dowolna kierowana przez dziecko Potrafi postawić sobie zadanie i zrealizować je. Pamięć logiczna, stara się zrozumieć i zapamiętać. Wzrost zapamiętywania .Pojawia się myślenie pojęciowe wyrasta z wyobrażeń. Pojawiają się pojęcia abstrakcyjne. Myślenie efektywne logiczne. Duża sprawność motoryczna, doskonałość ruchowa. Bardzo łatwo uczy się czynności motorycznych./ narty, łyżwy rolki/ rytmiczność ruchu, fazowość, elastyczność. Równowaga motoryczna. Dziecko odkrywa grupę rówieśniczą.,Dystansowanie dziecka wobec rodziny. Głównym autorytetem jest grupa .Dziecko odchodzi od rodziców nauczycieli. Kształtują się umiejętności interpersonalne./dzielenie się, pomaganie innym/
Wiek dojrzewania /12-17-18 /a//-Zmienia się chemiom krwi. substancje będące w krwi maja wpływ na psychikę dziecka. Hormon wzrostu powoduje skok wzrostu nawet do kilkunastu cm w ciągu roku. Zmienia się sylwetka i sprawność motoryczna dziecka. Dziecko jest wysokie i szczupłe. Rośnie układ kostny i mięśniowy. Pojawiają się bóle wzrostowe -związane z rozciąganiem się-mięsni nienadążana za układem kostnym. Pogarsza się sprawność motoryczna, brak harmonii, elastyczności. Dziecko staje się niezgrabne, brak koordynacji ruchowej. Wzrasta siła. ,ale niewytrzymałość Jest to okres nierównowagi. Dopiero u schyłku wieku można liczyć na poprawę. Dymorfizm płciowy-duża różnica w rozwoju motoryczności u chłopców i dziewcząt.Ok. 15-roku życia kończy się rozwój motoryczny dziewczynek. Dalej należy podjąć trening aby przy sylwetce kobiecej być sprawną motorycznie. chłopców rozwój motoryczny nie ustaje- dostrzegają swoja sylwetkę i starają się ją formować -pracują nad motorycznością lepiej niż dziewczyny, zachodzi zmiana emocjonalności. .zrównoważenie emocjonalne zanika. Jest pobudliwość, zmienność nastrojów, brak kontroli nad emocjami/chemizm krwi/ Brak równowagi psych., chwiejność emocjonalna. Okres negatywizmu-wzrasta liczba konfliktów młodych ludzi., obejmującą rodziców cały świat dorosłych. Potępienie wszystkiego „nie bo nie” -negacja dla negacji..
Zachowania antyspołeczne mogą być reakcja na negatywizm. Teren walki pokoleń środowisku rodzinnym-zderzenie się różnych kultur-najmłodszych z pokoleniem rodziców .zwycięża ta strona, która bardziej racjonalnie uzasadni swoje racje. Nie jest to czas na autokratyczne rządzenie rodziców ,bo przynosi to odwrotny skutek. Dziecko ma poczucie wartości znaczenie własnej osoby Tożsamości. Negatywizm jednak przemija i obserwujemy powrót do zrównoważenia. Dziecko powraca na łono natury-jeśli wcześniej nie zostały zerwane więzi, większość dzieci pozostaje w konflikcie z rodzicami. Okres zainteresowań płcią przeciwną. Pierwsze doświadczenia seksualne. Zainteresowanie partnerstwem -przyjaźnią. Zwraca się uwagę na osobowość przyjaciela. Poszukiwanie osoby o podobnych poglądach, osobowości.
Wiek młodzieńczy /17-18-24//a/-Powrót do równowagi motorycznej i fizycznej, sprawność dorosłego człowieka. Sprawność emocjonalna. Panowanie nad emocjami .stabilizacja społeczna, kończy się szkoła ,zaczyna praca. Stabilizacja rodzinna .Przygotowanie do życia dorosłego.
VI. TEMPO I RYTM ROZWOJE JAKO CECHY INDYWIDUALNE W ŚWIETLE ZASAD OCENY PSYCHORUCHOWEGO ROZWOJU JEDNOSTKI
Tempo-szybkość z jaką dokonują się różnorodne zmiany w toku rozwoju
Rytm-stopień regularności zachodzących zmian w czasie, ich równomierność bądź nie równomierność
Tempo i rytm rozwoju każdego dziecka są cechami indywidualnymi. Każde dziecko rozwija się w sobie właściwym tempie. Już w dzieciństwie można zauważyć ten rytm. Niektóre dzieci rozwijają się szybko i równomiernie we wszystkich dziedzinach psychomotoryki. Inne zadziwiają tempem rozwoju ruchowego, a stosunkowo wolno uczą się np. mówić. Wyraźnie nierównomierny rytm rozwoju świadczy o dysharmoniach rozwojowych, które pod wpływem specjalnych zbiegów opiekuńczych mogą wraz z wiekiem zmniejszać się lub zanikać.
Ogólne zwolnione tempo rozwoju-retardacja powstaje na podłożu biologicznym lub środowiskowym
6