0317

Stosunki między legislatywą a egzekutywą

unifikacja między legislatywą i egzekutywą”. Dlatego też, jak podkreśla się w literaturze, parlamentaryzm jest systemem wzajemnej zależności władzy ustawodawczej i wykonawczej, które oddziaływując na siebie, równocześnie się ograniczają.

Charakteryzując reżim parlamentarny, poszczególni autorzy kładą nacisk na różne jego cechy. Tak np. zdaniem Stanisława Gebethnera parlamentaryzm oznacza dwu-członowość egzekutywy, którą tworzą głowa państwa oraz gabinet z premierem na czele, solidarną i indywidualną odpowiedzialność polityczną oraz prawo gabinetu do rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji. Zdaniem Marka Sobolewskiego do głównych cech parlamentaryzmu należy zaliczyć przyznanie prawa inicjatywy ustawodawczej gabinetowi, możność uchwalenia przez parlament wotum nieufności pod adresem rządu oraz prawo egzekutywy do przedterminowego rozwiązania parlamentu. Juan Linz podkreśla, że - w przeciwieństwie do prezydencjalizmu - parlament jest „jedyną demokratycznie uprawomocnioną instytucją”. Arend Lijphart uważa, że na parlamentaryzm składają się trzy cechy egzekutywy: wybieralność przez parlament, odpowiedzialność przed parlamentem oraz kolegialność. Giovanni Sartori stwierdza, że z reżimem parlamentarnym mamy do czynienia wówczas, gdy rząd jest powoływany, popierany i odwoływany przez parlament. Z kolei Kaare Strom ogranicza się do wskazania odpowiedzialności gabinetu przed większością parlamentarną poprzez możność uchwalenia przez nią wotum nieufności. Można więc powiedzieć, że do modelowych cech parlamentaryzmu zalicza się najczęściej to, że: 1) układ sił politycznych w parlamencie (i podjęte w nim uzgodnienia, w razie gdy żadna z partii nie posiada większości) przesądza o powołaniu premiera i uformowaniu gabinetu, niezależnie od tego, kto formalnie decyzję taką podejmuje, 2) rząd ponosi solidarną odpowiedzialność polityczną przed parlamentem, który może wyrazić mu wotum nieufności, oznaczające ustąpienie co najmniej premiera, najczęściej zaś -całego gabinetu, 3) dla zachowania równowagi rząd ma możliwość spowodowania rozwiązania parlamentu (jego izby niższej, w przypadku gdy jest on dwuizbowy) przed upływem kadencji, co powoduje konieczność rozpisania przedterminowych wyborów, oraz 4) między parlamentem i rządem istnieje system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych (ministrowie mogą być i często są deputowanymi), co oznacza brak organizacyjnej separacji władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Jak się wydaje, tym, co najpełniej odróżnia parlamentaryzm od prezydencjalizmu, są dwie cechy: struktura władzy wykonawczej oraz czas trwania pełnomocnictw rządu. Jeśli idzie o cechę pierwszą, to wspomniany już dualizm egzekutywy oznacza istnienie jej dwóch nierównoprawnych członów. Głowa państwa (w postaci monarchy

313