3. Znieczulenie wziewne 27
ciśnienie parcjalne gazu we krwi tętniczej
[w odsetkach ciśnienia parcjalnego w powietrzu oddechowym]
Ryc. 3.3 Przybliżenie ciśnień parcjalnych we krwi tętniczej różnych anestetyków wziewnych do ciśnień parcjalnych w powietrzu pęcherzykowym przy wdychaniu stałego stężenia. Wzrost następuje najszybciej w przypadku względnie nierozpuszczalnych gazów, a najwolniej w przypadku gazów lepiej rozpuszczalnych (Eger; zmodyfikowano).
Różnica ciśnień parcjalnych między pęcherzykami a krwią powstaje wskutek pobierania anestetyku przez tkanki. Proces ten obniża stale ciśnienie parcjalne we krwi. Dopiero gdy wszystkie tkanki znajdą się w równowadze z ciśnieniem parcjalnym w powietrzu pęcherzykowym i we krwi tętniczej, zniknie różnica między ciśnieniami parcjalnymi między powietrzem pęcherzykowym a krwią. Jeżeli nie ma już różnicy, nie będzie też już pobierany gaz.
Ilość anestetyku, która jest pobierana przez różne tkanki z kiwi, zależy od następujących czynników:
- rozpuszczalności anestetyku w tkance,
- ukrwienia tkanki,
- różnicy między ciśnieniami parcjalnymi anestetyku we krwi i w tkance.
Rozpuszczalność anestetyku w tkance jest określona przez współczynnik rozdziału tkanka/krew, podobnie jak rozpuszczalność we krwi.
Współczynnik rozpuszczalności tkanka/krew w odniesieniu do różnych wolnych od tłuszczu tkanek wynosi dla większości anestetyków ok. 1, to znaczy substancje te są we krwi i w tkankach rozpuszczalne w podobnym stopniu. Wobec tego, że stężenie anestetyku we krwi zależy od ciśnienia parcjalnego i od rozpuszczalności, stężenie w tkance niezawierającej tłuszczu jest zbliżone do stężenia we krwi.
Inne są warunki w tkance tłuszczowej. Tu współczynnik rozdziału tkanka/krew jest znacznie większy niż 1; od 2,3 dla podtlenku azotu do 60 dla halotanu (zob. tab. 3.3). Wynika z tego, że największa część anestetyku pobierana będzie przez tę tkankę z przepływającej przez nią krwi.
J Stężenie anestetyku w tkance tłuszczowej jest znacznie wyższe niż w jakichkolwiek innych tkankach. Ze względu na dobrą rozpuszczalność w tłuszczach ciśnienie parcjalne anestetyku w tłuszczu rośnie powoli, tak samo powoli osiągana jest równowaga między krwią a tkanką tłuszczową.
Im większe jest ukrwienie tkanki, tym szybciej transportowany jest do niej anestetyk i tym szybciej wzrasta w niej ciśnienie parcjalne i stężenie substancji. Bogato unaczynione tkanki, jak mózg, serce, nerki, wątroba i przewód pokarmowy, mają silne ukrwienie w porównaniu ze swoją masą. Tkanki te otrzymują 75% pojemności minutowej serca i dzięki temu szybko osiągają równowagę z ciśnieniem parcjalnym anestetyku we krwi, przy stałym stężeniu substancji w powietrzu oddechowym - zwtykle