Magazyn6
8601

778

CZAS PRACY

gałęziach przemysłu, wynika, że w październiku 1935 roku przeciętny c. p. wynosił nie więcej, niż 38,5 godzin na tydzień (nieznaczna obniżka płacy).

V. Polska.

Jednym z pierwszych aktów ustawodawczych odrodzonego Państwa Polskiego był dekret Naczelnika Państwa o 8-godzinnym dniu pracy z dnia 23. XI. 1918 r. (Dz. Praw R. 1919 Nr. 17, poz. 42). Polska była tedy jednym z pionierów zasady 8 godzinnego dnia pracy. Dekret ten, jak większość ustaw, wydanych po wojnie światowej, stanowi wyłom w ustawodawstwie obowiązują-cem wówczas na ziemiach polskich. Poza nowemi przepisami, wydanemi przez władze polskie, obowiązywały w zakresie c. p. przepisy ustaw państw zaborczych, więc — zależnie od terenu — rozmaite co do ducha i treści ustawy austrjackie, rosyjskie i niemieckie. Przepisy dekretu wyżej wymienionego rozwinęła ustawa z dnia 18. XII. 1919 r. o czasie pracy w przemyśle i handlu (Dz. U. R. P. 1920, Nr. 2, poz. 7), uchwalona przez Sejm Ustawodawczy. Począwszy od dn. 1 stycznia 1934 roku obowiązuje ustawa o c. p. w nowem brzmieniu (obwieszczenie Min. Opieki Spoi z d. 25 października 1933 r. Dz. U. R. P. Nr. 94, poz. 734). Ustawa ta dotyczy pracowników, zatrudnionych na mocy umowy w przemyśle, w górnictwie, w handlu, komunikacji i przewozie, oraz w innych zakładach pracy, choćby na zysk nieobliczonych, a prowadzonych w sposób przemysłowy", niezależnie od tego, czy zakłady te są własnością publiczną lub prywatną, czy też organów samorządowych. C. p. pracowników wynosił początkowo — w myśl ustawy z dnia 18. XII. 19x9 r. — bez wliczenia przerw odpoczynkowych najwyżej 8 godzin na dobę, w soboty 6 godzin, oraz 46 godzin na tydzień. Pod względem ustawowego ustalenia najwyższej tygodniowej normy c. p., Polska wyprzedzała tedy przez wiele lat większość państw europejskich. Zasada 46 godzinnego tygodnia pracy natrafiała też na znaczny opór przy jej wykonywaniu. W okresie inflacji niskość płac wpływała na tak względnie niewielkie koszta robocizny, że sprawa c. p. nie miała wówczas dla przedsiębiorców wagi zasadniczej. Od roku 1924 wszakże, kiedy kurs marki się stabilizuje i cena świadczeń socjalnych nabiera wagi w kosztach produkcji, usiłowania w kierunku zmiany ustawowej normy 46 godzinnego tygodnia stają się coraz bardziej uporczywe. Już ustawa z d. 14. II. 1922 r., zmieniająca ustawę z d. 18. XII. 1919 r.

0    c. p. w przemyśle i handlu (D. U. R. P. 1922, Nr. 14, poz. 127) zwężała pierwotnie wprowadzony zakres jej stosowania. Ustanowiła bowiem normy czasu otwierania

1    zamykania zakładów handlowych na 10 godzin dziennie, co w praktyce pociągało za sobą w wielu wypadkach przedłużenie c. p. pracowników. Po ogłoszeniu w Niemczech wyżej wspomnianego rozporządzenia z d.

23.    XII. 1923 r. rozpoczęła się i w Polsce akcja przemysłowców hutniczych o przedłużenie dnia pracy na Śląsku Górnym. W wyniku tej akcji wydano najpierw rozporz. Ministra Pracy i Opieki Społecznej z d-18. VII. 1924 r. (D. U. R. P. Nr. 63, poz. 621), przedłużające c. p. w hutach górnośląskich województwa Śląskiego i następne, przedłużające moc obowiązującą powyższego na dalsze 3 miesiące z dn. 15- X. 1924 roku (D. U. R. P. Nr. 91, poz. 860). Rozporządzenia te wydane na podstawie niemieckich przepisów prawnych, obowiązujących jeszcze w tym czasie na Górnym Śląsku, przedłużały c. p. w hutach do 10 godzin na dobę z zastrzeżeniem, że przywrócenie 8 godzinnej normy w niemieckiej części Górnego Śląska pociągnie za sobą uchylenie rozporządzenia polskiego. Ten stan rzeczy trwał do d. 1 sierpnia 1928 roku, kiedy to zgodnie z rozporz. M. P. i O. S. z d.

24.    XII. 1927 r. (Monitor Polski 1927, Nr. 294) przywrócono 8 godzin pracy dziennie dla tej kategorji robotników. Szczególnie trudnym terenem przy wykonywaniu ustawy o c. p. było stosowanie t. zw. angielskiej soboty, czyli zgodnie z ustawą polską — 6 godzinnego dnia pracy w sobotę. Wykonanie tej zasady, stanowiącej podstawę odrębności ustawy polskiej w porównaniu z analogicznemi ustawami zagranicznemi, natrafiało na trudności w dwojakiej płaszczyźnie. Przeciwnicy tej zasady wskazywali mianowicie w licznych publikacjach i w prasie, na niezdolność współzawodnictwa polskiego przemysłu z zagranicznym wskutek obowiązywania krótszych norm c. p. w Polsce. Poza tern uzasadnieniem teoretycznem dążono jednocześnie do płacenia robotnikom za pracę w sobotę mniej, niż za pracę innego dnia, niezależnie od systemu płac. Ustawa z dn. 22. III. 1933 r. zmienia tę zasadę przez ustanowię-