LEKCJA XXI

62. Czasowniki: oznaczanie spójnika vav z formami czasownikowymi.

Wcześniej została już omówiona forma i użycie vav consecutivum z formami imperfectum (por. XVI.43). Podczas, gdy vav consecutivum występuje tylko z formami imperfectum, spójnik vav może być używany ze wszystkimi czasownikami, włączając formy imperfectum.

Zasady oznaczania spójnika vav przed czasownikami są takie same, jak przed rzeczownikami i innymi częściami mowy (por. VI.16). Są one tutaj powtórzone w celu przypomnienia.

1. w+ przed spółgłoskami z pełnymi samogłoskami, oprócz B, m, P oraz jeśli należą one do sylaby tonicznej (por XXI.62.5).

Przykłady:

	T*b=t^k*w+	Jer 36,2		Wyh*w+	Rdz 1,14
	jq^l*w+	Rdz 3,22		;r\m=v=y]w+	Lb 6,24

62.2 W przed B, m oraz P.

Przykłady:

	Wnyn]b*W	Neh 2,18		Wal=m!W	Rdz 9,1
	;yk#r&b*m=W	Rdz 27,29		hN`p!W	Mal 3,1

62.3 W przed wszystkimi spółgłoskami ze szwa prostym (poza y+ , h= , j= ).

Przykłady:

	Hp*r`c=W	Jer 21,10		<t@ym!n+W	1Sm 11,12
	yj!t=W	Iz 55,3		Wud+W	Ps 46,11

1. w] przed y+ , h= , j= .

Przykłady:

	lD}g^yw]	( od lD}g^y+w+)	1Krl 1,47
	yh!yw]	( od yh!y+w+)	Rdz 1,6
	<t#yy]h=w]	( od <t#yy]h=w+)	Zach 8,13
	Wyj=w]	( od Wyj=w+)	Rdz 42,18

62.5 w` występuje czasami przed sylabą toniczną, zwłaszcza w słowach jednosylabowych.

Przykłady:

	T=v=b)w`	Ez 16,53		Wtm@w`	Wj 9,19
	Ab)w`	1Krl 3,7		tm%w`	Job 2,9

4. w~ , w\ przed spółgłoskami z hatef-patah i hatef-segol.

Przykłady:

	<T#l=k^a&w~~	Ez 39,17
	hc@u&w~	1Krn 22,16
	lk)a$w\	1Krl 13,15

63. Czasowniki: związki współrzędne - omówienie połączeń czasownikowych.

Związki współrzędne składają się z dwóch, lub więcej czasowników połączonych za pomocą spójnika vav i vav consecutivum. Czasownik, który występuje jako pierwszy w takim połączeniu, funkcjonuje jako czasownik główny i determinuje czas (przeszły, teraźniejszy i przyszły) oraz tryb (inducativus, coniunctivus i imperativus) pozostałych czasowników. Ten środek literacki daje autorom większą swobodę wyrażania myśli, chociaż operują ograniczoną liczbą form czasownikowych.

Poniższa prezentacja nie jest wyczerpująca. Związki współrzędne nie zawsze są tak łatwe do określenia, jak te przedstawione poniżej. Jednakże o wiele częściej można zaobserwować ich konsekwentne użycie niż niekonsekwencje, co dowodzi, że wyłaniający się wzór należy traktować poważnie.

63.1 Związki współrzędne z czasownikiem perfectum jako czasownikiem głównym.

Perfectum może występować jako czasownik główny, kiedy występuje w połączeniu z innym czasownikiem perfectum lub imperfectum. Jego użycie wydaje się ograniczone do tych dwóch kategorii.

(1) Połączenie perfectum + perfectum

Połączenie dwóch form perfectum jest najprostszym związkiem współrzędnym. W takim połączeniu pierwszy czasownik perfectum nie zmienia czasu, ani trybu drugiego, ponieważ są one takie same. Przykłady połączenia dwóch czasowników perfectum są bardzo rzadkie w Biblii hebrajskiej.

