tpn 1 22486301

J. GRZYBOWSKI I ST. WKlOKKIt: PŁODY KOPAI.NK ZI KII POLSKICH 151

w tem, że złoża miedzi w Kieleckiein bynajmniej nie są wyczerpane i że znaczne zapasy tej cennej kopaliny czekają ręki górnika.

Kopalnia w Miedzianogórze wyprodukowała w latach 1818—1827 70.000 cetn. metr. rudy, z których otrzymano 5.800 cent. miedzi.

Poza górami Kielecko-Sandomierskiemi znane są rudy miedzi jedynie z Tatr, gdzie istniały w końcu XVIII. w. kopalnie rudy miedzianej tj. tetraedrytu i chalkopirytu w dolinach Kościeliskiej, Sta-rorobociańskiej i Dziewiątej. Dziś pozostały po tem górnictwie tylko nazwy — jak Koperszady i t. p.

Siarka.

W górniczej wytwórczości ziem polskich nie odgrywa dziś produkcya siarki żadnej prawie roli. Jedyna kopalnia z nieznaczną produkcyą istnieje dzisiaj, inne złoża siarki nie są już górniczo eksploatowane.

Tyczy się to przedewszystkiem znanego i od dawna, bo przynajmniej od 16. w. wyzyskiwanego złoża siarki w Swoszowicach pod Krakowem. Złoże to należy do mioceńskiej formacyi podkarpackiej, którą stanowią tu iły, margle i gipsy, leżące częścią na wapieniu jurajskim, częścią na starszych pokładach solonośnych. Grubość całego tego kompleksu jest dość znaczną, bo wynosi w niektórych miejscach 80—100 m. Warstwą rudonośną jest margiel, przesiąknięty mniej lub więcej siarką rodzimą, a występujący w dwu pokładach, niezbyt grubych, bo mierzących przeważnie nie więcej jak ¹/_i m., a przedzielonych warstwą marglu z gipsem. Zawartość siarki w rudzie przeważnie jest nie wielka, wynosi bowiem średnio około 12°/₀, zdarzają się jednak miejsca znacznie w siarkę bogatsze.

Dawniejsze dzieje kopalni swoszowickiej nie są znane. Dopiero od r. 1807, kiedy kopalnia i huta siarczana przeszły z rąk prywatnych na własność rządu, dzieje ich są jaśniejsze. Produkcya rządowej huty i kopalni rozwijała się powoli, lecz stale po rok 1866, w którym to roku wydobyto 14.125 ctn. m. siarki. Odtąd zaczyna się spadek pro-dukcyi, który pomimo ulepszeń w hutach i kopalniach trwa aż do zamknięcia kopalni swoszowickiej w r. 1884. Powodem tego upadku była z jednej strony zbyt mała zawartość siarki w rudzie, z drugiej zaś i to głównie, konkurencya taniej i dobrej siarki sycylijskiej.

Do podkarpackiego miocenu należą również występowania siarki w Truskawcu i Dźwiniaczu, wraz z woskiem ziemnym i rudami oło-wianemi; nie miały one jednak nigdy większego znaczenia górniczego.

Poza Karpatami znane są dwa punkta występowania siarki. W mioceńskiej kotlinie Śląskiej wydobywano przez pewien czas siarkę, towarzyszącą mioceńskim łupkom ilastym, marglowym i gi-