str(9

Modele wychowania roniziat piąty 289

Społeczeństwo wpływa poprzez swój kulturowy system norm i związane z nimi oczekiwania nu wszystkich uczestników procesu wychowania oraz nu jakość pracy pedagogicznej. Społeczne oczekiwania odnośnie do wychowania są wyraźne, kiedy wyobrażenia

0    kierunkach wychowania stają się powszechnie obowiązujące. Patrząc w ten sposób, wyobrażenie wychowania, związane z kulturą

1    specyficzne dla danej kultury, jest obszarem mającym największy wpływ. Z jednej strony przez niego sieć rzeczywistości instytucjonalnej podlega politycznemu kierowaniu.

Z drugiej zaś - od niego zależą tradycje religijne, struktury władzy i normy, które regulują i kontrolują przebieg wydarzeń społecznych. Społeczeństwo nic jest zawieszone w próżni, jest ono tak z wewnątrz, jak i z zewnątrz zdeterminowane przez własną sytuację gospodurczą. Ogólnie społeczeństwo jest tu pojmowane jako obszar o dużym wpływie większości i jej kultury dominującej. W zdaniu: „Tego się nie robi” często zawarta jest rozszerzona wersja: „U nas się tego nie robi”, a poprzez to istnieje ciche (regionalne) porozumienie co do sposobu właściwego zachowania. Staje się ono normą (i wskazówką), gdy otrzyma wsparcie legislacyjne.

■ Rodzice często reprezentują powszechne oczekiwania. Wymaga się od nich, aby w instytucji, jaką jest rodzina, realizowali naturalną pracę wychowawczą, na potrzeby której są im oferowane również pieniądze. Od publicznych instytucji pedagogicznych wymaga się profesjonalnej pracy w formie usług, które służą również zachowaniu samych siebie. W sytuacjach wychowawczych takie oczekiwania co do ról często nic są świadome, ponieważ z reguły reaguje się na konkretne wymagania i problemy, mniej lub bardziej spontanicznie, tak że osobiste wyobrażenia i cechy indywidualne osób biorących udział mieszają się ze stawianymi im z zewnątrz oczekiwaniami.

■ Pedagogika juko nauka tworzy teoretyczne uzasadnieniu, modele i koncepcje oraz dostarcza podstawowych sądów w zakresie ce-

alów, norm, metod, koncepcji człowieka i ideologii, na których wzoruje się wychowanie. Ej|| chodzi o społeczną pozycję pedagogiki, wywiera ona także wpływ na kształtowanie się kultury, nawet gdy czasem nie powinna tego robić. Bowiem reakcją na wyzwania kulturowe zajmują się przeważnie inne profesje, którym opinia publiczna często zawierza bardziej. jednak pedagogika poprzez humanistyczne badania dokumentuje nie tylko rozwój własnego poznania, ale wspiera także wzrastającą potrzebę działania pedagogicznego poszczególnych środowisk i instytucji za pomocą rozwiniętej przez nią filozofii wychowania. Nauka o wychowaniu jako system wiedzy empiryczno-analitycznej jest więc obszarem badania wychowania, który koncentruje się na uchwyceniu faktów. Realizacją tego zajmują się liczne instytuty badawczo--naukowe, zarówno te przy uczelniach, jak i prywatne. Poprzez celowe analizy i diagnozy docierają do koncepcji i zarysów działania, które umożliwiają efektywniejsze kształtowanie praktyki pedagogicznej. Niezależnie od tego pedagogika zajmuje się również problematyką o ogólnym znaczeniu. Są to badania podstawowe, prowadzone po to, by stawiać pytania o pedagogikę, by nie unikać odpowiedzialności za jej rozwój. Pedagogika chce i musi zajmować stanowisko wobec istotnych problemów społeczeństwa, na przykład problemu narkomanii, przestępczości młodocianych lub wobec alternatywnych form kształcenia, nauki i wychowania. Nawet jeśli jej odpowiedzi nie zawsze są zadowalające, są one jednak nacechowane wysiłkiem i dążeniem do zaistnienia pozytywnych zmian. Jako pedagogika krytyczna jest ona jednak często idealistyczna, gdyż sądzi, iż rzeczywistość należy zawsze mierzyć przez pryzmat idei.

(B) Dynamika poszczególnych poziomów interakcji tworzy właściwy charakter wychowania. Do poziomów tych należą:

►    poziom komunikacyjny;

►    poziom osobisty;

►    poziom historyczny;

►    poziom empiryczny;

►    poziom strukturalny;

►    poziom interakcyjny;

►    poziom systemowy.