Przykłady:

lp^n`w+ bq)u&y~~B= yn`d)a& jl^v* rb*D` la@r*c=y]B=	Pan posłał słowo przeciwko Jakubowi i upadło ono na Izrael. (Iz 9,7)
hf*q*v*w+ ha*r+y` Jr#a#	Ziemia przestraszyła się i ucichła. (Ps 76,9)
hc*u*w+ ht*v*w+ lk^a* aw{lh& ;yb!a* hq*d*x=W fP*v=m!	Czy ojciec twój nie jadł i nie pił i nie czynił sprawiedliwości. (Jer 22,15)

(2) Połączenie perfectum + imperfectum

Jest to jedno z najczęstszych połączeń czasowników w Biblii hebrajskiej. Jest to połączenie narracyjne, jak wcześniej wspomniano w tej gramatyce (por. XVI.43). Jest zaznaczone przez vav consecutivum (*w~~), specjalną formę spójnika vav, łączącego formę imperfectum z czasownikiem głównym perfectum. Vav consecutivum (*w~~) nie jest używane w żadnym innym przypadku, nawet nie jest używane z formami imperfectum w połączeniu z innymi formami czasownika. Ponadto w połączeniu perfectum + imperfectum rzadko można napotkać imperfectum ze spójnikiem vav (w+).

Imperfectum z vav consecutivum zazwyczaj będzie tłumaczone w czasie przeszłym i trybie indicativus. Opisuje czynność wynikającą z poprzedniej czynności (konsekwencja), lub czynność następującą po wcześniejszej czynności (kolejność).

Przykłady:

w{Tv=a! hW`j^-ta# ud~y` <d*a*h*w+ /y]q^-ta# dl#T@w~~ rh^T^w~~	Wtedy mężczyzna poznał swoją żonę Ewę i urodziła Kaina. (Rdz 4,1)
<t*a) Er\b*y+w~~ <a*r`B= hb*q}n+W rk*z* <d`a* <m*v=-ta# ar`q=Y]w~~	Jako mężczyznę i kobietę stworzył ich i błogosławił im i nazwał ich ludźmi. (Rdz 5,2)
hw`hy+ ;m=v! hl*y+L^b^ yT!r+k^z* ;t#r`w{T hr`m=v=a#w`	Pamiętałem o twoim imieniu w nocy o Panie i przestrzegałem twojego prawa (Ps 119,55)

Narracyjne użycie imperfectum z vav consecutivum stało się tak powszechne, że często używano form imperfectum w taki sposób bez czasownika głównego perfectum, zwłaszcza z imperfectum czasownika hy*h* „był".

Przykłady:

hn`w{y-la# hw`hy+-rb^D+ yh!y+w~~	I słowo Pana przyszło do Jonasza. (Jon 1,1)
hL#a@h* <yr]b*D+h^ rj^a^ yh!y+w~~	I było to po tych wydarzeniach. (Rdz 22,1)

63.2 Związki z imperfectum jako czasownikiem głównym

Imperfectum może służyć jako czasownik główny, kiedy jest umieszczony w połączeniu z innymi czasownikami imperfectum lub perfectum.

(1) Połączenie imperfectum + imperfectum

Spójnik użyty w tym połączeniu to zwykła forma spójnika vav, oznaczonego zgodnie z zasadami podanymi w XXI.62. Drugi czasownik w tym połączeniu czasami wyraża skutek, lub cel czynności pierwszego czasownika. Nie ma żadnych obiektywnych kryteriów dla ustalenia kiedy ma to miejsce. Czytelnik musi zdecydować, czy takie było znaczenie zamierzone przez autora. Praca tłumacza staje się tutaj nauką i sztuką.

