page0107

BABILON W ŚWIETLE SWYCH RUIN I SZTUKI 97

jego wielkości. Król Sumulailu (2211—2176) obwarował je wielkim murem i zbudował w niem świątynię dla Anu i tron dla Marduka. Najsłynniejszy władca tej dynastji, znany Hammurapi (r. 2123—2081), podniósł Babilon do szczytu chwały, uczynił go metropolją świata i stolicą zjednoczonego królestwa. Resztki ówczesnego miasta spoczywały w łonie dzisiejszego pagórka Merkez, gdzie znaleziono napisy, odnoszące się do dynastji amorejskiej. Tenże pagórek mieści w sobie resztki domostw z czasów dynastji kaśyckiej, sięgające mniej więcej od XV do XII w. przed Chr., a nawet z czasów asyryjskich, chaldejskich, persko-greckich i partyjskich. Rzecz charakterystyczna, że w Merkez podział miasta na ulice i grupy domostw (ryc. 249) zachował się przytem niezmienny przez całe szeregi wieków, mimo iż różnica poziomu ciągle wzrastała. Merkez zatem należy uważać za ośrodek, i obok el-Kasr za najstarszą dzielnicę Babilonu. Inne dzielnice zdają się być młodsze, bo dopiero z I tysiąclecia przed Chr. Tak np. dzielnica pod pagórkiem 'Amran (ryc. 250), gdzie się mieszczą ruiny świątyni Esagila z ową słynną wieżą babilońską Etemenanki, posiada resztki, sięgające zaledwie VII w. przed Chr.

Królowie asyryjscy z dynastji Sargonidów rozszerzają miasto ku północy, gdzie w miejscu dzisiejszego pagórka el-Kasr wznoszą zamek, który w następnych wiekach ulega ciągłym przeróbkom i powiększeniom (ryc. 248). W chwili upadku Niniwy (rok 606 przed Chr.) Babilon posiadał zaledwie 5 km. kw. przestrzeni i otoczony był murem naokoło, tak zwanym dziś murem wewnętrznym, w postaci nieregularnego prostokątu, którego jedno ramię wspierało się o Eufrat.

Dopiero za czasów chaldejskich, od Nabopolassara do Naboneda, miasto poczyna wzrastać nader szybko, zajmować nowe przestrzenie, stroić się w przepyszne gmachy i potężne obwarowania. Wszystkich swych poprzedników i następców przewyższył w tym względzie Nebukadnezar II (604—561 przed Chr. — ryc. 245). Ten największy budowniczy babiloński w czterdziestu latach swego panowania odnowił cały szereg świątyń, jak np. Emah, Esagila z wieżą Etemenanki, Ninib, Iśtary; przebudował i powiększył pałace na pagórku el-Kasr, który otoczył osobnym kanałem Eufratu, a wreszcie wystawił nowy zamek na północ od miasta (dziś pagórek Babil) i całe rozrosłe to miasto otoczył nowym, potężnym murem zewnętrznym. Cały zatem blask bogactwa i chwała Babilonu chaldejskiego są przeważnie zasługą Nabucho-donozora, a chociaż prawie każdy z jego następców zostawił po sobie budowle w metropolji świata, to jednak z powodu upadku państwa chaldejskiego Babilon ulegał powolnemu, ale ciągłemu zniszczeniu, aż wreszcie za czasów arabskich (w XII w. po Chr.) zupełnie opustoszał. Tak się spełniły na nim słowa proroka (Jer. 50, 39): „Osiądą w nim zwierzęta pustynne i szakale, przebywać w nim będą strusie i nie będzie już odtąd zamieszkiwany na wieki przez wszystkie pokolenia".

Ks. WŁ Szczepański. Babilon    7

http://rcin.org.pl