tpn 1 22482501

J. GUZYBOWSKI J ST. WEIGNER: płody kopalne ziem polskich 113

Granice zagłębia krakowsko-śląskiego nie dadzą się na razie dokładnie ustalić. Najpewniejszą stosunkowo jest granica północno-wschodnia. Stanowi ją linia, łącząca wychodnie dewonu: w Dębniku pod Krzeszowicami, w Siewierzu i Kluczach nad Białą Przemszą. Północna granica przebiega od Siewierza ku Pyskowicom (i Toszkowi), gdzie występują na powierzchni warstwy karbońskie starsze—kulm. Jako granicę zachodnią zagłębia przyjęto linię, łączącą Toszek na Śląsku Górnym z miasteczkiem Kónigsberg na Śląsku Cieszyńskim, linię, na zachód które, okazują się również wychodnie kulmu. Nie znaną jest granica południowo-wschodnia zagłębia: tam bowiem warstwy produktywnej formacyi węglowej przykryte są na znacznych prawdopodobnie przestrzeniach przez utwory karpackie.

W te granice ujęty: obszar jest olbrzymi Według ostatnich obliczeń wynosiłby on 5690 km². Obszar ten podzielony jest granicami politycznemi w ten sposób, źe^około 3000 km², a więc prawie połowa przypada na Śląsk Górny, 550 km² na Królestwo Polslub, 1500 km² na Gahcyęp reszta zaś na Śląsk Cieszyński i Morawy.

Na tym obszarze stwierdzone istnienie produktywnej formacyi węglowej robotami górniczemi i wierceniami na przestrzeni obejmującej około 2240 km², na powierzchni zaś ziemi wychodzące warstwy węglonośne zajmują około 170 km².

Wiek i podział warstw węglowych zagłębia krakowsko-slą-skiego. Zagłębie krakowsko-śląskie należy do typu t. zw paralicznych zagłębi węglowych, odznacza się bowiem, podobnie jak zagłębię^an-gielskie i westfalskie, a w przeciwieństwie do zagłębia dolno-ślą-skiego (waldenburskiego) tern, że zwłaszcza w dolnych warstwach formacyi węglowej występują w niem wkładki morskiego pochodzę nia. z morskiemi skamielinami. Przeważna część pokładów węglowych naszego zagłębia należy do produktywnej formacyi węglowej (karbon górny) i to do jej dolnych i średnich ogniw. Niektóre tylko pokłady węgla na Morawach i Śląsku należą do dolnej części systemu karbońskiego t. j. kulmu, a pewna grupa pokładów (w Chełmie i Libiążu) będzie musiałk, być zaliczoną prawdopodobnie do permu. —

Dla cgbrnictwa jest rzeczą mezmierniei-waźną przeprowadzenie dokładnego i szczegółowego podziału warstw na poziomy. Dlatego od dość dawna usiłował cały szereg badaczy wprowadzić do zagłębia krakowsko-śląskiego jaknajbardziej szczegółowy podział. Najdawniejszym i podstawowym dla wszystkich innych podziałów był podział D. Stura. Stur podzielił wszystkie warstwy węglonośne na dwa piętra: dolne, ostrawskie, które zaliczył do karbonu dolnego, kulmu, i górne, górno karbońskie, które nazwał warstwami dąbrowsko-orłowskiemi i porównywał z w. szaclarskiemi Dolnego

Encyklopedya polska J. 8