page0269

NAZWY GÓRSKIE

początku XVIII w., awansując jednocześnie do warstwy oronimicznej jako nazwa szczytu górskiego. Liczba takich przesuniętych z mikrotopo-nimii nazw w tej warstwie jest bardzo duża. Wśród nich można jeszcze wymienić przykładowo wielofunkcyjne oronimy na obszarze Gorców: Turbacz (nazwa pochodzenia literackiego, upowszechniona przez W. Or-kana, pierwotnie Trubacz od ruskiej lub słowackiej, według Stiebera, podstawy apelatywnej trubacz 'trębacz') oraz pochodny Turbaczyk (Tru-baczyk) jako nazwy szczytów i polan, a także Czoło Turbacza (nazwa wzniesienia nad polaną). Proces oronimiczny przebiegał tu od apelatywu, przez nazwę polany (Turbacz), do nazwy wzniesienia (Czoło Turbacza), szczytu i góry (Turbacz). Podobnie liczne nazwy polan wykarczowanych w lesie jaworowym w czasie kolonizacji wołoskiej, np. Jaworzyna, awansowały do nazw szczytów, różnicowanych przez dodanie odpowiednich wykładników dyferencjujących: Jaworzyna Kamienicka, Jaworzyna Obidowska, Mała Jaworzyna, Jaworzynka (Cieślikowa 1992).

Bezpośredni związek oronimów z warstwą mikrotopommiczną jest elementem uzasadniającym podobieństwo lub zbieżność cech i zjawisk nazewniczych obydwu tych warstw. Motywacje nazw ludowych i ich właściwości strukturalne, nie odbiegając zasadniczo od wzorców ukształtowanych w obrębie nazw terenowych, są tu determinowane przez cechy konkretnych obiektów oronimicznych. Tłumaczy to m.in. pewną odmienność nazewnictwa niskiego pasma grzbietowego od nazewnictwa wysokich grup górskich, np. grupy tatrzańskiej. Wśród apelatywnych podstaw 512 nazw (Panćikova 1994) w Wysokich Tatrach dużą częstotliwość wykazują takie, jak: turnia, szczyt, wierch, kopa, igła, baszta, skała i inne, nie ma natomiast ani jednego przykładu podstawy góra, charakterystycznej dla pasm średniej wysokości. Nazewnictwo tatrzańskie wyróżnia w ogóle określona swoistość, kształtowana także przez nazwy nowe, współczesne, w tym wieloskładnikowe typu Mała Zbójnicka Turnia, Wielka Zbójnicka Turnia czy pamiątkowe: Skrajna, Pośrednia i Zadnia Sieczkowa Przełączka.

Wprowadzenie do obiegu komunikatywnego nazw oficjalnych, akceptowanych urzędowo i kartograficznie, zderzających się nierzadko z utrwalonymi już w tym obiegu nazwami potocznymi, upowszechnionymi przez turystykę górską, staje się źródłem paralelizmu nazewniczego w obrębie oronimii (por. uwagi o tym zjawisku przy charakterystyce nazw terenowych). Powstające w ten sposób dublety odnoszące się do tego samego obiektu górskiego mogą dodatkowo konkurować z nazwami ustalonymi w lokalnej tradycji ludowej lub funkcjonującymi tylko w określonym

265