Obraz�4

254 Podstawy dydaktyki ogólnej

umiejętności praktycznych, materiał znacznie obszerniejszy niż przy kontroli bieżącej. Równocześnie, bez względu na rodzaj ocenianego planu pracy dydaktyczno-wychowawczej, umiejętności te bada się w powiązaniu ze stanowiącą ich podstawę teorią. Jest to niezbędne z punktu widzenia podstawowych założeń opisywanego w niniejszym podręczniku systemu dydaktycznego, w tym szczególnie zasady operatywności nabywanej przez uczniów wiedzy.

Sprawdzian 12

1.    Wymień i opisz główne metody planowania dydaktycznego.

2.    Scharakteryzuj czynności wchodzące w zakres planowania rocznego, okresowego i lekcyjnego.

3.    Przygotuj plan i konspekt lekcji z wybranego przedmiotu nauczania, biorąc pod uwagę zarówno założone do osiągnięcia cele pracy dydaktyczno-wychowawczej, jaki i jej warunki.

4.    Wśród wymienionych narzędzi bieżącej kontroli i oceny wyników nauczania podkreśl linią ciągła narzędzia zapewniające natychmiastową ocenę odpowiedzi uczniów, a linią przerywaną — te, które takiej oceny nie zapewniają:

a)    testy dydaktyczne,

b)    kontrola ustna,

c)    sprawdziany pisemne,

d)    maszyny dydaktyczne

e)    prace sprawdzające umiejętności praktyczne.

Bibliografia do rozdziału XII

Ozbekhan H. The Emerging Methodology of Planning. „Fields within Fields” 1973/74, nr 10.

Sośnicki K. Poradnik dydaktyczny. Warszawa 1963, PZWS.

SZKOŁA

Szkoła zawsze zajmowała i nadal zajmuje dominującą pozycję wśród instytucji i placówek prowadzących planową działalność oświatowo-wychowawczą, niezależnie od tego, że zmieniały się stawiane przed nią cele oraz sprawowane funkcje, podobnie zresztą jak wypowiadane na jej temat opinie. Również dzisiaj jedni skłonni są widzieć w szkole instytucję, od której zależy ciągłość rozwoju kultury i cywilizacji, a nawet racjonalna przebudowa stosunków społeczno-ekonomicznych, inni natomiast, eksponując jej różnorakie braki, sądzą, że jest to placówka zgoła anachroniczna, od której trzeba społeczeństwo jak najszybciej uwolnić.

Komu przyznać rację w tym sporze o szkołę? Jakie są rzeczywiste wady, ale i zalety tej instytucji? Jaką rolę może—i powinna — odgrywać szkoła w życiu współczesnego społeczeństwa?

Zanim podejmiemy próbę udzielenia odpowiedzi na te pytania, poświęcimy nieco miejsca niezbędnym wyjaśnieniom terminologicznym.

1. Geneza i znaczenie nazwy „szkoła”

Rzeczownik „szkoła” pochodzi z języka greckiego, w którym oznaczał „wczasy”, „spokój”, „czas poświęcany nauce”. Ale czasownik „szkolić” miał już w tym języku bardziej ograniczone znaczenie, gdyż odnosił się jedynie do takich czynności, jak nauczanie, prowadzenie wykładów, poświęcanie się czemuś. Od czasu upowszechnienia się maksymy Seneki Non scholae sed \itae discimus — która podobno powstała w wyniku przekształcenia ironicznej opinii o ówczesnej szkole Non vitae sed scholae discimus — wiele napisano na temat genezy i znaczenia omawianego tutaj terminu. Nie brakowało też uwag, że w czasach nowożytnych szkoła stała się na dobrą sprawę przeciwieństwem tego, za co uważali ją starożytni Grecy: zamiast atmosfery wczasów i odprężenia panuje w niej pełna napięcia praca, zamiast