tpn 1 22485901

.1. GRZYBOWSKI 1 ST. WEIONER! PŁODY KOPALNE ZIEM POLSKICH 147

Również w W. Ks. Krakowskiem, gdzie od w. XVII. kopano galman na eksport, zaczyna się w początkach XIX. wieku rozwijać silnie górnictwo rud cynkowych, koncentrujące się głównie między Trzebinią, Sierszą i Niedzieliskami koło Jaworzna i koło Lgoty. Do lat 80-tych trwał ten rozwój, osiągnąwszy w r. 1878 swój punkt kulminacyjny produkcyą 24.742 t. rudy. Potem zaczyna się powolny upadek produkcyi, trwający do dzisiaj. W ostatnich latach wydobyto w kopalniach krakowskich następujące ilości galmanu:

w r. 1900 . . . 8.379 t. rudy

» 1902 . . . 3.333 » »

» 1904 . . . 3.377 » »

» 1906 . . . 2.025 » »

Kopalnie galmanu w W. Ks. Krakowskiem zatrudniają 27 robot. Ruda bywa przetapiana w hutach w Niedzieliskach, Sierszy i Trzebini, które zatrudniały w r. 1906 — 872 rob. i wytopiły 7.063 t. cynku, głównie z rud śląskich.

Rudy ołowiu i srebro.

Rudy ołowiu znajdują się w Polsce w dwu głównie obszarach. Najważniejsze i najobfitsze spotykają się w obszarze wapienia muszlo-wego wraz z rudami cynku i żelaza na G. Śląsku, w W. Ks. Krakowskiem i przyległych częściach Królestwa Polskiego; drugi zaś obszar rud należy do paleozoicznych formacyi gór Kielecko-Sandomierskich. Znajdowano także ołów wraz z srebrem w Tatrach i mniejsze ilości galeny na Podkarpaciu. Dziś jedynie tryasowe rudy wyżyny Małopolskiej mają znaczenie górnicze.

Rudy ołowiane wapienia muszlowego przywiązane są, jak rudy cynku, do dolomitu kruszconośnego. Występują one albo jako mniej lub więcej jednolity pokład na granicy dolomitów i wapieni spągowych, albo też są wpryśnięte jako gniazda i żyły pośród dolomitów. Największa część złóż rud ołowianych występuje równocześnie z gal-inanem, który tworzy wtedy z reguły spąg złoża; mniej częste, ale najbogatsze i najbardziej poszukiwane złoża ołowianki leżą bezpośrednio na wapieniu podstawowym bez towarzystwa rud cynkowych. Główną rudą złóż ołowianych jest błyszcz Ołowiu, czyli galena (siarczek ołowiu) bardzo bogata, bo zawierająca zwykle powyżej 70% ołowiu i małą przymieszkę srebra. Zawartość srebra w galenie jest nie wszędzie jednakowa: galena z Kęt w Ks. Krakowskiem zawiera np. tylko 0-007—0-013% srebra, podczas gdy galena w okolicach Olkusza i na Śląsku posiada 004 -0'06% przymieszki srebra, a w okolicy

10*