0321

332 12. Wspólnota Europejska

obu nurtów (koncepcji organizacyjnych Unii), wpiywy partii politycznych nie przyjmowały charakteru bezpośredniego, a przejawiały się poprzez działalność narodowych rządów.

Po drugie, struktura instytucjonalna UE ma duży wpływ na funkcjonowanie partii politycznych. Jak już sugerowaliśmy, w Unii istnieją subsystemy wykonawczy i przedstawicielski, ale charakter relacji między nimi jest dość unikalny. Partie polityczne nie rywalizują o przejęcie kontroli nad rządem (Komisją), a ich działalność ogranicza się w zasadzie do zapewnienia sobie wpływów w Parlamencie. Istnieje wprawdzie instytucja wotum nieufności, zgłaszana przez Parlament wobec Komisji, ale trudno ją traktować jako inwestyturę do rządzenia skoro ta ostatnia wcale nie musi dysponować trwałą większością w legislatywie unijnej. Można poza tym odnieść wrażenie, iż partie polityczne traktują europejską arenę jako swego rodzaju „reżim drugiej kategorii”. Wynika to m.in. z tego, iż agenda programowa Unii oraz reformy instytucjonalne są efektem przetargów szefów egzekutyw krajowych, którzy zasiadają w Radzie, a to przecież oznacza, iż zasadniczym miejscem, gdzie zapadają wstępne decyzje pozostaje arena narodowa. Rada staje się więc punktem dojścia partii narodowych do europejskiego procesu decyzyjnego, a metoda ta wciąż pozostaje najbardziej optymalnym sposobem zabezpieczenia interesów politycznych¹.

Po trzecie, Parlament pozostaje w zasadzie jedyną instytucją europejską (może z wyjątkiem Komitetu Regionów, dysponującego czysto doradczymi uprawnieniami), która jest zorganizowana na podstawie „partyjnych" (ąuasi-ideologicz-nych) linii podziału, a nie „terytorialnych” (państwo-naród). Partie europejskie próbują, z różnym zresztą powodzeniem, przenieść polityczny i organizacyjny modus vivendi (podziały socjopolityezne jako sposób konsolidacji demokracji) na poziom europejski. Dążą, więc do ideologizacji procesu integracji, co jest zabiegiem ogromnie trudnym, a niektórzy mówią wręcz o nieracjonalnym „idealizmie”. Idealizm tego podejścia nie polega na tym, iż nie odzwierciedla ono realiów politycznych Europy (bo odzwierciedla), ale nie mieści się w generalnej koncepcji organizacji Unii Europejskiej w ramach, której Parlament Europejski jest zbyi słaby, nawet po reformach z lat 90. Powoduje to, iż musi on działać w określony sposób, który jest determinowany przede wszystkim jego systemowym położeniem w ramach struktury instytucjonalnej Unii. Jak już wspomnieliśmy, głównym celem rywalizujących na poziomie europejskim partii politycznych jest stworzenie w parlamencie większości absolutnych wokół projektów legislacyjnych, które potem zostaną ewentualnie przyjęte np. w drodze procedur kooperacji lub współdecydowania. Tego typu strategie nie wymagają jednak stosowania w pełni rywalizacyjnych mechanizmów chociażby dlatego, iż europartie nie ubiegają się o przychylność jakiekolwiek segmentu elektoratu skoro nie odpowiadają one za organizację wyborów europejskich. Jest to absolutna domena organizacji narodowych. Nie oznacza to jednak, iż logika wewnętrzna organizacji europejskiego procesu decyzyjnego nie ma wpływu na sposób działania partii w Parlamencie, a k» skłania do tworzenia efektywnie działających partii europejskich. Obowiązujące

S. Hlx, Electlons, Parties and Institutional Design: a Comparatwe Perspectlue on Europami Union Dernocracy, „West European Polilics" 1998, t. 21, nr 3, s. 25.