Magazyn60301

KASY OSZCZĘDNOŚCI — KASZUBI

SamngB Banking in Japan. „Association News Bullelin New York 1935. — S&idel i Pfitzner: Die Sparkasscngcsetz-gebung in den wichtigsten Staaten. „Schr. d. V.j. S.’\ 1912.— Schmidt IV.: Das Sparkassenwesen Oesterreichs. Wien 1930.— Tttarecki L.: Gminne Kasy Pożyczkowe w Galicji. Kraków 1918. — lYatt J. Y.: The Law of Samngi Banks-Govemment annuities and Nalional Samngs Certificats. London 1931. — Windakietcic* K.: Komunalne Kasy Oszczędności B. P. Pomań 1928. — Violt G'.; L’Associenione fra le Cassc di Bispar-mio Italiane. Milano 1924.

Jan Czadankiewicz

Kasznica Stanisław.

K., prawnik i polityk polski, urodził się w Warszawie w 1875 r. Studja prawnicze odbył na uniwersytecie lwowskim, który ukończył z tytułem doktora praw. Po ukończeniu studjów pracował w namiestnictwie we Lwowie, następnie prowadził Biuro Statystyczne Wydziału Krajowego, a wreszcie był profesorem nauk prawnych w aka-demji rolniczej w Dublanach. W 1913 r. byl wybrany posłem do sejmu galicyjskiego. Po wskrzeszeniu Państwa Polskiego był w latach 1919—1920 dyrektorem departamentu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W 1920 r. objął katedrę nauki administracji i prawa administracyjnego na uniwersytecie poznańskim. W latach 1922—-1927 piastował mandat senatorski z ramienia stronnictwa Chrześcijańsko-Narodo-wego. Był członkiem komisji do usprawnienia administracji przy Prezesie Ministrów. K. ogłosił drukiem: Skład wyznaniowy wschodnio-galicyjskiego ciała sędziowskiego. 1908. — Przegląd polskiego prawa administracyjnego. „Ruch prawniczy i ekonomiczny". 1921. — Władze administracji ogólnej po reorganizacji, dokonanej w r. 1928. ..Ruch prawniczy i ekonomiczny". 1928.

Kaszubi.

K. stanowią resztki Pomorzan, jednego z trzech głównych plemion polskich osiadłego na północ od Noteci. Zamieszkują oni obecnie północną część Pomorza polskiego, a mianowicie powiaty: morski, kartuski, zachodnią część kościerzyńskiego i północną chojnickiego oraz sąsiadujące z tym obszarem graniczne części pruskiej prowincji pomorskiej, a to wschodnią część powiatu by-towskiego i wieś Wierzchucino w powiecie lęborskim. Około roku 1900 językowy obszar kaszubski obejmował jeszcze okolice jezior: Gardzieńskicgo i Łebskiego w powiecie słupskim (Słowińcy) oraz północną część powiatu lęborskiego. Dziś kaszubska ludność tych okolic uległa prawie zupełnemu wynarodowieniu. Obecnie K. ocenia się na około 150 000 głów, w tein około 12 000 przebywa na Pomorzu niemieckiem.

K. mówią odrębnem narzeczem, rozpada-jącem się na wiele gwar często między sobą różniących się bardzo znacznie. Główną cechą narzecza kaszubskiego jest brak ogólnopolskich spółgłosek ś ć ź dź (np. se-dzec = siedzieć) oraz skracanie samogłosek u i y w tylne e (np. ceda — cuda, rebć = ryby). Akcent w gwarach północ-no-kaszubskich jest ruchomy, w południowych natomiast spoczywa zawsze na pierwszej zgłosce wyrazu.

Poszczególne grupy ludności kaszubskiej noszą nazwy lokalne jak: Belocy, Niniacy, Drobocisze, Kabatkowie, Korczacy, Lesacy i in.

Struktura rasowa K. jest niejednolita. Przeważa tu typ subnordyczny i sublapo-noidalny, przyczem pierwiastki żółte w wielu przypadkach występują bardzo silnie. Przedstawicieli rasy nordycznej, z wyjątkiem części nadmorskiej, gdzie są dość liczni, spotyka się u K. znacznie rzadziej niż wśród innych grup ludności Pomorza.

K. są katolikami. Trudnią się prawie wyłącznie rolnictwem i rybołówstwem. Rzemiosłu oddają się naogół rzadko, przyczem łączą je zazwyczaj z rolnictwem.

Cechą stanu włościańskiego na Kaszubach jest zupełny brak warstwy ziemiań skiej, która już dawno uległa germanizacji. Przeważają tam natomiast właściciele średni — gburowie.

Folklor kaszubski obecnie naskutek daleko posuniętej niwelacji cywilizacyjne;, wiele stracił ze swego pierwotnego wyrazu Typowa starokaszubska chata z podcieniami. czy malowanym ornamentem, pięknie zdobione meble domowe, czy też oryginalny strój kaszubski należą dziś już do rzadkości. Częściej spotyka się jeszcze wyroby snycerskie, ceramiczne i plecionkarskie tudzież oryginalne hafty kaszubskie. Hafciarstwo kaszubskie przeżywa zresztą wtórny renesans dzięki staraniom i inicjatywie Gul-gowskich z Wdzydz, twórców muzeum kaszubskiego w tej miejscowości.

Literatura: By stroń J.: Ugrupowanie etniczne ludu polskiego. Kraków 1925. — Fischer A.; Zarys etnograficzny woj„ pomorskiego. Toruń 1929. — „Gryf, pismo poświęcone sprauom