Przykłady:

;r\m=v=y]w+ hw`hy+ ;k=r\b*y+	Niech Pan cię błogosławi i niech cię strzeże. (Lb 6,24)
Wnyn}p*l= <yv!n`a& hj*l=v=n] Jr\a*h*-ta# Wnl*-WrP=j=y~w+	Poślijmy ludzi przed nami, aby zbadali dla nas kraj. (Pwt 1,22)
jl^s=a#w+ <y]m^V*h^-/m! um^v=a# yn]a&w~ <x*r+a^-ta# aP*r+a#w+ <t*aF*j^l=	I usłyszę z nieba i przebaczę ich grzechy i uzdrowię ich kraj.(2Krn 7,14)

(2) Połączenie imperfectum + perfectum

Spójnikiem używanym w tym połączeniu jest również zwykła forma spójnika vav, oznaczona zgodnie z zasadami podanymi w XXI.662. Połączenie to używane jest w wielu różnych znaczeniach i trybach imperfectum. Należy zauważyć, że kiedy perfectum posiada spójnik vav, akcent przesuwa się na końcową sylabę w 2ms i 1ws, poza czasownikami Lamed He.

Przykłady:

T*r+m^a*	Iz 14,13,	ale	T*r+m^a*w+	Rdz 32,19
yT!k=l^h*	Jer 2,23	ale	yT!k=l^h*w+	Sdz 1,3
yt!yn]B*	1Krl 8,27	i	yt!yn]b*W	Jer 42,10

(a) Połączenie imperfectum indicativus + perfectum,

Przykłady:

;yn\p*l= w{ka*l=m^ jl^v=y] aWh <V*m! yn]b=l! hV*a! T*j=q^l*w+	Poślę swojego anioła przed tobą, a ty weźmiesz stamtąd żonę dla mojego syna. (Rdz 24,7)
hq*v=h!w+ Jr\a*h*-/m! hl#u&y~~ da@w+ hm*d`a&h*-yn}P=-lK*-ta#	A mgła unosiła się z ziemi i nawadniała całą powierzchnię ziemi. (Rdz 2,6)
Hp*r`c=W /t@N`T! lb#B*-El#m# dy~~B= va@B*	zostanie wydane w rękę króla Babilonu, a on spali je ogniem. (Jer 34,2)

(b) Połączenie imperfectum jussivus + perfectum,

Przykłady:

u~yq!r+B! tr)a)m= yh!y+ <yh!l)a$ rm#a{Yw~~ <yd]u&w{ml=W tt)a)l= Wyh*w+ <y]m^V*h^ <yn]v*w+ <ym!y`l=W	I Bóg powiedział niech staną się światła na nieboskłonie i niech będą znakami pór roku, dni i lat. (Rdz 1,14)
;r+p=y~~w+ ;t=a) Er}b*y+ yD~v^ la@w+ <yM!u^ lh^q=l! t*yy]h*w+ ;B#r+y~~w+	Niech Bóg wszechmogący błogosławi cię i niech uczyni cię owocnym i niech cię rozmnoży, abyś stał się zgromadzeniem ludu. (Rdz 28,3)

(c) Połączenie imperfectum cohortativus + perfectum,

Przykłady:

Ht*a) Wnv=r~y`w+ hl#u&n~~ hl)u* rm#aY)w~~	I powiedział wejdźmy natychmiast i posiądźmy to. (Lb 13,30)
Wnyn]b*W <Wqn` Wrm=aY)w~~	I powiedzieli wstańmy i zbudujmy. (Neh 2,18)
yn]a& tyr]b= ht*r+k=n] hk*l= hT*u^w+ ;n\yb@W yn]yB@ du@l= hy`h*w+ hT*a*w`	A teraz chodź, zawrzyjmy przymierze ja i ty i niech to będzie świadkiem pomiędzy mną i tobą. (Rdz 31,44)

(d) Połączenie imperfectum coniunctivus + perfectum,

Przykłady:

hm*y+r`x=m! Wbv*w+ <u*h* <j@N`y]-/P#	Aby lud nie zawrócił i nie wrócił do Egiptu. (Wj 13,17)
T=v=b)w` yr]K=z=T! /u^m^l=	Abyś pamiętał i był zawstydzony. (Ez 16,63)
hy\h=y]-<a! rm)al@ rd\n\ bq)u&y~~ rD~Y]w~~ hZ#h^ Er\D#B^ yn]r~~m*v=W yd]M*u! <yh!l)a$ vB)l=l! dg#b#W lk)a$l# <j#l# yl!-/t^n`w+	I Jakub złożył ślub mówiąc: jeśli Bóg będzie ze mną, jeśli będzie mnie strzec w drodze i jeśli da mi chleb do jedzenia i odzież do ubrania. (Rdz 28,20)
Ju@m@ <G^ jq^l*w+ w{dy` jl^v=y]-/P# <yY]j^h^	Aby nie wyciągnął ręki i nie jadł także z drzewa życia. (Rdz 3,22)

