+c=Y]w~	I ______ i _____ ojca w ogniu. (Sdz 15,6)
7	va@B* [r)c=n] ;t=yB@	_______ _____ dom w ogniu. (Sdz 12,1)
8	;yt#ox=m! yN]M#m! rT@s=T^-la^	Nie ______ przykazań ______ przede _____. (Ps 119,19)
9	odY`m! fl@Mt! aO hTa^w+	Ale nie_________ z ________ ręki. (Jr 34,3)
10	rt@Sa# ;yn\Pm!W	I _________od oblicza______. (Rdz 4,14)
11	<k#yj@a&-<u! Wmj&L*t!-aOw+	I nie _____ walczyć przeciwko _____ braciom. (2 Krn 11,14)
12	omv= Wll=h^y+	________ imię _____ . (Ps 149,3)

4. Uzupełnij tłumaczenie poniższych zdań.

1	wytb)a&-<u! dw]D bK^v=Y]w~	Potem Dawid spoczął z _______ _______ . (1 Krl 2,10)
2	yj!Wr dyq]p=a^ ;d+y`B=	W ______ _______ oddaję _______ _______ . (Ps 31,6)
3	wyt*ox=m! rm)v=Y]w~	Ale on _______ jego_________ . (2 Krl 18,6)
4	<k#d+Y\m! omD*-ta# vQ}b^a& aolh&	Czy nie ______ jego _____ z _____ ____ ? (2 Sm 4,11)
5	<n`ou& rK)z=y] hT*u^	Teraz będzie ___________ ich _______ . (Jr 14,10)
6	<t*a) rB@v^y+w~	I _________ ________ . (Wj 32,19)
7	;yn\P-lu^ <y]og Wfp=Vy]	Niech ___________ __________ przed tobą. (Ps 9,20)
8	hM^v-WnK=v=y] yd~bu&w~	I moi ________ _________ tam. (Iz 65,9)
9	dou Wrk=Z*y]-aOw+	I nie _______________ więcej. (Zach 13,2)
10	wytb)a& /ou& rk@Zy]	Niech wina jego ______ będzie ______ . (Ps 109,14)
11	El#M#h^ <v@B= bT)k=Y]w~	I __________ w _______ __________ . (Est 8,10)
12	dou la@r`c=y]-<v@ rk@Z*y]-aOw+	Niech _____ Izraela nie będzie więcej _____ . (Ps 83,5)

5. Ćwicz głośne czytanie poniższych zdań. Zakryj polskie tłumaczenie i ćwicz bieżące tłumaczenie z hebrajskiego.

1	[<ya!yb!N+h^] tomv=-ta# tyr]k=a^ dou Wrk=Zy] aOw+ Jr\ah*-/m!	Wytępię imiona [proroków] z ziemi i nie będą więcej pamiętane. (Zach 13,2)
2	fl@M*y] hw`hy+ <v@B= ar`q=y]-rv#a& lK)	Ktokolwiek wezwie imienia pańskiego będzie zbawiony. (Joel 3,5)
3	yn~ys! rh^-lu^ hw`hy+-dobK= /K)vY]w~	Chwała Pana zamieszkała na górze Synaj. (Wj 24,16)
4	hw`hy+ tr~oT rp#s@ WdM=l^y+w~ hd`Why+ yr}u-lkB=	I nauczali księgi prawa Pana we wszystkich miastach Judy. (2 Krn 17,9)
5	Wmj&L*T!-la^ la@r`c=y] yn}B= <k#yt@b)a&-yh@Oa$ hw`hy+-<u!	Izraelici, nie walczcie przeciwko Panu, Bogu waszych przodków. (2 Krn 13,12)
6	dw]D* ryu!B= wytb)a&-<u! rb@QY]w~	I został pogrzebany ze swoimi przodkami w mieście Dawida. (1 Krl 14,31)
7	tyB@-ta#w+ hw`hy+-tyB@-ta# [r)c=Y]w~ <]l^vWry+ yT@B-lK* ta@w+ El#M#h^	Spalił dom Pana i dom króla i wszystkie domy w Jerozolimie. (2 Krl 25,9)
8	rcB-lK*-lu^ yj!Wr-ta# EoPv=a#	Wyleję mojego ducha na wszelkie ciało. (Jl 3,1)
9	;yl#a@ rB@d^a&-rv#a& rbDh^-ta# rB@d~t= ota)	Słowo, które mówię do ciebie, będziesz mówił. (Lb 22,35)
10	<r`b=a^ ;m=v!-ta# dou ar}Q*y] aOw+	Już nie będziesz się nazywał Abram. (Rdz 17,5)
11	Ar}Qy] hLp!T=-tyB@ yt!yb@ yK! <yM!u^h-lkl=	Bowiem dom mój będzie nazwany domem modlitwy dla wszystkich narodów. (Iz 56,7)
12	<yh!Oa$h*-ta# Eonj& EL@h^t=Y]w~	I Enoch chodził z Bogiem . (Rdz 5,24)
13	<yY]j^ Jr\a#B= hw`hy+ yn}p=l! EL#h^t=a#	Chodzę przed panem w krainie żyjących. (Ps 116,9)
14	yN]M#m! ;yn\P-ta# ryT!s=T^ hn`a-du^	Jak długo będziesz ukrywał oblicze swoje przede mną? (Ps 13,2)
15	j^n{-ta# <yh!Oa$ rK)z=Y]w~	I wtedy Pan przypomniał sobie Noego. (Rdz 8,1)

Słownictwo

1.	/f#B#	brzuch, ciało, łono	10.	Ac*n`	podniósł, niósł
2.	[irB]	błogosławił	11.	rt^s*	ukrył
3.	la^G*	odkupił	12.	/w{u*	wina, niegodziwość
4.	ll^h*	chwalił	13.	uv^P#	bunt, przestępstwo
5.	taF*j^	grzech	14.	rb^q*	pogrzebał
6.	[<jl]	walczył	15.	ha*r`	widział
7.	dm^l*	uczył się	16.	u^yq!r`	nieboskłon, firmament
8.	al@m*	był pełny	17.	[r~c*	palił
9.	fl^m*	uciekł	18.	Ep^v*	wylał