Magazyn6

1301

105

ALBERT I — ALEKSANDER I KARADJORDJEYIĆ

Schlicffen'a. Wojska musiały ulec nowemu przegrupowaniu, co znacznie opóźniło mobilizację. Kto wie, jaki los spotkałby Francuzów, gdyby nie męstwo Belgów i heroiczna postawa ich króla. Belgowie jednak nie mogli opierać się długo; Bruksela, Namur, Liege i wreszcie Antwerpja zostają zdobyte. Zdziesiątkowana, lecz nie rozbita, armja belgijska cofa się nad Izerę. Na jej czele zawsze jest król; żołnierze widują go często w okopach pierwszej linji. Wreszcie przybywają francuskie i angielskie posiłki i mała armja belgijska umacnia front na ostatnim skrawku swego teryto-rjum. „Król bez ziemi" zawsze jest na jej czele, mieszka w La Pannę, nad morzem, o dziesięć kilometrów od pierwszej linji okopów; królowa jest z nim razem, pielęgnuje rannych żołnierzy. Rycerska obrona Belgji w imię słuszności i prawa zjednała jej królowi cześć i podziw całego świata, to też gdy wkraczał 19. XI. 1918 r._f po skończonej wojnie, na czele resztek swych wojsk do stolicy, nie było zarówno w Belgji jak i poza jej granicami człowieka o równym autorytecie moralnym. Dzięki temu mógł skutecznie pracować nad zwalczaniem powojennych trudności swego kraju, wywierając decydujący wpływ na sprawy polityczne, mimo ścisłego zawsze przestrzegania obyczajów konstytucyjnych i praw parlamentu. To też, kiedy rozeszła się wieść, że uprawiając swój ulubiony sport górski, padł ofiarą tragicznego wypadku, cała Belgja, a z nią i świat cały, żegna go z prawdziwą czcią i żałobą. Wspaniały pogrzeb, odbyty w Brukseli 22. II. 1934 r., z udziałem reprezentantów wszystkich niemal państw świata, był tego najwymowniejszym dowodem.

Literatura; de BourgHeUeu Albert I. Bruxdla-Pańs 1934.— W. Bronotcmki: Król Albert I. „Przegląd Współczesny*¹, marzec 1934. — CarUm de Wiart: Le Roi-Chevalier. Paris J934. — Dayet Vie et mort d* Albert I. Paru 1934. — Destróe: Albert I. Paris 1934. — Dunumt-WUden: Albert /, Rot de* Belges. Parte 1934. — Goetnaere: Albert I. Grenoble. 1936. — W. Lednicki: Albert I. „Przegląd Współczesny", marzec 1934.— de Paeutc: Albert. Loumin 1934. — Z. Stomotoa: Albert J. Król Belgów, wyd. Rój, 1934. — Warrin: La Ugende dl Albert I, Paris 1934. — Wydawn. mieś. „FlambeauAlbert le Grand

Witold Bronowski.

Aleksander I Karadjordjević.

Aleksander I Karadjordjević, drugi syn Króla Piotra i Zorki, córki króla Mikołaja czarnogórskiego, urodził się 17. XII. 1888 r. w Cetinju, stolicy Czarnogóry. Kształcił się w Genewie, wstąpił jako kadet do korpusu paziów w petersburskiej Akademji, gdyż ojciec jego był wtenczas emigrantem. Po zrzeczeniu się tronu przez starszego brata Jerzego, został A. następcą tronu serbskiego 15. III. 1909. W wojnie bałkańskiej przeciwko Turcji, która się zaczęła 4. X. 1912, bierze A. udział jako dowódca I armji, która wygrała bitwę pod Kumanowem (10 i 11. X. 1912), wkracza jako zwycięzca do Sko-plja, średniowiecznej stolicy serbskiej. Turcja została prawie całkiem usunięta z Europy. Przy podziale zdobytych ziem doszło do wojny serbsko-bułgarskiej (atak bułgarski 29. VI. 1913), zakończonej bitwą nad rzeką Bregalnicą 1 zwycięstwem Serbów. Serbja otrzymała obszerne prowincje w dawnej Macedonji. A. został regentem Serbji 11. VI. 1914, gdyż król Piotr z powodu choroby był niezdolny do kierowania państwem (um. 17. VIII. 1921). Po zamachu w Sarajewie na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda (28. VI. 1914) i wybuchu wojny z Austrją, została Serbja, jako rzekoma winowajczyni, zaatakowana przez Austro-Węgry, co było powodem wojny światowej. W tej wojnie A. jako regent Serbji i przywódca wojska broni swej ziemi. W grudniu 1914 wypiera wrogów ze swego kraju, jednakowoż wojsko serbskie pod naciskiem austrjackim i niemieckim cofa się i opuszcza kraj (przez Albanję); z wojskiem emigruje król Piotr i regent A. Na nowym froncie w Salonikach zaczyna się ofenzywa wojska serbskiego z oddziałami francuskie-mi i ochotnikami jugosłowiańskimi (gen. Franchet d’Esperey), która została uwieńczona powodzeniem. Po odparciu Bułgarów i Niemców z Serbji A., jako zwycięzca, wrócił do Belgradu (1. XI. 1918). Dnia i. XII. 1918 powstaje Królestwo Serbów, Chorwatów i Słowieńców (SHS). Regent A. zostaje królem SHS po śmierci ojca Piotra, nazwanego Wielkim i Oswobodzicielem. Poślubił córkę króla rumuńskiego Ferdynanda, Marję (8.-VI. 1922), z którą miał trzech synów (następcę tronu Piotra, ur. 6. XII. 1923, Tomislava i Andrzeja). Z powodu trudnych warunków politycznych, po dwudziestukilku zmianach gabinetów, ogłosił król A. dyktaturę (6. I. 1929), żeby zabezpieczyć jedność swego państwa. Dotychczasowe królestwo SHS otrzymało urzędową nazwę Jugoslavija (południowa