63.3 Związki z imperativus jako czasownikiem głównym

Imperativus może służyć jako czasownik główny, kiedy jest umieszczony w połączeniu z czasownikiem perfectum, imperfectum lub imperativus. Spójnikiem używanym w tym połączeniu jest spójnik vav, oznaczony zgodnie z zasadami podanymi w XXI.62. Kiedy imperativus jest czasownikiem głównym, czasownik występujący po nim czasami zawiera ideę celu lub skutku. Nie zawsze jest jasne, które znaczenie zamierzył autor. W takich przypadkach tłumacz musi sam rozstrzygnąć tę kwestię.

(1) Połączenie imperativus + perfectum

Perfectum w związku współrzędnym musi być tłumaczone, jak imperativus. Pouczające jest w tym względzie porównanie podobnych poleceń z Jer 36,2 i 36,28. W pierwszym mamy do czynienia z połączeniem imperativus + perfectum, a w drugim imperativus + imperativus.

(36:2)	T*b=t^k*w+ rp#s@-tL^g!m= ;l=-jq^ h*yl#a@	Weź zwój i napisz na nim. (Jer 36,2)
(36:28)	bt)k=W tr\j#a^ hL*g!m= ;l=-jq^ h*yl#u*	Weź inny zwój i napisz na nim. (Jer 36,28)

Na powyższych przykładach widzimy, że umieszczenie imperativus w połączeniu z perfectum ma taki sam skutek, jak połączenie z imperativus + imperativus. W obu przypadkach mamy do czynienia z kontynuacją polecenia.

Przykłady:

jl^v*-rv#a& El#M#h^-la# WbWv wyl*a@ <T#r+B^d]w+ <k#t=a#	Wróć do króla, który cię posłał i powiedz mu. (2Krl 1,6)
rx@w{Yh^ tyB@ T*d+r~y`w+ <Wq	Wstań i zejdź do domu garncarza. (Jer 18,2)
taZ{h^ tyr]B=h^ yr}b=D]-ta# Wum=v! <t*w{a <t#yc!u&w~~	Słuchaj słów tego przymierza i czyń je. (Jer 11,6)

(2) Połączenie imperativus + imperfectum

Imperfectum w związku współrzędnym z imperativus czasami wyraża cel lub skutek.

Przykłady:

<!l^v*Wry+ tm^w{j-ta# hn\b=n]w+ Wkl=	Chodźcie, zbudujmy mury Jerozolimy. (Neh 2,17)
/w{Yx! hl#u&n~~w+ WmWq	Wstańcie i wejdźmy na Syjon. (Jer 31,6)
hl*k@an{w+ rc*b* WnL*-hn`T=	Daj nam mięso, abyśmy jedli. (Lb 11,13)
ha#r+y]w+ wyn`yu@-ta# an`-jq^P=	Otwórz jego oczy, aby widział. (2Krl 6,17)

(3) Połączenie imperativus + imperativus

Drugi czasownik imperativus w tym połączeniu często wyraża cel lub skutek. Tłumacz musi zdecydować, czy tak jest w danym przypadku. Pewną pomoc można czasem uzyskać z innych starożytnych wersji.

Przykłady:

bw{f-hc@u&w~~ ur`m@ rWs	Zaniechaj zła i czyń dobro. (Ps 34,15)
Whp@d+r`w+ <w{lv* vQ}B^	szukaj pokoju i dąż do niego. (Ps 34,15)
tm%w` <yh!l)a$ Er}B*	Przeklnij (błogosław) Boga i umrzyj. (Job 2,9)
hw`hy+ tu^Wvy+-ta# War+W Wdm=u!	Stójcie spokojnie i oglądajcie zbawienie Pana. (2Krn 20,17)

63.4 Połączenie infinitivus absolutus + perfectum

Infinitivus absolutus może czasami być używany jako imperativus (jeśli chodzi o różne użycia infinitivus absolutus por. XIX.57). W połączeniu z infinitivus absolutus może występować czasownik perfectum, który musi być tłumaczony jako imperativus.

