0347

Stosunki między legislatywą a egzekutywą

ani za pomocą dominacji jednej partii. Aby urzeczywistnić idee demokracji - czytamy w Zielonej Książce libijskiego dyktatora Muammara Kadafiego - podmiotem władzy musi być „cały lud, nie zaś jego przedstawicielstwo lub zastępstwoSystem kongresów ludowych (organy prawodawcze) oraz komitetów ludowych (organy wykonawcze) powoływanych od dołu do góry jest jedynym rozwiązaniem zapewniającym osiągnięcie tego celu. W ten sposób - zdaniem M. Kadafiego - „przestaje mieć zastosowanie przestarzała definicja demokracji, głosząca, iż demokracja to kontrola ludu nad rządem, a jej miejsce zajmuje definicja prawidłowa, która brzmi: demokracja to kontrola ludu nad samym sobą”. Podobny sposób myślenia cechuje koncepcje ideologów samorządu socjalistycznego ze Związku Komunistów Jugosławii, którzy w latach 60. starali się sformułować alternatywę ustrojową dla demokracji liberalnej oraz stalinowskiego wariantu komunizmu. Efektem próby wcielenia powyższych koncepcji w życie jest konsolidacja autorytaryzmu oraz koncentracja władzy w rękach narodowego Przywódcy.

Współczesna Libia czy Jugosławia czasów Tity to przykłady autorytaryzmu odrzucającego zasady demokracji liberalnej w imię ideologicznie motywowanych poszukiwań ustrojowych. W wielu państwach autorytarnych uzasadnienie takie uznaje się za całkowicie zbędne. Wystarcza bowiem bądź odwołanie się do „sułtańskich” tradycji (kraje islamskie), bądź do lojalności plemiennej (niektóre państwa afrykańskie), bądź wreszcie do wizji harmonii społecznej (dyktatury azjatyckie). Taki właśnie - nazwijmy go pragmatycznym - autorytaryzm, będący trzecim wariantem, prowadzi jednak do tych samych skutków: sprowadzenia parlamentu do roli fasady, zakazu tworzenia i działania bądź opozycyjnych, bądź jakichkolwiek partii politycznych (sytuacja taka występuje m.in. w Arabii Saudyjskiej, Bahrajnie, Katarze, Kuwejcie, Omanie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich), oraz drastycznych naruszeń praw obywatelskich. Państwa reprezentujące tę grupę to najbardziej wymowne przykłady autorytaryzmu skonsolidowanego, którego ewolucja w kierunku demokracji wydaje się najmniej prawdopodobna, choć niewykluczona.

7. Relacja między legislatywą a egzekutywą jako problem konstytucyjny

i polityczny

Stosunki między legislatywą a egzekutywą są bez wątpienia jednym z elementów linii demarkacyjnej między demokracją i autorytaryzmem. Najogólniej mówiąc, demokratyczne systemy polityczne czynią z instytucji władzy ustawodawczej i wykonawczej autentyczne ośrodki decyzji politycznej, zdolne - w większym bądź

343