Zarz Ryz Finans R17R7

17. Pomiar ryzyka odmowy zapłaty i zarządzanie tym ryzykiem 527

Ekspozycja maksymalna a ekspozycja oczekiwana

W wywodach zmierzających do opracowania standardów adekwatności kapitałowej System Rezerwy Federalnej oraz Bank Anglii zwróciły uwagę, że kontrahenci swapu, chcąc ocenić swe ekspozycje, powinni postawić sobie dwa pytania:¹⁵

1.    Ile wynosi nasza maksymalna ekspozycja na wypadek odmowy zapłaty przez kontrahenta?

2.    Jaką dodatkową ekspozycję akceptujemy, gdy zawieramy kontrakt -tzn. ile wynosi oczekiwana ekspozycja spowodowana tym kontraktem?

Zauważmy, że w przypadku umowy pożyczki odpowiedzią na oba pytania jest ta sama liczba - kwota główna pożyczki. Tak więc skoro głównymi pośrednikami kontraktów swapowych stały się banki komercyjne, przywykłe do ryzyka kredytowego związanego z pożyczkami, pominięty został fakt, że kwestia ryzyka ma dwa aspekty.

Ekspozycja maksymalna. Maksymalna ekspozycja kredytowa¹⁶ powinna odzwierciedlać maksymalną kwotę, jaką pośrednik mógłby utracić w razie odmowy zapłaty ze strony kontrahenta. Tę właśnie miarę najczęściej stosuje dział alokacji kredytów instytucji finansowej pośredniczącej w transakcji - ustalając, jaką część ogólnej linii kredytowej przyznanej danemu kontrahentowi należy alokować na daną transakcję na instrumentach pochodnych.

Ekspozycja maksymalna ma również zasadnicze znaczenie dla działu kontroli ryzyka kredytowego oraz wyznacza pewien „poziom alarmowy”. Jeśli bieżąca ekspozycja (mierzona aktualną wartością rynkową kontraktu) przekracza ekspozycję ustaloną jako maksymalna w chwili zawierania umowy, rozlega się sygnał alarmowy. W takim wypadku kierownictwo ma obowiązek ustalić, czy włączył się on z powodu (1) losowego odchylenia wynikającego z rozkładu stóp procentowych, czy też (2) z powodu zmiany struktury stóp. Jeśli w grę wchodzi sytuacja (1), nie jest konieczne żadne działanie - wiemy tylko, że nastąpiło mało prawdopodobne zdarzenie. Jeśli jednak przyczyną alarmu jest sytuacja

¹⁵ Urzędnicy Systemu Rezerwy Federalnej oraz Banku Anglii wyrazili te dwa pytania następująco: (1) Ile wynosi średni koszt zastąpienia w ciągu całego okresu ważności pary równoważących się swapówl (2) Ile wynosi maksymalny koszt zastąpienia w ciągu całego okresu ważności jednego swapu? Zob. Board of Governors of the Federal Reserve System and Bank of England (1987) oraz Muffett (1986).

W czasie prac nad tym rozdziałem Cliff Smith sprzeciwiał się użyciu słowa „maksymalny”, argumentując słusznie, że w przypadku instrumentów pochodnych nie istnieje żadna wartość maksymalna. Choć wolał zastosować w odnośnych kontekstach słowo „skrajny”, postanowiliśmy trzymać się konwencji przyjętej na rynku.

Zauważmy ponadto, że „maksimum”, o które tu chodzi, różni się od ekspozycji ustalanej metodą „najgorszego przypadku”, opisaną w dalszej części rozdziału.