Przykłady:

dw]D`-la# T*r+B^d]w+ Ew{lh*	Idź i powiedz Dawidowi. (2Sm 24,12)
/D@r+Y~~B^ <ym!u*P=-ub^v# T*x=j^r`w+ Ew{lh*	Idź i wykąp się siedem razy w Jordanie. (2Krl 5,10)
qd\x# <T#f=p^v=W <k#yj@a&-/yB@ u~~m)v*	Słuchaj spraw między twoimi braćmi i sądź sprawiedliwie.(Pwt 1,16)

63.5 Połączenie imiesłów + perfectum

Imiesłów często jest używany do opisania nadchodzącej czynności, czegoś co ma wydarzyć się w bliskiej przyszłości. Z takim użyciem mamy do czynienia na pewno wtedy, gdy imiesłów poprzedzony jest partykułą wskazującą hN}h! oto (por. XX.60). Jeśli perfectum występuje w połączeniu z takim imiesłowem, również jest tłumaczony w czasie przyszłym.

Przykłady:

Jr\a*h*-ta# <T#v=r]yw] <yr]b=u) <T#a^w+ taZ)h^ hb*w{Fh^	Przekroczycie go i weźmiecie w posiadanie tę dobrą ziemię. (Pwt 4,22)
yn`p*l= Er\d\-hN`p!W yk!a*l=m^ j~~l@v) yn]n+h!	Oto poślę mojego posłańca i on przygotuje drogę przede mną. (Mal 3,1)

ĆWICZENIA

1. W poniższych zdaniach określ: (a) rodzaj połączenia czasowników; (b) tematy czasowników i (c) rdzenie czasowników.

Przykład:

h*yl#a@ T*b=t^k*w+ rp#s@-tL^g]m= ;l=-jq^

Weź zwój i napisz na nim. (Jer 36,2)

(a)

imperativus + perfectum

(b)

Qal + Qal

(c)

jq^l* , bt^K*

1

yn]d|b=u^y~w+ yM!u^-ta# jL^v^

Wypuść moich ludzi, aby mogli mi służyć. (Wj 7,26)

(a)

(b)

(c)

2

<v* T*b=v^y`w+ <]l^v*WryB! ty]b^ ;l=-hn}B=

Zbuduj sobie dom w Jerozolimie i mieszkaj tam. (1Krl 2,36)

(a)

(b)

(c)

3

j~Wrh*-la# T*r+m^a*w+ <d`a*-/b# ab@N`h!

Prorokuj synu człowieczy i powiedz do wiatru. (Ez 37,9)

(a)

(b)

(c)

4

<r`b=a^ ;m=v! dou ar}Q*y] aOw+ <h*r`b=a^ ;m=v! hy`h*w+

Nie będziesz już się nazywał Abram, ale będziesz się nazywał Abraham. (Rdz 17,5)

(a)

(b)

(c)

5

hw`hy+ tox=m!-ta# rm)v=t! yK! wyk*r`d+B! T*k=l^h*w+ ;yh#Oa$

Jeśli będziesz przestrzegać przykazań Pana, twojego Boga i chodzić jego drogami. (Pwt 28,9)

(a)

(b)

(c)

6

<v@ WnL*-hc#u&n~w+ ryu! WnL*-hn\b=n]

Zbudujmy dla siebie miasto i uczyńmy dla siebie imię. (Rdz 11,4)

(a)

(b)

(c)

7

Whn}u$a#w+ yn]a@r`q=y]

Zawoła do mnie, a ja mu odpowiem. (Ps 91,15)

(a)

(b)

(c)

8

;yl#a@ hr`B=d~a&w~ hN`h@-du^ br~q=

Podejdź bliżej, abym mógł z tobą mówić. (2Sm 20,16)

(a)

(b)

(c)

9

ha#r+y]w+ wyn`yu@-ta# an`-jq^P=

Otwórz jego oczy, aby widział. (2Krl 6,17)

(a)

(b)

(c)

10

hT#v=n]w+ <y]m^ Wnl*-WnT=

Daj nam wody, abyśmy pili. (Wj 17,2)

(a)

(b)

(c)

11

bof Wbh$a#w+ ur`-Wan+c!

