Magazyn69001

86

KASY OSZCZĘDNOŚCI

poważniejszą formą kredytów długoterminowych w kasach przedwojennych. Po wojnie światowej ta forma kredytu napotykała przez dłuższy czas na poważne trudności i k. o. ograniczały się w tym okresie przeważnie do kredytów krótko i średnioterminowych. Dopiero z chwilą ostatecznej stabilizacji stosunków walutowych, k. o. zaczynają na szerszą skalę odbudowywać kredyt hipoteczny. Od tego czasu kredyt długoterminowy w tej formie wzrasta w dość szybkiem tempie. W końcu 1936 r. suma kredytów hipotecznych wynosi około 150 milj. zł. Poza kredytami hipotecznemi w bilansach komunalnych k. o. figurują kredyty, które powstały z tytułu akcji oddłużeniowej. Suma kredytów tego typu wynosiła w końcu 1936 r. 78 milj. zł. Ogółem na koniec 1936 r. akcja kredytowa długoterminowa wyraża się sumą 327 milj. zł. Chcąc utrzymać charakter k. o. jako instytucyj mających na celu przedewszystkiem finansowanie warstw średnio-zamożnych, ostatnie ustawodawstwo określa górną granicę zadłużenia jednego dłużnika na 1% wkładów oszczędnościowych danej kasy z tern, że udzielanie kredytów w wysokości przekraczającej 100.000 zł wymaga każdorazowego zezwolenia Ministerstwa Skarbu.

Na kredyty krótkoterminowe przypada suma 402 milj. zł, z czego 200 milj. zł

—    na pożyczki wekslowe, 70 milj. zł na pożyczki w rachunku bieżącym, 37 milj. zł

—    na pożyczki pod zastaw papierów wartościowych i ruchomości; na pożyczki skryptowe przypada suma 95 milj. zł. Jak z powyższych cyfr wynika, największą pozycję kredytów krótkoterminowych stanowią pożyczki wekslowe.

Akcję kredytową komunalnych k. o ilustruje poniższe zestawienie:

Wyszczególnienie	1934	1935	I93&
	w miljonach złotych
Kasa i sumy do dyspozycji	48	48	56
Weksle zdyskontowane . .	41	36	34
„ protestowane . . .	77	ń5	37
Pożyczki wekslowe ....	148	142	129
terminowe na zastaw	30	34	37
Rki bieżące otwartego kred	89	83	70
Papiery wartościowe . . .	75	109	99
Pożyczki na skrypty dłużne	60	74	95
„ hipoteczne . . . Należności z tytułu wkładów	164	171	150
kon wersyjnych.....	*5	55	78
N ieruchomości......	39	45	47

4. Kasy gminne pożycz ko wo -oszczędno -ściowe. Kasy takie istnieją w Polsce tylko na terenie woj. centralnych i wschodnich, co stoi w ścisłym związku ze słabo rozwiniętym ruchem spółdzielczym na tych ziemiach. Przedwojenne k. o. zostały zlikwidowane na zasadzie Rozporządzenia Ministra Spr. Wewnętrznych z dn. 24. III. 1926 r. (Dz. U. R. I*. Nr. 74, poz. 425). Likwidacja objęła około 1 800 kas, których aktywa wynosiły 31,7 mdj. zł, pasywa — 58,1 milj. zł. Straty wojenne i inflacyjne wynosiły więc około 26,4 milj. zł.

Obecnie istniejące gminne kasy pożycz-kowo-oszczędnościowe działają na zasadzie rozporządzenia Prezydenta R. P. z dnia 30. XII. 1924 r. (Dz. U. R. P. Nr. 118, poz. 1069) oraz statutu normalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 239 z r. 1925)-Na podstawie tego rozporządzenia oraz statutu normalnego zadaniem kas jest udzielanie kredytów na cele gospodarcze oraz przyjmowanie oszczędności. K. o. posiadają własną osobowość prawną. Terenem działalności kas jest gmina, która odpowiada za zobowiązania kasy całym swoim majątkiem i dochodami. Gmina udziela kasie kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 2 tys. zł. Kapitał zasobowy tworzy się z zysków. Zobowiązania kas nie mogą przekroczyć sumy kapitałów własnych (zakładowego i zasobowego) więcej niż 20-krotnie. Do zakresu działalności kas gminnych należy: przyjmowanie wkładów oszczędnościowych na oprocentowanie, u-dzielanie pożyczek: a) z zabezpieczeniem hipotecznem w pierwszej połowie wartości nieruchomości, b) pod zastaw inwentarza oraz ziemiopłodów, c) za poręczeniem odpowiedzialnych majątkowo mieszkańców gminy; zaciąganie pożyczek; lokowanie funduszów w papierach o bezpieczeństwie pu-pilarnem.

Wkłady oszczędnościowe korzystają z przywileju bezpieczeństwa pupilarnego, a procenty od nich wolne są od podatku od kapitałów i rent. Kasy nie płacą podatków państwowych i komunalnych. Organami kasy są: rada gminna, zarząd i komisja rewizyjna.

Jak wynika z bilansów rocznych działalność kredytową opierają kasy gminne na trzech źródłach, które pod względem wysokości są prawie równe. Źródłami temi są: kapitały własne (zakładowy i zasobowy), wkłady oszczędnościowe oraz zadłużenie