Magazyn65701

149

AMERYKI STANY ZJEDNOCZONE — AMNESTJA

sobnienia i swego powojennego dobrobytu na zbiedzoną i powaśnioną Europę, Ameryka z właściwym swej protestanckiej psychice ferworem misjonarsko-moralizującym nie przestaje pełnić wobec tejże Europy funkcyj mentora politycznego. A więc choć Stany Zjednoczone nie należą do Ligi Narodów, jednak ich obywatele zajmują 80% stanowisk w jej komisjach; ich „obserwa-torzy“ biorą udział we wszystkich wielkich konferencjach międzynarodowych; ich eksperci pracują nad uzdrowieniem finanso-wem, a pośrednio i politycznem, pojedynczych krajów i całego kontynentu; według amerykańskich ich autorów nazwane są plany Dawesa i Younga, oraz pakt Kel-1 o g g a. Przy tern wszystkiem, licząc się z wyspiarskim sposobem myślenia trzydziestu stanów śródlądowych między górami Alleghanies a Górami Skalistemi, oficjalna polityka amerykańska nie odstępuje ani na cal od zasad abstencji wobec Ligi Narodów, neutralności wobec powojennych politycznych ugrupowań politycznych państw europejskich, nieustępliwości w sprawie długów i skrajnego protekcjonizmu celnego zarówno jak ludnościowego. Na stanowisku izolacjonistycznem, wbrew swej tradycji, musi stać dla popularności nawet stronnictwo demokratyczne: prezydent F. D. Roosevelt, wkrótce po dojściu do władzy, „torpeduje" londyńską Konferencję Ekonomiczną w lecie r. 1933. Po głębokich przemianach jednak, dokonywujących się przez kryzys i antykryzysowe ustawodawstwo społeczne w całem położeniu Stanów Zjednoczonych i w psychice ich narodu, wolno się spodziewać zmiany izolacjo-nistycznej postawy międzynarodowej na korzyść wznowionego poczucia solidarności międzynarodowej.

Uteratura: James Trusloic Adams: The Epie of America. HoulUge. Londyn 1932- — Charles A. Bearti & Mary R.Beard: The Rite of American Ciitilisation, 2 tomy. Macmii-lan. N.York 1928. — R. Dyboekl: Stany Zjednoczone Ameryki Północnej „Ksiąłnica-Atlas”. Lasów 1930. — W. Fischer i inni: Handbuch d„r Amerika-Kundc (tom 6 w serji Hand-bilcher der Auelandskunde. Dieeterweg. Frankfurt a.M. 1931).— W. GąełorotceM: Nowa Kolchida. Dom Ksiąiki Polskiej. Warezdioa 1932. — Firmfo Hot; Les grandę probllmes de la poliltęue des Etals-Unis. Collection Armand Colin. Paryi 1935. — Andró Siegfried: Lee Etate-Unie d¹ aujounThui, Colin. Paryi 1927. — Graham H. Stuart & John B. H hlt-toiu ConcepUon amincaine des rclations inlemationales. Bulle-tin de la Dolation Camegie Paryi 1935. — A. Szczepański: Drapacze « imietniki. „Bój". Warszawa 1933.

R. Dybosk.

Amnestja.

Amnestja jest jedną z form ułaskawienia w obszerniejszem znaczeniu.

Ułaskawienie czyli t. zw. prawo łaski (droit de grace, Begnadigungsrecht) pochodzi z czasów rzymskiego cesarstwa. Z recepcją praw obcych przedostaje się do Niemiec. W XVI i XVII w. ma charakter przywileju książęcego i bywa wykonywane coraz bardziej pod kątem widzenia publicz-no-prawnym. W okresie oświecenia daje się zauważyć kierunek wrogi prawu łaski, w szczególności znajduje one stanowczych przeciwników w najgłośniejszych pisarzach tego okresu, począwszy od Bekkarji i Filangieriego aż do Kanta i Feuerbacha. Wszyscy oni, za wyjątkiem Montesąuieu’go uważają instytucję tę za groźną dla wymiaru sprawiedliwości, ułatwiającą bowiem różnego rodzaju nadużycia i otwierającą pole dowolności. W r. 1791 uchylone zostaje we Francji, jednak nie na długo, gdyż przywraca się je w r. 1801. Dziś znane jest prawo łaski niemal wszystkim usta woda wstwom, przy-czem w prawie karnem, z uwagi na zasadę indywidualizacji wymiaru sprawiedliwości, przejawia się tendencja przeniesienia lego prawa z panującego na sędziego.

Ułaskawienie może być pojęte w szerszeni i węższem znaczeniu. Przez ułaskawienie w tern ostatniem, ściślejszem znaczeniu, rozumie się całkowite lub częściowe darowanie kary, a zatem zrzeczenie się państwowego roszczenia karnego. W obszerniejszem znaczeniu ułaskawienie obejmuje ponadto t. zw. abolicję, czyli zakaz wdrażania postępowania sądowego lub nakaz zaniechania postępowania już wdrożonego, oraz restytucj ę, czyli uchylenie skutków zasądzenia. Szczególną formą ułaskawienia jest t. zw. amnestja; pojęcie to obejmuje te wszystkie przypadki co ułaskawienie w obszerniejszem znaczeniu, a różnica pomiędzy temi pojęciami polega na tern, że gdy ułaskawienie odnosi się do wypadku konkretnego, indywidualnie oznaczonego, to amnestja dotyczy pewnej kate-gorji abstrakcyjnej spraw karnych.

W nauce atoli natura prawna prawa łaski jest sporna. W szczególności przeciwko panującemu poglądowi, jakoby prawo łaski w węższem i szerszem znaczeniu stanowiło zrzeczenie się państwowego roszczenia karnego, podnosi się, że w regule