94295701

FIZYOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO 341

wadzony do obszernych zbiorników, jakby worów, pozbawionych zupełnie gruczołów wydzielniczych, gdzie przez jakiś czas ulega częściowo maceracyi w ślinie i wodzie, oraz fermentacyi pod wpływem rozmaitych drobnoustrojów, które wraz z pokarmem do zwierzęcia się dostają. Dopiero po pewnym czasie, po ponownem przeżuciu i oślinieniu, oraz rozdrobnieniu i wyprasowaniu dostaje się do właściwego żołądka, a następnie do jelit, gdzie ulega dalszym przemianom zupełnie w ten sam sposób i na tych samych zasadach, które podane były wyżej dla wszystkich innych zwierząt wyższych i człowieka.

Stosownie do różnic w budowie żołądka zachodzą także różnice u zwierząt trawożernych w sposobie pobierania paszy: zwierzęta jednożołądkowe, n. p. koń, posługują się przy pobieraniu paszy miękkiemi i ruchliwemi wargami, językiem, oraz siekaczami, za pomocą których, jak obcęgami, ucinają n. p. trawę; przeżuwacze mniejsze, jak owca i koza, posiadają także miękkie i ruchliwe wargi, przy pomocy których i przy udziale dolnych siekaczy mogą również wygryzać nawet bardzo drobną i krótką trawę. Koń posiada wargi tak czułe, że potrafi niemi wybierać ziarna owsa, zmieszanego n. p. z grochem, lub z grudkami ziemi, które pozostawia w żłobie. Krowa przy pobieraniu paszy posługuje się głównie długim i ruchliwym, o szorstkiej powierzchni, językiem, zapomocą którego przyciska zrywaną trawę do sztywnych i mało ruchliwych warg.

Wszystkie roślinożerne posiadają uzębienie, przystosowane do dokładnego przeżuwania i rozcierania (zmielenia' paszy dzięki płaskiej, pokrytej bruzdami powierzchni silnie rozwiniętych zębów trzonowych.

Żucie stanowi jeden z bardzo ważnych momentów w życiu zwierząt. Jedne z nich przeżuwają paszę odrazu, drugie, jak już zaznaczyliśmy wyżej, raz zgrubsza, a następnie po raz drugi już całkowicie. Jest to akt oczywiście bardzo ważny i konieczny ze względu na rodzaj pożywienia, które składa się z rozmaitych tkanek roślinnych, często zdrewniałych i twardych, jak n. p. słoma, siano, suche ziarna i t. d. Składniki pożywne, właściwe substancye odżywcze, są zawarte w włóknach lub komórkach roślinnych i dopiero po ich rozdrobieniu mogą się dokładnie przemięszać z sokami trawiącymi. Nadto dla dokładniejszego wyzyskania tych pokarmów muszą one pozostawać w przewodzie pokarmowym czas o wiele dłuższy, niż u innych zwierząt, i w pierwszym rzędzie oprócz działania rozmai-