str32

332 ton pieńmy Podstawy nauk o wychowaniu

► Socjologiczne wstępne pojęcie tożsamości nosi nazwę przynależności i oznacza stopień integracji. Każdy społeczny system posiada własny normatywny i estetyczny kodeks, z którym związany jest rodzaj wewnętrznego, nie zawsze racjonalnego, porządku, jego akceptacji. Mówi on, kto do niego należy, a kto nie. Dla dorastających systemem tym są pierwsze osoby kontaktowe i tak zwane peer-groups, z którymi utrzymują kontakt. Są ich modelem identyfikacji, jeśli tego brakuje, nie ma się ani rodziny, ani przynależności do ojczyzny, ani żadnej tożsamości.

Porządek akceptacji jest w dużej mierze zależny od struktury władzy podsystemu. Tworzy i reprodukuje hierarchię wartości w odniesieniu do różnych obszarów. Tak więc w jednej grupie podziwia się kogoś, kto jeździ świetnym samochodem, w innej tego, kto posiada motor, a w jeszcze innej tego, kto robi wszystko, jeżdżąc rowerem lub chodząc na piechotę.

Takie stopniowanie podziwu jest zawsze wyrazem pewnej struktury dominacji. Mówi poszczególnym jednostkom, na jakim poziomie hierarchii się znajdują i na co mogą sobie w związku z tym pozwolić. Osoba, która w gangu motorowym ma najlepszy motor, jest szefem i zawsze jedzie pierwsza. W grupie osób chodzących piechotą i jeżdżących rowerem najważniejsza jest ta osoba, która zna drogę. A wykładowca może stawiać pytania, nu które sam nie musi udzielać odpowiedzi.

To, co jest nam dozwolone i zabronione, określa szkielet naszej tożsamości. Przy tym proces wygłaszaniu pozwoleń Jęiil Zii/iaznle bardzta satysfakcjonujący niż proco* Ich /.nwIcs/uiiiM Przynależność do plemienia luh nacji nic wywołuje żadnych problemów związanych z tożsamością dopóty, dopóki spójność etyczna która jest zagwarantowana przez jedność sposo-bu życia i standardu życiu, rai przykład przez re-ligię, kulturę i gospodarkę, nic zacznie się rozmywać lub rozpadać z powodu wrogiego nastawienia lub wewnętrznego zjawiska rozpadu. Takie problemy mniejszości są oprócz Innych, wyra zem brakującej tożsamości. Ludzie z, tych grap są często tolerowani jedynie dlatego, żc żyją (muszą żyć) w danym kraju, aby móc gdziekolwiek żyć. Smutne jest to, żc często są wykorzystywani jako tuniu siła robocza, poza tym nic mają szansy nu prawdziwą przynależność, lesz cze smutniejsze jest to, żc stają się polem projekcji masowej histerii umotywowanej rasizmem. Utrutu tożsumości z braku przynależności prowadzi w każdym razie do rezygnacji i zwiększa prawdopodobieństwo przemocy.

► Psychologiczne pojęcie tożsamości opisuje równowagę wewnętrzną. Pojęcie lo odnosi się do stanu psychosomatycznego osoby. Wyraża się ono w trochę ezoterycznie brzmiącym wy-obrażeniu zgody z sobą samym, /godność oznacza rodzaj wewnętrznej harmonii, w której znajduje się dana osoba, jeśli jest zadowolona z siebie, ze swojego życiu. Ma to miejsce wtedy, gdy zaspokojone są jej potrzeby, osiągnięte cele, gdy

KONTEKSTY

Często przynależność do różnych grup społecznych - wcześniej mówiło się o klasach - jest dokumentowana już poprzez ją-zyk. Wskazówką jest tu subkulturowy slang młodzieżowy. Jeśli jako starsza osoba chcielibyśmy na przykład pójść do dyskoteki odwiedzanej przez młodzież, moglibyśmy usłyszeć przy wejściu powiedzenie: „Chwileczkę, dziadku, wracaj do grobul", Basil Bernstein w badaniach dotyczących stosunku języka i pochodzenia społecznego odkrył dwa różne kody językowe, kod ograniczony (restricted codę) i kod rozwinięty (elaborated codę). Przez długi czas, przede wszystkim w pedagogice, by ty one punktem wyjścia dla pytania o zależność i determinację tożsamości doświadczenia rzeczywistości społecznej i wynikających z tego konsekwencji dla interakcji wychowawczych¹¹⁽>.

¹¹⁶ B. Bernstein, Odtwarzanie kultury...