Nienawidźcie zła, a kochajcie dobro. (Am 5,15)

(a)

(b)

(c)

12

hq*d`x= Wcu&w~ fP*v=m! Wrm=v!

Przestrzegaj sprawiedliwości i czyń prawość. (Iz 56,1)

(a)

(b)

(c)

2. Przetłumacz poniższe zdania i określ w pełny sposób wszystkie czasowniki, korzystając ze wskazówek z XIV.38.

1	;t#r`oT hr`m=v=a#w` ;m=v! hl*y]L^b^ yT!r+k^z*	Ps 119,55
2	hw`hy+ yn}p=l! rh*b* T*d+m^u*w+ ax@ rm#a{Yw~	1Krl 19,11
3	yT!u=m^v*w+ yl^a@ qu^x=y]-yK!	Wj 22,26
4	<h*r`b=a^-ta# otyr]B=-ta# <yh!Oa$ rK)z+Y]w~	Wj 2,24

3. Połącz każdy z poniższych czasowników słabych z jego kategorią, zgodnie z tradycyjnym systemem klasyfikacji.

1	( )	dd^m*	A	Pe Nun
2	( )	bz^u*	B	Lamed gardłowy
3	( )	hn`P*	C	Lamed Alef
4	( )	<Wq	D	Ayin gardłowy
5	( )	/t^n`	E	Pe Alef
6	( )	um^v*	F	Ayin Vav
7	( )	/yB!	G	Lamed He
8	( )	ax*m*	H	Pe gardłowy
9	( )	dl^y`	I	Ayin Yod
10	( )	qu^z*	J	Podwójny Ayin
11	( )	db^a*	K	Pe Vav / Pe Yod

4. Przepisz formy infinitivus z poniższych przykładów i podaj: (a) temat i (b) rdzeń każdej z nich.

Przykład:

	vB)l=l! dg#b#W lk)a$l# <j#l#				chleb do jedzenia i odzież do ubrania. (Rdz 28,20)
Infinitivus		lk)a$l#	(a)	Qal		(b)	lk^a*
Inf.		vB)l=l!	(a)	Qal		(b)	vb^l*

1	dw]D`-la# T*r+B^d]w+ Eolh*					Idź i powiedz Dawidowi. (2Sm 24,12)
Inf.			(a)			(b)
2	hl*y+L*h^ /yb@W <oYh^ /yB@ lyD]b=h^l=					oddzielić dzień od nocy. (Rdz 1,14)
Inf.			(a)			(b)
3	rm)al@ hw`hyB^ dw]D` la^v=Y]w~					I Dawid prosił Pana mówiąc: (1Sm 23,2)
Inf.			(a)			(b)
4	War` aOw+ toar+l! <h@l* <y]n~yu@ rv#a& Wum}v* aOw+ u~m)v=l! <h#l* <y]n~z=a*					którzy mają oczy, aby widzieć, a nie widzą, którzy mają uszy, aby słyszeć, a nie słyszą (Ez 12,2)
Inf.			(a)			(b)
Inf.			(a)			(b)
5	ab)w` tax@ ud~a@ aO					Nie wiem, jak wyjść ani wejść. (1Krl 3,7)
Inf.			(a)			(b)
Inf.			(a)			(b)
6	hl*y+L^b^W <oYB^ lv)m=l!w+					by rządzić dniem i nocą (Rdz 1,18)
Inf.			(a)			(b)
7	tcu&l^w+ hw`hy+ tr~oT-ta# vord+l! fP*v=m!W qj) la@r`c=y]B= dM@l^l=W					szukać prawa Pana i czynić je i uczyć przepisów i nakazów w Izraelu (Ezd 7,10)
Inf.			(a)			(b)
Inf.			(a)			(b)
Inf.			(a)			(b)
8	Hr`m=v*l=W Hd`b=u*l= /d\u@-/g^b= Whj@N]Y~w~~						I umieścił go w ogrodzie Eden, aby go uprawiał i strzegł. (Rdz 2,15)
Inf.			(a)			(b)
Inf.			(a)			(b)
9	oDb^l= <d`a*h* toyh$ bof-aO				Nie jest dobrze, aby mężczyzna był sam. (Rdz 2,18)
Inf.			(a)			(b)

