Xerox Phaser200MFP 081126114609

142 Janusz Buga, Helena Kassyk-Rokicka

Wszystkie przyrosty są dodatnie, gdyż w każdym następnym roku poziom wydatków na ochronę zdrowia jest wyższy od poprzedniego. Przyrosty jednopodstawowe obliczyliśmy w następujący sposób:

488,7 -433,3 = 55,4 zł; 540,4-433,3 = 107,1 zł itd.

Stałą podstawą porównań jest 1996 r. Wybór podstawy porównań zależy od celu badania; nie zawsze jest to pierwszy okres w szeregu czasowym. Przyrostu łańcuchowego dla roku 1996 nie możemy obliczyć, ponieważ nie mamy informacji o poziomie zjawiska w roku 1995³². Przyrost łańcuchowy dla roku 1997 jest identyczny z przyrostem jednopodstawowym. Następny obliczyliśmy jako różnicę poziomu wydatków w dwóch kolejnych latach: 540,4 - 488,7 = 51,7 zł itd. Oba rodzaje przyrostów odpowiadają na pytanie, jak wielkie są absolutne rozmiary zmian zaistniałych w badanym zjawisku, ale w stosunku do innych podstaw porównań.

Niejednokrotnie, szczególnie przy porównaniach rozmiarów zmian zjawisk wyrażonych w różnych jednostkach, wygodniej jest posłużyć się przyrostami stosunkowymi, nazywanymi też przyrostami względnymi. Miernik ten informuje nas o tempie zmian w czasie, oraz jakie jest stosunkowe znaczenie zaistniałych różnic.

Przyrost względny zdefiniujemy jako stosunek przyrostu absolutnego do poziomu zjawiska w okresie przyjętym za podstawę porównań.

Czyli ogólnie:

y₀

Podobnie jak przy różnicach absolutnych, tak i w tym przypadku rozróżniamy przyrost względny jednopodstawowy (yo - y_c):

(5.5)

y_t-y_c

y_c

oraz przyrost względny łańcuchowy (y₀ = y_t-i):

³² Kropka (*) jest znakiem umownym, stosowanym w tablicach statystycznych do oznaczenia braku informacji liczbowych.

y_t - yt-i

y*-i

(5.6)

Przyrost względny łańcuchowy popularnie nazywany bywa wskaźnikiem tempa. Sposób obliczenia przyrostów względnych zilustrujemy liczbowo w tablicy 2.

Tabl. 2. Wydatki na ochronę zdrowia

	Wydatki w zł na osobę	Przyrosty względne (stosunkowe)
Lata		yt-yc
	yt	y c=l996	y*-i
1996	433,3	0	.
1997	488,7	0,128	0,128
1998	540,4	0,247	0,106
1999	588,9	0,359	0,090
2000	620,2	0,431	0,053

Źródło: Obliczono na podstawie danych z tabl. 1

Wszystkie otrzymane wyniki są dodatnie, ponieważ nie mamy do czynienia ze spadkiem zjawiska w rozpatrywanym ciągu czasowym. Każdy przyrost stosunkowy mnożymy przez 100 i interpretujemy w wyrażeniu procentowym. Przykładowo biorąc: w 1997 roku w stosunku do 1996 r. obserwujemy wzrost wydatków na ochronę zdrowia (liczonych w zł na osobę) o 12,8%, w 1998 r. w stosunku do tego samego 1996 r. notujemy wzrost tych wydatków o 24,7%. Dla lat 1999 i 2000 wskaźniki wzrostu wynoszą odpowiednio 35,9% oraz 43,1% w porównaniu z rokiem 1996.

Przyrosty względne (stosunkowe) łańcuchowe mają inną interpretację (z wyjątkiem wyniku dla 1997 r., gdzie oba przyrosty, tzn. jedno-podstawowy i łańcuchowy oznaczają to samo). W 1998 r. w porównaniu do roku poprzedniego notujemy wzrost wydatków na ochronę zdrowia o 10,6%, w 1999 r. w porównaniu do 1998 r. wzrost 0 9,0%,