Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej G Gołembski (143)

144 VI. Oddziaływanie na przedsiębiorstwa turystyczne...

poważniejszych strat społecznych. W rezultacie mamy do czynienia ze stałą fluktuacją (eliminacja jednych podmiotów, powstawanie na ich miejsce nowych).

Niezwykle ważną kwestią, która musi być brana pod uwagę w polityce makroekonomicznej państwa, jest wpływ danego sektora na bilans płatniczy. Celem gospodarki ~ podobnie jak pojedynczego przedsiębiorstwa - jest osiąganie nadwyżek. Saldo bilansu płatniczego ma na osiąganie tych nadwyżek istotny wpływ. Turystyka może być źródłem osiągania zarówno nadwyżek finansowych w skali kraju, jak i strat. Zależy to od relacji eksportu (rozumianego jako wydatki obcokrajowców w naszym kraju) do importu (rozumianego jako wydatki naszych obywateli w innych krajach). Dlatego też państwo próbuje aktywnie wpływać na kształt tego bilansu. Podejmuje się takich działań, jak: promocja kraju za granicą (poprawa eksportu - praktyka proeksportowa), popieranie turystyki krajowej wśród swoich obywateli (o-graniczanie importu - praktyka antyimportowa). W niektórych krajach polityka ta przybiera bardziej drastyczne formy (ograniczanie liczby wywożonych dewiz czy wręcz ograniczanie liczby wyjazdów własnych obywateli za granicę), co przeczy zasadom wolnego rynku.

Obecnie w polskiej turystyce odnotowuje się pokaźną nadwyżkę eksportu nad importem¹. Ma to wyjątkowe znaczenie w sytuacji, kiedy bilans handlowy² kraju jest ujemny, a pogłębiająca się różnica między importem a eksportem przybiera niepokojące rozmiary. W tej sytuacji dodatnie saldo obrotów turystycznych stanowi około 11 % ujemnego bilansu handlowego, który w 1996 roku wyniósł 8363 mld dolarów³.

Nawet państwa, które czerpią pokaźne zyski z rozwoju turystyki, muszą zdawać sobie sprawę z tego, że jej rozwój podlega wielu trendom i nie jest stabilny. Najgorsza jest destabilizacja polityczna, która może całkowicie zahamować eksport turystyczny⁴. Często jednak popyt turystyczny ulega

1

   Saldo polskiego bilansu turystycznego w 1996 r. było dodatnie i wynosiło ok. 900 min dolarów. Stanowi to ok. 30% wartości salda bilansu płatniczego Polski. Bilans płatniczy jest zestawieniem wszystkich międzynarodowych transakcji ekonomicznych i finansowych w ciągu roku między danym krajem a resztą świata.

2

   Bilans handlowy - to zestawienie wpływów i wydatków dewizowych z tytułu eksportu i importu dóbr i usług. Jest różnicą między wartością towarów eksportowanych i importowanych. Patrz: H. Nasiłowski, System rynkowy. Podstawy mikro i makroekonomii, Instytut Kształcenia Ekonomicznego PTE, Sp. z o.o., Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1995.

3

   Rocznik Statystyczny GUS, Warszawa 1997, s.

4

   18 Można tu przytoczyć przykłady wielu krajów, w których ruch turystyczny-- przyjazdowy został omalże całkowicie zahamowany wskutek destabilizacji politycznej, np. Algieria, Egipt, Sri Lanka, Jugosławia.