5. Ćwicz głośne czytanie poniższych zdań. Zakryj polskie tłumaczenie i ćwicz bieżące tłumaczenie z hebrajskiego.

1	hb*X@m^ yT!m=c^-rv#a& taZ)h^ /b#a#h*w+ rv#a& lk)w+ <yh!Oa$ tyB@ hy\h=y] El* WNr\C=u^a& rV@u^ yl!-/T#T!	A kamień, który ustawiłem jako pomnik będzie domem Bożym i ze wszystkiego, co mi dasz będę ci zawsze oddawał dziesięcinę. (Rdz 28,22)
2	hw`hy+ Wnyh@Oa$ hw`hy+ la@r`c=y] um^v= ;yh#Oa$ hw`hy+ ta@ T*b=h^a*w+ dj*a# ;d\a)m=-lk*b=W ;v=p=n~-lk*b=W ;b=b*l=-lk*B=	Słuchaj Izraelu, Pan nasz Bóg jest jedynym Panem, i będziesz kochał Pana, twojego Boga z całej twojej duszy i z całej twojej siły. (Pwt 6,4-5)
3	yY`j^ ym@y+-lK* yn]WpD+r+y] ds#j#w` bof Ea^	Z pewnością dobro i miłosierdzie będą za mną podążać przez wszystkie dni mojego życia. (Ps 23,6)
4	<a@P*r+y]w+ orb*D= jl^v=y]	Wysyła swoje słowo i leczy ich. (Ps 107,20)
5	hw`hy+ bof-yK! War+W Wmu&f^	Spróbuj i zobacz, że dobry jest Pan. (Ps 34,9)
6	Jr\a*h*-ta# Wal=m!W Wbr+W WrP=	Bądźcie płodni i rozmnażajcie się i napełniajcie ziemię. (Rdz 9,1)
7	Wnx@B=q^w+ Wnu@v=y] yh@Oa$ Wnu@yv!oh <y]oGh^-/m! Wnl@yX!h^w+	Wybaw nas Boże naszego zbawienia i zgromadź nas i uratuj spośród narodów. (1Krn 16,35)
8	hT*u^m@ ;a#obW ;t=ax@-rm)v=y] hw`hy+ <l*ou-du^w+	Pan będzie strzegł twojego wyjścia i wejścia teraz i na wieki. (Ps 121,8)
9	ha#r`t@w+ dj*a# <oqm*-la# <y]M^h^ WwQ`y] hv*B*Y~h^	Niech wody się zgromadzą w jednym miejscu i niech pokaże się suchy ląd. (Rdz 1,9)
10	<u@m!v=a^w+ <u*h*-ta# yl!-lh#q=h^ yr`b*D+-ta#	zgromadź mi lud, abym obwieścił im moje słowa. (Pwt 4,10)

Słownictwo

1.	vw{B	być zawstydzonym	10.	hk*r`B=	błogosławieństwo
2.	qb^D*	być połączonym	11.	lr`w{G	część, dział
3.	hr*h*	poczęła, była w ciąży	12.	/p#G#	wino
4.	rWs	odsunąć się	13.	<v#G#	deszcz
5.	hn`P*	zwrócił się do, przygotował	14.	u~r)z=	ramię, siła
6.	Jj^r`	mył	15.	du@w{m	wyznaczony czas, miejsce
7.	/z#a)	ucho	16.	du@	świadek, świadectwo, dowód
8.	vw{na$	człowiek, ludzkość	17.	/y]u^	oko, źródło
9.	dg#B#	ubranie	18.	rq#v#	oszustwo, fałsz

P. Kelley, Język hebrajski biblijny Lekcja XXI

11

---