Stosunki między legislatywą a egzekutywą
fazie demokratyzacji). Z prezydencjalizmem amerykańskim łączy je sposób wyboru głowy państwa, konstytucyjnie określona i niezależna od woli parlamentu kadencja urzędu prezydenta, uczynienie zeń aktywnego podmiotu polityki oznaczające faktyczne przewodzenie rządowi oraz brak odpowiedzialności politycznej głowy państwa przed parlamentem. Występują tu jednak - w porównaniu do amerykańskiego pierwowzoru - trzy istotne różnice, będące konsekwencją dualizmu władzy wykonawczej (tzn. wyodrębnienia stanowiska głowy państwa i szefa rządu). Pierwszą z nich jest dopuszczalność przedterminowego rozwiązania parlamentu przez prezydenta oraz skorelowana z tym możność obalenia rządu przez parlament poprzez uchwalenie wotum nieufności. W ten sposób zamiast konstrukcji separacji władz pojawia się współpraca władzy ustawodawczej i wykonawczej, ale tylko wówczas, gdy większość parlamentarna popiera prezydenta (przypomnijmy, że siła antyprezydenckiej opozycji w Kongresie USA nie ma bezpośrednio żadnego znaczenia). Po drugie, prezydent wyposażony jest w uprawnienia ograniczające władzę ustawodawczą parlamentu (we Francji jest to prawo zarządzania referendum oraz prawo wydawania aktów o mocy ustawy - tzw. ordonansów). Po trzecie, odmiennie niż w USA, faktyczna pozycja prezydenta jest uzależniona od istnienia bądź braku przychylnej mu większości w parlamencie. Jak podkreśla Raymond Aron, prezydent V Republiki jest władzą zwierzchnią dopóty, dopóki dysponuje poparciem większości w Zgromadzeniu Narodowym. Gdy ją traci, realna władza przechodzi w ręce premiera. Zdaniem Maurice’a Duvergera, ta właściwość systemu francuskiego powoduje, że nie jest on - jak chcą tego niektórzy - syntezą prezydencjalizmu i parlamentaryzmu, ale ,fdter-nacją pomiędzy prezydencjalną i parlamentarną fazą rozwoju politycznego". Oznacza to, że w warunkach rekompozycji układu sił w parlamencie na niekorzyść prezydenta, reżim semiprezydencki ewoluuje faktycznie od „monarchii republikańskiej” (M. Du-verger) do parlamentaryzmu gabinetowego. Ten kierunek ewolucji jest również widoczny w Portugalii i Finlandii w latach 80. i 90., choć spowodowały go inne przyczyny.
Elementy prezydencjalizmu znajdujemy także w Islandii oraz - w początkowej fazie rozwoju politycznego po „rewolucji goździków” - w Portugalii. Jednak przypadek islandzki to raczej przykład „prezydencjalizmu na papierze”, bowiem znacznie rozbudowanym kompetencjom prezydenta w stosunku do parlamentu i gabinetu towarzyszy praktyka charakterystyczna dla parlamentaryzmu, w której główną rolę odgrywają partie polityczne i ich liderzy. Mimo krytyki pod adresem tradycyjnych ugrupowań, mimo pojawienia się w końcu lat 80. i 90. nowych, radykalnych partii politycznych (m.in. Sojuszu Kobiet) oraz mimo wzrastającej płynności poparcia
325