tpn 1 22485301

J. GRZYBOWSKI 1 ST. WEIGNER: PŁODY KOPALNE Z1I.3I POLSKICH 141

bogate złoża rud żelaznych w Kieleckiem nabiorą jeszcze większego znaczenia górniczego.

Do formacyi węglowej należą ilaste sferosyderyty, występujące w paru punktach na G. Śląsku, pośród górnych poziomów węglono-śnych. Występują one jako nei-kowate i bochenkowate buły, nagromadzone w płytkich, meckowatych zagłębieniach nad pokładami węgla. Wydobywano te rudy w okolicach Bytomia, Rudy, Załęża, Janowa^, przeważnie ubocznie przy eksploataoyi węgla kamiennego, albo też płytkimi szybikami. Próby górniczej odbudowy nie miały powodzenia wobec niestałości przebiegu pokładów. Produkcya rud żelaznych z . form. węglowej wynosiła w r. 1868 około 332.000 cetn. m., w r. 1878 - 156.000 q. Dziś jest ta produkcya nieznaczną.

Złoża, należące do wapienia muszlowego, stanowią dziś główną podstawę górnictwa żelaznego, zwłaszcza zachodniej części wyżyny na Ś-ląsku i w Galicyj. LNa Śląsku od dawna już punkt ciężkości pro-dukcyi md żelaza przeniósł się na rudy triasowe, tak że już w r. 1868 stanowiły one 93°/₀ całej produkcyh-Śląska, a dziś stanowią jej 99°/₀-Również, i w jfialicyi przeważna część, skromnej zresztą produkcyi rud żelaznych, przypada ,na rudy triasowe, w Królestwie natomiast obok nich odgrywają ważną rolę i rudy inne. Rudą żelazną wapienia muszlowego jest limonit, występujący jako gniazd^pokłady o zmiennej grubości, nieraz dochodzące do 20 m. miąższości. Limonit ten jest ziemisty, często zanieczyszczony wapnem, iłem, rudami cynku i ołowiu,

0 zawartości żelaza niezbyt wielkiej, bo po wyprażeniu przeciętnie wynoszącej 30—35°/₀ — rzadko więcej. Głównem rozprzestrzenieniem rud żelaznych wap. muszlowego jest brzeg triasowej kotliny bytomskiej i tarnowickiej,'gdzie wydobywane bywają w: wielu kopalniach; w Królestwie Polskiem występują te rudy na połnoC od Będzina

1 Czeladzi (Twardowice, Sięmonia, Nowa-^wieś), w okolicy Siewierza (w Mierzęcicach, Żychcicach i Kadłubie) i w okolicach Sławkowa; w Galicyi w Płokach i Czyźówce koło Trzebini i w Czernej koło Krzeszowic.

Produkcya rud żelaznych wapienia muszlowego najznaczniejszą jest na Śląsku. Wynosiła ona w r. 1900 przeszło: 3 miliony cetn. m., w r 1901 przeszło 4 miliony. W Galicyi, gdzie rudy żelazne bywają wydobywmne przeważnie okolicznościowo przy eksploatacyi rud cynku, produkcya ich umga częstym i znacznym wahaniom, nie jest jednak wielka, gdyż przeważnie nie przenosi 80.000 cetn m., a spada często nawet poniżej 20.000.

Bardzo obficie występują rudy żelazne w triasie, otaczającym od północy i południa pasmo kielecko-sandomierskie. Warstwy krusz-conośne należą tam do trzech poziomów triasu tj. rothu, słabo wy-