Magazyn6
0401

896

DOCHÓD

zkolei ich dochód surowy i dzieli się dalej, podobnie jak dochód surowy piekarza. Młynarz wypłaca pewną sumę za ziarno rolnikowi. Ten zkolei zakupuje nawozy sztuczne i narzędzia rolnicze. Producent nawozów czy narzędzi płaci dostawcy surowców i t. d. Taki regres możemy prowadzić do nieskończoności, bo każdy produkt wymaga pewnych surowców i kapitału. Wynikałoby stąd, że te pozycje, które potrącimy z dochodu surowego jednej jednostki, znajdą się w dochodzie innych. Nasunąć się więc może podejrzenie, czy to potrącanie jest potrzebne, czy inaczej mówiąc, dochód społeczny nie jest równoznaczny z dochodem surowym członków społeczeństwa. Zasadnicza rozbieżność zdań w tej kwestj i zarysowała się już w początkach szkoły klasycznej. Dawid Ricardo bronił tezy, że dochód społeczny jest równy sumie dochodów czystych jednostek, a J. B. Say dowodził, że dochód społeczny równy jest dochodowi surowemu. Z biegiem czasu zwyciężyło stanowisko Ricarda, ale do dziś znaleźć możni echa poglądów Say’a. Rzadziej coprawda pojawiają się one w teoretycznej literaturze i podtrzymywane bywają w całości. Częściej spotkać można wnioski dotyczące fragmentarycznych zagadnień, związanych ze sprawą dochodu społecznego, nieświadomie oparte na koncepcji Say’a, w opisowej ekonom j i, lub w rozumowaniach polityczno-ekonomicznych. Dla zdania sobie sprawy z tego, która z tych dwu tez jest uzasadniona, dobrze jest przeanalizować dokładnie przytoczony poprzednio przykład. Można to zrobić na schemacie, przedstawionym w tablicy poniższej:

^P7(°-o₅)    ^pe(o-3)    P»(i)    ^pi(2)    P*(7)    P»(2°)    ^pi(5°)

O    O    O    O    O    O    O

M_T(o-oi) ⁿM₆(o-i) ^M_b(o-5)    ^M₄(2)    NVf₈(5)    ^2(15)    ^K(ioo)

O <-o <-O <-O <-O <-O <--O <-O

✓ ✓ / ✓ ✓ ✓ ✓ OOOO    OOO

£7(0-04)    Z₆(°-l)    £5(0-5)    £«(!)    £»(3)    £2(5)    ^Zl(lO)

K oznacza wartość dobra gotowego do konsumcji, Mi—M7 materjaly, w postaci pół, ćwierć... i t. d. fabrykatów, surowców i narzędzi. P₇—P_T oznacza płace, Zi—Z₇ zyski.

Tablica ta wskazuje, jak otrzymane za chleb przez piekarza 100 zł rozdziela się pomiędzy dostawców pół-fabrykatów, ćwierć-fabrykatów i surowców. Wykazuje ona, że istotnie te sumy, które wypływają z kasy piekarza jako jego koszta produkcji stają się zkolei częścią dochodu surowego młynarza, że dalej w podobny sposób koszta produkcji na którymkolwiek stopniu wytwarzania stają się częścią dochodu surowego na wyższym stopniu. Zarazem wykazuje jednak, że błędem byłoby uważać sumę dochodów surowych tych wszystkich przedsiębiorców za ich dochód we właściwem znaczeniu, a zatem także za dochód społeczny. Dochód określiliśmy powyżej, jako tę sumę, która może być skonsumowana bez naruszania majątku. W naszym wypadku będzie to suma, która może być skonsumowana bez zmniejszenia zdolności zarobkowej danego przedsiębiorstwa. Na każdym stopniu produkcji część dochodu surowego wydana została na mater jał do dalszej przeróbki oraz na amortyzację urządzeń. (M1...M7). Gdyby na którymkolwiek stopniu produkcji przedsiębiorca wydał na konsumcję także i tę sumę, to w najbliższym już okresie jego warsztat musiałby stać bezczynnie, co zmniejszyłoby dochód na przyszłość.

Dochodzimy stąd do wniosku, że z pośród wszystkich sum, które wpływają do kas przedsiębiorców, mogą być skonsumowane jedynie zyski czyste (Z1....Z7) oraz płace (P1....P7). Istotnie też tylko te części surowego dochodu społecznego stanowią dochód czysty społeczeństwa, w przeciwnym razie społeczeństwo żyłoby z majątku. Skoro zaś za dochód jednostki uznaliśmy albo dochód czysty z majątku, albo dochód z pracy, to możemy utrzymać poprzednie twierdzenie, że dochód społeczny jest to suma dochodów czystych jednostek.

Przyj ąwszy dla uproszczenia, że życie gospodarcze jest stacjonarne, to znaczy, że produkcja z roku na rok się nie zmienia i że cały dochód jest konsumowany, dochodzimy do wniosku, że wielkość dochodu społecznego równa jest wartości dóbr kon-sumcyjnych, konsumowanych w tym samym okresie. Istotnie, łatwo stwierdzić, że przy przyjęciu dowolnych cyfr w powyższej tablicy, suma Z1....Z7 wraz z sumą P1....P7 równa będzie zawsze wartości K t. j. wartości dóbr konsumowanych. W tablicy I suma płac i zysków równa się 99 zł i 99 gr. Jest