R. LXII. O doskonałości aniołów w bycie łaski i chwały 115
wości, której anioł mógł dostąpić mocą własnej natury, został stworzony szczęśliwym. Ponieważ tęga rodzaju doskonałości nie osiąga anioł jakimś sposobem rozumowania, jak człowiek, lecz ma onją natychmiast z powodu godności swej natury, jak to powyżej powiedziano (R. LV11I par. 3). — Lecz ostatecznej szczęśliwości, która przewyższa zdolność natury, nie posiedli aniołowie natychmiast w pierwszej chwili swego stworzenia; albowiem ta szczęśliwość nie jest właściwością natury, lecz celem natury; i dlatego nie musieli jej posiadać natychmiast od początku.
Odpowiedź na pierwszy zarzut. Szczęśliwość bierze się tam za ową doskonałość naturalną, którą anioł posiadał w stanie niewinności.
Odpowiedź na drugi zarzut. Stworzenie materjalne nie mogło natychmiast na początku swego stworzenia posiadać doskonałości, do której zostaje przywiedzione swojem działaniem, stąd według Augustyna (de Ge i. ad Litt., 1. V), kiełkowanie roślin z ziemi nie było natychmiast wśród pierwszych dzieł stworzenia, w których daną była ziemi tylko siła kiełkująca roślin. I podobnie stworzenie anielskie w pierwszej chwili swego stworzenia posiadało doskonałość swej natury, jednak nie posiadało tej doskonałości, do której miało dojść przez swe działanie.
Odpowiedź na trzeci zarzut. Anioł ma dwojakie poznanie Słowa, jedno naturalne, a drugie poznanie w chwale; naturalne mianowicie, w którem poznaje Słowo przez Jego podobieństwo, odbijające się we własnej anioła naturze; poznanie zaś chwały, w którem poznaje Słowo przez Jego istotność. I przez obydwa poznaje anioł rzeczy w Słowie; lecz poznaniem natural-nem niedoskonale, a poznaniem chwały doskonale. Pierwsze więc poznanie rzeczy w Słowie posiadał anioł od pierwszej chwili swego stworzenia, drugiego zaś nie posiadał, lecz dopiero, gdy zostali uczynieni szczęśliwymi przez zwrócenie się ku dobru. I to właściwie nazywa się poznaniem rannem.
§ 2. CZY ANIOŁ POTRZEBOWAŁ ŁASKI DO TEGO, BY SIĘ ZWRÓCIŁ DO BOGA.
Do drugiego paragrafu tak przystępujemy:
Zarzut pierwszy. Wydaje się, że anioł nie potrzebował łaski do tego, by się zwrócił do Boga. Do tych rzeczy bowiem,
8*