page0285

NAZWY WODNE

została przekształcona w Alle (od tej postaci nazwy rzeki utworzona została nazwa miasta Allenstein, dziś Olsztyn); Seria, Paseria z czasem zaczęły być notowane jako Passarege; Sirgun jako Sorge; Worit jako Aaritz; *Simsazaran jako Simser.

Ludność niemiecka osiedlająca się tu w przeszłości nie tylko przystosowywała nazwy staropruskie do niemieckiego systemu językowego, ale też zaczęła tworzyć nazwy niemieckie. Były to nazwy młode, o przejrzystej strukturze językowej. Por. Miihlen Flies 1790 — dziś Wieprzek, Grossvater Teich 1920 — dziś Leśny Staw. Obszar dawnych Prus Wschodnich zasiedlany był jednak nie tylko przez napływową ludność niemiecką, ale też i polską. Ludność polska, która napływała na Mazury i Warmię głównie z Mazowsza i Pomorza Gdańskiego, zaczęła z kolei polonizować zastane nazwy zgermanizowane (genetycznie staropruskie) i pochodzenia niemieckiego, por. formy spolonizowane: Mamry, z formy zgermanizowanej Mauer; Orzyc, z formy zger-manizowanej Aauritz. Powstawały też nazwy genetycznie polskie, por. Kiełpik, ze starszego Kielbik, pochodna od ap. kiełb 'gatunek ryby⁷. W XVIII-XX w. ten sam obiekt wodny mógł mieć równocześnie dwie nazwy: niemiecką (zgermanizowaną) lub też polską (spolonizowaną). Do dziś w gwarach tego regionu utrzymują się polskie i niemieckie warianty nazw wodnych, które funkcjonowały przed II wojną światową, mimo iż na tych obszarach nie ma już ludności niemieckiej, a większość dawnej autochtonicznej mazurskiej ludności (polskiego pochodzenia) wyemigrowała do Niemiec.

BIBLIOGRAFIA (WYBÓR)

Biolik M., 1987, Hydronimia dorzecza Pregoły z terenu Polski, Olsztyn.

Duma J., Rzetelska-Feleszko E., 1980, Badanie nazw rzecznych Pomorza i Wielkopolski metodą kartograficzną, Onomastica 25, 11-27.

Falk K.-O., 1941, Wody wigierskie i huciańskie. Studium toponomastyczne, 1.1 Uppsala, t. II Lund.

Hydronimia Odry, Wykaz nazw w układzie hydrograficznym, 1983, red. H. Borek, Opole.

Hydronimia słowiańska, 1989, 1996, red. K. Rymut, t. I Wrocław, t. II Kraków.

Hydronimia Wisły, cz. I: Wykaz nazw w układzie hydrograficznym, 1965, red. P. Zwoliński, Prace Onomastyczne PAN 7, Wrocław.

Hydronymia Europaea, 1985, hrsg. v. W. P. Schmid, Stuttgart, Lieferung 1-11 (kolejne tomy pod nazwiskami autorów w bibliografii ogólnej).

Krahe H., 1964, Unsere altesten Flussnamen, Wiesbaden.

Lehr-Spławiriski T., 1946, O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian, Poznan.

Maj tan M., Rymut K., 1985, Hydronimia dorzecza Orawy, Wrocław.

281