page0109

BABILON W ŚWIETLE SWYCH RUIN I SZTUKI 99

Starszym nieco, bo sięgającym czasów Aśśurbanipala, jest: bb) Mur wewnętrzny (Imgur-bel? — ryc. 251), biegnący na północ tuż koło pagórka el-Ehmere. Północny koniec tego muru widzimy na rycinie. Długość tego muru wynosi 1700 m. I on składa się z dwóch powłok murowanych, zewnętrznej i wewnętrznej (ryc. 253) przedzielonych przestrzenią 7,20 m która była może (?) wypełniona ubitą ziemią. Powłoka wschodnia (3,72, m grubości) z cegieł suszonych posiada co 20,5 m wieże kwadratowe; toż samo powłoka zachodnia (6,52 m szerokości) ma w odległości 18 mj wieże, częścią kwadratowe,' częścią prostokątne.]

Rzecz jasna, że forteca takich rozmiarów, jak Babilon, która była — przypominam — największą twierdzą w starożytności, musiała posiadać także: b) ZAMKI OBRONNE. Dwa głównie zamki, a raczej zespoły zamków, zasługują na uwagę i zostały dokładniej zbadane.

aa)    Zamek północny, dziś pagórek, zwany przez Arabów Bab i 1 (ryc. 62), bronił od północy wstępu do miasta i leżał tuż nad Eufratem. Jego ruiny wznoszą się dziś jeszcze do 22 m ponad poziom równiny babilońskiej i tworzą niemal kwadrat o 250 m długości z każdej strony (ryc. 254). Cały pagórek jest dziś poorany rowami i dołami, zawdzięczającemi swe pochodzenie Partom i Arabom, którzy z ruin pagórka urządzili sobie wygodny kamieniołom gotowej, starej cegły. Ten sam los spotkał wiele innych ruin babilońskich i jest przyczyną, że wykopaliska uczonych spotyka nieraz rozczarowanie. Zamek północny była to budowla, wzniesiona na podmurowaniu 18 m Wysokiem, a składająca się z całego szeregu pokoi i dziedzińców. Posadzkę stanowiły płyty kamienne z napisem: „Pałac Nebukadnezara, króla Babilonu, syna Nabopolassara, króla babilońskiegoTakże i cegły murów noszą podobne napisy. Belki cedrowe służyły za pułap pałacu, a jego odrzwia były kryte miedzią i bronzem.

Znacznie większych rozmiarów, lepiej zbadanym i więcej pomnikowym jest zespół pałaców, prawdziwa rezydencja królewska na pagórku:

bb) El-Kasr (ryc. 255), która słusznie uchodzi za akropol Babilonu. To, co tu wpada w oczy, jest prawie wyłącznie dziełem Nebukadnezara II, chociaż i jego poprzednicy asyryjscy i chaldejscy tutaj pracowali. Dostęp do zamku znajdował się od północy. Archeologowie rozróżniają na el-Kasr trzy odrębne zamki: południowy, środkowy i północny. Względnie najdokładniej zbadano dotychczas:

l)    zamek południowy. Na próbce rekonstrukcji (ryc. 258), dokonanej prez Koldewey’a, widać naprzód (od ręki lewej ku prawej) świątynię bogini Ninmah, dalej słynną bramę Iśtary, wreszcie część wschodnią pałacu południowego, (nb. patrzymy na wszystko z północy). O świątyni Ninmah i bramie Iśtary będzie mowa niżej; obecnie zwróćmy naszą uwagę wyłącznie na zamek. Jest to cały szereg oddzielnych zabudowań, zgrupowanych każde

http://rcin.org.pl

7*