16

210 III. Kształtowanie społecznych warunków pracy

samej technologii, tj. do odpowiednich ruchów ręki bądź kształtujących z surowca wyrób (np. ruch pilnika lub młotka albo montaż z elementów), bądź też obsługujących maszynę (np. tokarkę, piłę, szlifierkę). Do pojęcia metody pracy należy jednak zawsze włączać także zachowanie się całego człowieka, nie tylko jego ręki, oraz wiązać tę metodę z okolicznościami (warunkami), w jakich bywa zazwyczaj stosowana (pozycja przy pracy, ubiór, warunki otoczenia, miejsce pracy itp.). W przeciwnym przypadku powstają złe nawyki albo nawyki częściowo tylko dobre _

wystarczające w jednych okolicznościach, a niewystarczające w innych. Na przykład ucząc pracy na tokarce nie można zapominać, że pracownik powinien nie tylko umieć manipulować pokrętłami maszyny, ustawiać i ostrzyć nóż tokarki, ustawiać przedmiot obrabiany w uchwycie, dobierać parametry skrawania i wykonywać inne czynności dotyczące bezpośrednio technologii skrawania, ale także powinien nauczyć się prawidłowo i w określonym miejscu stać przy obrabiarce, właściwie zapiąć rękawy (lub je zakasać), zakładać ochronę na maszynę, chronić oczy przed odpryskami, ustawiać lampę, sprawdzać uziemienie maszyny, utrzymywać w czystości stanowisko robocze, układać w określonym porządku narzędzia, surowce i produkty i wykonywać wiele innych czynności, których niewykonanie nie rzutuje wprawdzie odrazu na wynik obróbki, ale zawsze rzutuje na wyniki pracy po dłuższym okresie czasu.

Jednoczesność i kompleksowość takiego kształcenia trzeba podkreślić, gdyż chodzi o to, aby przy nauczaniu metod pracy powstał jeden ,,wielki nawyk” z powiązanych w całość poszczególnych elementów. Taki nawyk zbiorczy jest znacznie lepszy niż suma nawyków pojedynczych, gdyż poszczególne jego elementy, które używane są częściej, utrwa-lają się coraz lepiej, utrwalając jednocześnie inne elementy, używane rzadziej.

Jeśli natomiast niektóre elementy metody pracy (np. dotyczące bezpieczeństwa lub higieny pracy) podawane są oddzielnie, przez kogo innego i kiedy indziej, to wówczas nie utrwalają się w powiązaniu z całością, lecz są zawsze traktowane jako dodatek, o którym dość szybko się zapomina, gdyż nie codzień jest potrzebny.