518 Zarządzanie ryzykiem finansowym
Ponieważ kontrakt swapowy można interpretować jako pakiet forwardów, ryzyko odmowy zapłaty w przypadku takiego kontraktu również okazuje się opcją złożoną. Jest to jednak opcja bardziej skomplikowana niż dla opcji czy forwardów. Jeśli przewiduje się „pełne dwustronne” płatności, odmowa zapłaty zobowiązuje strony do natychmiastowego ostatecznego rozliczenia kontraktu w gotówce. Podmiot będący stroną swapu może zatem tylko raz odmówić zapłaty. Możliwa jest więc „optymalna strategia odmowy zapłaty” zależna od łącznego rozkładu wartości aktywów danego podmiotu oraz ceny waloru pierwotnego w każdym terminie rozliczeń. Choć taka opcja odmowy zapłaty jest -ze względu na wielość dni rozliczeniowych - bez porównania bardziej skomplikowana niż w przypadku opcji i forwardów, zmienne determinujące jej wartość są takie same.
Schemat opcji złożonej jest przydatny, gdy chce się zrozumieć problem ryzyka odmowy zapłaty, i jesteśmy przekonani, że tą właśnie drogą będzie się podążać w przyszłości. Będzie to jednak metoda dość wymagająca, zarówno z punktu widzenia mocy obliczeniowych, jak i gromadzenia danych oraz zarządzania nimi.
Z tego też powodu praktycy (zarówno uczestnicy rynku, jak i czynniki regulacyjne) przyjęli upraszczające założenie, że cena pierwotnego waloru finansowego w transakcjach na instrumentach pochodnych oraz wartość pozostałych aktywów stron kontraktu nie są skorelowane. Przy tym uproszczeniu każda miara ryzyka pośrednika oparta na potencjalnej stracie spowodowanej odmową zapłaty musi być funkcją dwóch czynników:
1. Ekspozycji - ryzykowanej kwoty.
2. Prawdopodobieństwa odmowy zapłaty - szansy wystąpienia straty.
Potencjalną stratę wywołaną odmową zapłaty możemy wyrazić za pomocą prostego wyrażenia matematycznego:
potencjalna strata wywołana odmową zapłaty =
= ekspozycja x prawdopodobieństwo odmowy zapłaty
W rozdziale niniejszym zajmiemy się przede wszystkim tymi właśnie dwoma czynnikami - ekspozycją wynikającą z transakcji na instrumentach pochodnych oraz prawdopodobieństwem odmowy zapłaty. Rozważymy jednak również pewne techniki służące do pomiaru ryzyka kredytowego i metody ograniczania tego ryzyka, a także przedstawimy nieco danych na temat dotychczasowej historii przypadków odmowy zapłaty w transakcjach na instrumentach pochodnych.