tpn 1 22482901

J. GRZYBOWSKI I ST. WKIGNBR: PŁODY KOPALNE ZIEM POLSKICH 117

twórczość kopalń śląskich na 106.000 ton r. 1800. Po wojnach wolnościowych nastąpił potem długoletni zastój i nawet cofnięcie się. Rozwój kolei żelaznych i przemysłu żelaznego ożywił wnet górnictwo węglowe. Od r. 1837 do r. 1858 widzimy olbrzymi wzrost produkcyi: z 2,000.000 ton pr. na 14,078.000 ton. Krizis handlowa, która wtedy nastąpiła, spowodowała znów pewien zastój, po którym zaczął się szybki, przerwany tylko w latach 1877 i 78, rozwój górnictwa węglowego, trwający do dziś. O rozwoju śląskiego przemysłu węglowego

dać mogą pojęcie następujące dziesięcioleciach.	cyfry produkcyi w	poszczególnych
1790—1799 produkcya 1800-1809 ....	wynosiła 115.500 ton. .... 590.500 »
1810—1819 ....	..... 1.262.000	»
1820-1829 ....	..... 2,914.000	»
1830—1839 ....	..... 3,342,000	))
1840—1849 ....	..... 7,604.000	))
1850—1859 ....	..... 35,215.000	»
1860—1869 ....	..... 74.246.000	))
1870—1879 ....	..... 98,763.000	))
1880 -1889 ....	..... 124,299.000	))
1890—1899 ....	..... 189,621.000	)>

W ostatniem dziesięcioleciu pracowało na Śląsku 64 kopalń, zatrudniających około 78.000 robotników i produkujących rocznie 24—25 milionów ton węgla. Głównem centrum tego przemysłu są siodłowe warstwy wypiętrzenia Zabrze-Mysłowice; mała cząstka produkcyi przypada na ogniska górnicze okolic Rybnika, Hulczyna i Pszczyny.

W części zagłębia, leżącej w granicach dzisiejszego Królestwa Polskiego górnictwo węglowe rozwijać się zaczęło nieco później, niż na Śląsku. Pierwsze próby powołania do życia przemysłu węglowego w Królestwie pochodzą z czasów Stanisława Augusta, żywszy jednak ruch poszukiwawczy i zakładanie kopalń zaczęło się dopiero po zajęciu przez Prusy obwodu olkuskiego po Pilicę. Założono wtedy dwie czynne jeszcze do dziś kopalnie: w r. 1796 kop. »Reden« i kop. »Ta-deusz« w r. 1797. Za czasów pruskich wytwórczość węgla w zagłębiu dąbrowieckiem była małą: nie przenosiła 4.000 ton rocznie. Silny rozwój przemysłu węglowego datuje się od czasów założenia w r. 1816 głównej dyrekcyi górniczej w Kielcach ze Staszicem na czele. Zakładane podówczas liczne zakłady przemysłowe, huty żelazne i cynkowe podniosły wytwórczość węgla tak, że kiedy w r. 1825 przeszło górnictwo pod zarząd rządowej komisyi przychodów i skarbu, wytwór-