Magazyn61901

315

GDAŃSK

Die vOlkerrechtliche Stellung der Freien Stadt Danzig. Ban tg 1921. — Recke Walther: Die polnische Frage, ais Problem der europdischen Politik. Berlin 1927. — Roman Antoni: Ustrój polityczny Wolnego Miasta Gdańska. Warszawa 1926. — Schróder K. L.: Die cółkerrechtliche Stellung Danzigs. Breslau 1927, — SehUeking W. und Wchb&rg H,: Die Satzung des Vólkerbundes. Berlin 1924. — Siebeneichen A.: Gdańsk a Polska. Warszawa 1923. — Smogorzewski Kazimiera: La Pomeranie Polonaise. Parts 1932. — Strasburgcr H.: Sprawa Gdańska. Warszawa 1937. — Weck Nicolas de: La condition juridięue du Confeil du Port et des Voi*s d'eau de Dantzig. Paris 1933. — Zundeleuricjc J.: Les rapports entre la Pologne et la Ville Librę de Dantzig. — Źródła: Traktat Pokoju między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi a Niemcami_f podpisany w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r. — Dziennik Ustaw B. P. Nr. 35 z 26. IV. 1920. — Konwencja między Polską a Wolnem Miastem Gdańskiem, zawarta w Paryht dnia 9 listopada 1920 r. — Dziennik Ustaw R. P. Nr. 13_t poz. 117, r. 1921. — Die Verfassung der Freien Stadt Danzig (Gesetz-blatt der Freien Stadt Danzig 1922 S. 141). — Zmiany Konstytucji x 1 lipca 1930 r. (Ges. BI. 1930 S. 179 i 181). — Zbiór dokumentów urzędowych, dotyczących stosunku W. M Gdańska do Rzeczypospolitej Polskiej — Wydawn. Kom. Cen. Rzplitej w Gdańsku.

Stanisław Zalewski.

D. SKARBOWOŚĆ WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA.

i Waluta. 2. Budżet. 3. Cła. 4. Kredyt publiczny. 5. Bilans płatniczy. 6. Kapitał polski.

1. Waluta. Wolne Miasto Gdańsk przeprowadziło u siebie reformę walutową z ważnością od 1. I. 1924 r. (Dz. U. W. M. z 7. XII. 1923 r. Nr. 79). Do tego czasu prawnym środkiem płatniczym w Gdańsku była marka niemiecka. Wskutek ciągłych wahań i spadku, zdecydowano wprowadzić walutę stalą. 22 września 1923 r. podpisane zostało w Genewie polsko-gdańskie porozumienie o gdańskiej reformie monetarnej, w myśl którego oparto guldena gdańskiego, nowowprowadzonego, na bazie funta szterlingów, tworząc relację 1 gulden = £. (art. 2 porozumienia ogłoszonego w cz. II Zbioru Dokumentów polsko-gd., wydawnictwo Komisarjatu Gen. R. P. w Gdańsku).

Od 2 maja 1935 ^r- ^w którym to dniu Wolne Miasto zdewaluowalo guldena gd. w wartości złota o 42,37%, stosunek wartości guldena do złota wyraża się w 0,1687923 S złota (Feingold), czyli

1    kg — 59²4>44 gid. Gulden dzieli się na 100 fenigów. Wysokość dewaluacji w %

0    42,37 była podyktowana chęcią trzymania się funta szterl., którego disagio w dniu

2    maja 1935 ^r- ^w stosunku do daty dewaluacji funta (21 wrzesień 1931 r.) wynosiło około 41%- Relacja do złotego polsk.:

1    gulden — 1 złoty. Bilon wydaje Senat W. M. Obieg monet 10, 5, 1 i ^Ł0/100 guldenowych nie może przekraczać 30 gid. na głowę stałych mieszkańców, obieg zaś 10, 5, 2 i 1 fenigówek 3 gid. na głowę. Prócz kas urzędowych, nie istnieje obowiązek przyjmowania zapłaty w monetach 10, 5, 1 i ⁵⁰/io* gid. ponad 60 guld., zaś do 3 gid. o ile chodzi o monety zdawkowe 10, 5, 2 i 1 fenig.

Bank von Danzig, instytucja emisyjna, istniejąca od 17 marca 1924 r., opierał swą emisję do października 1931 r. na funcie szterl. Po spadku funta przeszedł Bank von Danzig, — wymieniając własne zapasy funta na złoto, — na pokrycie w złocie, później zaś na złoto i waluty (twarde) t. zw. pokryciowe. Bank von Danzig wydaje banknoty w odcinkach rooo, 500, 100, 50 i 20 guld. Pokrycie na emisję not i inne dziennie płatne zobowiązania musi wynosić minimum 30% w złocie i dewizach. (Bliższe szczegóły dot. emisji patrz ustawę W. M.

0    banku emisyjnym — Dz. Ust. W. M. Nr. 95 z 1935 r. str. 942). Z początkiem r. 1934 posiadał Bank v. Danzig rezerw pokryciowych (złoto i dewizy) na kwotę około 45 miljonów guld. W okresie od czerwca 1934 r. spadły te rezerwy do 26,4 milj. (grudzień 1934 r.) i do 13,4 milj. (koniec kwietnia 1935 r.), czyli pokrycie spadło z 80 do 34%. Na 1. I. 1936 r. wynosiły zapasy złota 20,7 milj. guld., na ultimo 1936 r.: 29,7 milj., zapas zaś dewiz t. zw. pokryciowych 2,05 milj. (1. 1. 1936)

1    120 914 (31. XII. 1936 r.). Pokrycie zatem wynosiło: 1. I. 1936 70,14%, 3¹- XII. 1936 r. 73,83%. Obieg pieniężny:

bilety    per I.    I.    1935 —    38 920 240    gid.

,,    ,, I.    I.    1936—29207760    ,,

,,    „31.    XII.    1935—    29207760    _rr

,,    „31.    XII.    1936—32044980    „

b) bilon    per    1.    I.    1935—    7839274    „

,,    ,,    1.    I.    1938—    7876413    ,,

,,    ,,    31.    XII.    1935 —    7876413    ,,

,,    ,,    31.    XII.    1938—    8034577    ,,

Bank von Danzig ma zasadniczo obowiązek wymiany złota (w sztabach) na swe banknoty (5 924,44 gid. = kg złota — Feingold) i odwrotnie swe banknoty na złoto lub dewizy, według własnego wyboru. Wymienialność ta jednak została zawieszona z dniem 12. VI. 1935 ^r- wskutek wprowadzenia — po dewaluacji guldena gdańskiego (2. V. 1935 r.) — gospodarki dewizowej (Rozp. Senatu z II. VI. 1935 r. Dz. U. W. M. Nr. 57, str. 703 i Nr. 66, str. 731, z r. 1935), względnie uzależniona od każdorazowego pozwolenia komisji dewizowej