32
Ruch ciał ze zmienną masą
■ Równanie ( różniczkowe) mchu rakiety wynika z zasady zachowania pędu dla układu rakicia + porcja wyrzuconych gazów. Porównujemy ze sobą pędy układu w chwili /1 t+dJ (patrz rysunek):
mv = (v - u) dm$ + (m - d/n*Xv+dv)
Po wymnożemu, uproszczeniu i odrzuceniu d*i$dv jako dużo mniejszego od pozostałych składników otrzymujemy mdv = udm.K.
Korzystając z tego. Ze elementarna porcja wyrzuconych gazów d/n., równa jest ubytkowi masy rakiety, czyli ćmx--ćm i dzieląc powyższe równanie obustronnie przez dr otrzymujemy równanie różniczkowe ruchu rakiety przedstawione w punkcie 10 1 ■ Równanie różniczkowa ruchu rakiety możemy napisać w formie wektorowej jako
_ "Jdrn m dr dr’
gdzie po prawej stronic nie piszemy znaku " - " ze względu na przeciwne zwroty wektorów ~v i u Wzór ten jest szczególnym przypadkiem ogólnego równania ruchu ciała ze zmienną masą, gdy zewnętrzna siła /• równa jest zeru.
■ Ogólne równanie ruchu ciała ze zmienną masą moZemy stosować do opisu ruchu ciała zmieniającego w czasie swoją masę, na które dodatkowo działa siła zewnętrzna taka. jak siła grawitacyjna czy tez siła oporu ośrodka Ponadto zmiana masy ciała moZe być ujemna, tak jak w przypadku rakiety o napędzie odrzutowym jak również dodatnia Przykładem ruchu ciała o dodatnim przyroście masy jest ruch taśmociągu, na który sypie sic piasek czy też ruch ciała poruszającego się w ośrodku, którego cząstki przyczepiają się do ciała zwiększając jego masę ■ NaleZy wyjaśnić pewne możliwe nieporozumienie Mówiąc o zmiennej masie ciała mamy tutaj na myśli ciało, do którego masa przyłącza się (odłącza się ) z zewnątrz, a nie o przypadku relatywistycznym gdy zmiana masy jest funkcją prędkości poruszającego się ciała. W przypadku relatywistycznym równanie ruchu ciała ma postać (patrz komentarz do punktu 53):
prędkość gazów w inercjalnym układzie odniesienia1
prędkość rakiety w chwili r -di
•'prędkość gazów względem rakiety
elementarna masa porcji wyrzucanych gazów
prędkość rakiety w pewnym inercjalnym układzie odniesienia w chwili t
zewnętrzna siła działająca na ciało
masa ciała
w pewnej chwili / >
przyspieszenie ciała
szybkość zmiany masy
względna prędkość przyłączającej i się masy przed jej przyłączeniem
wtedy ~~ > 0
lub względna prędkość oddzielającej się masy po jej oddzieleniu Wtcdy < 0