0323

Stosunki między legislatywą a egzekutywą

demokracja westminsterska (większościowa) oznacza wyższy poziom koncentracji władzy, co zapewniają m.in. większościowy system wyborczy, nierówny podział kompetencji między izby parlamentu, system dwupartyjny oraz jednowymiarowość konfliktu między partiami politycznymi. Konsensualizm jest natomiast związany z wie-lopartyjnością, proporcjonalnym systemem wyborczym, tzw. symetrycznym bikameralizmem (równowagą obu izb parlamentu) oraz z wielowymiarowością konfliktu międzypartyjnego (na konflikt socjoekonomiczny nakładają się podziały kulturowe). Demokracja większościowa oznacza przewagę gabinetu (w którym zasiadają liderzy zwycięskiej partii) nad parlamentem. Zadaniem zdyscyplinowanej partyjnie większości parlamentarnej jest popieranie inicjatyw gabinetu, kierowanego najczęściej przez szefa partii. W demokracji konsensualnej parlament spełnia inną rolę, będąc silniejszym partnerem dla egzekutywy, choć niekoniecznie w pełni ją sobie podporządkowującym.

Parlamentaryzm uznawany jest za typ elastycznego reżimu politycznego, bardziej odpornego na wyzwania ekonomiczne i polityczne. Odporność tę zapewnia mu przede wszystkim sposób wykorzystywania zasobów ludzkich (kwalifikacji i kompetencji funkcjonariuszy publicznych). Politycy działający w reżimach parlamentarnych pozostają dłużej „w obiegu”, nabywając coraz to większego doświadczenia. Nie obowiązuje tu - jak np. w USA - zakaz reelekcji. Stanowisko premiera bądź ministra można sprawować nie tylko długo, lecz i wielokrotnie. Tak np. W. Martens był w latach 1979-1992 dziewięciokrotnie premierem Belgii, a łączny czas pozostawania na stanowisku premiera wyniósł 12 lat i 8 miesięcy. Helmut Kohl był kanclerzem RFN przez 4 pełne kadencje (16 lat), natomiast H. D. Genscher kierował przez 18 lat niemiecką polityką zagraniczną, będąc ministrem zarówno w rządach formowanych przez koalicję SPD/FDR jak i CDU/FDP. Ruud Lubbers był premierem Holandii przez ponad 12 lat; Margaret Thatcher przewodziła rządowi Jej Królewskiej Mości przez 11 lat. Podobnych przykładów można podać więcej. Na polityczną efektywność rządu wpływa też stabilizacja kadr tworzących służbę cywiłną, wolną od politycznych nacisków i zapewniającą znajomość mechanizmów działania biurokracji. To doświadczenie apolitycznych urzędników jest bezcenną często pomocą dla liderów partyjnych obejmujących stanowiska polityczne. W przeciwieństwie do prezydencjalizmu, w którym alternacja władzy oznacza niemal całkowitą wymianę aparatu urzędniczego, parlamentaryzm łagodzi skutki przejęcia władzy przez dotychczasową opozycję, którą stanowią na ogół partie i politycy mający doświadczenie w rządzeniu. Z tego też względu - mimo podatności na kryzysy spowodowane niestabilnością systemu wielopartyjnego - jest on polecany jako korzystny dla młodych demokracji. Są w nim

319