Magazyn6
5001

542

BRYTANJA WIELKA

nomicznych i wbrew rozwijającej się coraz silniej świadomości oddzielnej narodowości wszystkie dominjony są jednakowo zainteresowane w utrzymaniu ścisłej łączności z macierzą. Kanada, której dwa porty, Vancouver Port Rupert, stanowią dla W. B. klucze do panowania nad Oceanem Spokojnym, zostałaby w razie zerwania łączności z Imperjum Brytyjskiem zaanektowana z łatwością przez Stany Zjednoczone; ten sam los groziłby też Nowej Fundlandji. Pozostawanie w łonie Imperjum Brytyjskiego pozwala Australji szachować Japonję w jej dążeniu do owładnięcia Pacyfikiem i broni ją i Nową Zelandję przed zalewem rasy żółtej, a znaczny % ludności kolorowej w Afryce Południowej i masowa immigra-cja Hindusów i Chińczyków, stanowiąc poważne niebezpieczeństwo dla przyszłości Unji, odwraca uwagę ludności białej od dążenia do niepodległości.

6. Brytyjskie Imperjum Kolonjalne. Imperjum kolonjalne powstało na skutek szeregu odkryć geograficznych, podboju i zwyczaju zawierania traktatów z wodzami miejscowych szczepów, zaczem szła zwykle aneksja; doniosłą rolę odegrały przytem Koncesjonowane Kompan je Handlowe (Chartered Cies), których nabytki terytorjalne przejmowało zczasem państwo. Na czele Urzędu Kolonjalnego w Londynie (Colonial Office) stoi sekretarz stanu do spraw kolonij, zasiadający w gabinecie i odpowiedzialny przed parlamentem. Pierwowzorem zarządu kolonjalnego na miejscu jest zarząd wojskowy, względnie wojskowo-biurokratyczny, sprawowany bez udziału ludności miejscowej przez gubernatora z nominacji Korony (G o v e r n o r). Zarząd wojskowy stosowany dziś (ze względów strategicznych) tylko do niewielkich posiadłości, mających wyłączne znaczenie bazy morskiej lub ważnej stacji węglowe; : np. wyspa Wniebowstąpienia, zorganizowana na wzór okrętu wojennego. Inne kolonje tego typu Gibraltar (klucz od morza Śródziemnego), Aden, zagubione w przestworzach oceanu wyspy Falklandzkie, Seszelskie, Pitcairn i Tristan da Cunha, wyspa Labuan, 24 wyspy Pacyfiku i 4 wyspy Oceanu Indyjskiego. Specjalną formę rządu posiada wyspa Ś-tej He-Ieny, (triumwirat, złożony z gubernatora, biskupa i komendanta załogi). Normalną formą administracji w kolonjach brytyjskich jest zarząd biurokratyczny z większym lub mniejszym udziałem ludności miejscowej (Governor in Council), gdy mianowany przez Koronę i przed nią tylko odpowiedzialny gubernator rządzi przy pomocy rady ustawodawczej i wykonawczej po części z wyborów, w większej części z nominacji, przyczem uchwały zapadają większością głosów, ale żaden wniosek nie może być przegłosowany bez zgody gubernatora; z pod kompetencji legislatywy miejscowej wyjęte są prawa kościoła angielskiego, uszczuplenia praw i dochodu Korony, systemu monetarnego, rozwodów i ceł: żadna ustawa nie może stać w sprzeczności z ustawodawstwem metropolji. Normalny zarząd tego typu bez znaczniejszych odchyleń posiadają: Rhodezja Półn., wyspy Bahamskie, Nigeria, Kenya z Tanganiką, Uganda, wyspy Sokole, Mauritius, Gambja, Złoty Brzeg, Sierra Leone, Honduras Brytyjski, Lagos, t. zw. Strait-Sett-lements (Singapore) na półwyspie Malaj-skim i dzielnice brytyjskie w Hong-Kongu i Szanghaju. Znaczniejsze odchylenia spotykamy w Indjach Zachodnich, gdzie niektóre mniejsze kolonje zostały bądź wcielone do większych, bądź też połączone na zasadach federacji; w pierwszym wypadku mniejsze kolonje zachowują samorząd lokalny, ale ustawy dla nich wydaje legislatywa większej (Trinidad i Tobago, wyspy Nadwietrzne, Grenada, Ś-tej Łucji i S-go Wincentego). W drugim wypadku legislatywy poszczególnych kolomj wybierają z pośród siebie członków rady federalnej; do kompetencji jej należą sprawy wyszczególnione w statucie federacji i przekazane przez 'egislatywy poszczególnych kolonij; ustawy kolonjalne mogą być unieważniane przez radę federalną (wyspy Podwietrzne: St. Kitts, Nevis, Anguilla, Antigua, Bermu-da, Dominica, Montserrat, wyspy Dziewicze). Istnieje projekt złączenia wszystkich posiadłości brytyjskich w Indjach Zachodnich w jedną wielką federację. Bermudy, Jamaika i Barbados posiadają szeroki samorząd lokalny (rady powiatowe). W Gujanie Brytyjskiej legislatywa nosi nazwę Izby Politycznej i składa się w połowie z członków z nominacji, w połowie z wybranych przez specjalne kolegjum wyborcze, Radę Keyzerów (pozostałość dawnych rządów holenderskich, jak i obowiązujący dotychczas Kodeks Napoleona). Wyspa Cey-