tpn w alpach i za alpami9801

92

grecką po trojańskiej założoną wolnie. Za Rzymian wielce już, poważaną była. Cesarzowie Adryan i Antoniusz rozmaitemi a py-sznemi upięknili ją gmachami, z 'tórych już gdzieniegdzie tylko jakieś ubogie teraz pozostają szczątki.

Jak inne Włoch miasto, tak i Piza krwawo opłaciła cesarstwa rzymskiego upadek. W piątem stuleciu łupem barbarzyńców, wpadła póżnićj pod Lombardów jarzmo. Lecz otrząsnąwszy się z niego, i republikanckie przybrawszy formy, doszła śmiałym krokiem do wysokićj potęgi.

Jejto floty, brzegi włoskie z saraceńskich oczyściły hord, zdobyły następnie Sardynią, Korsykę i Balearskie wyspy. Krucjaty także rozszerzyły jej władzę i na afrykańskie brzegi jćj kolonie rzuciły.

Lecz zawiść Genui skrycie jćj wówczas upadek zgotowała domowe podniecając niesnaski. Niebawnie także wojna wszystkie półwyspu ogarnia republiki; pod firmą Gwelfów i Gibelinów jedna drugą szarpać poczyna, iub we własnej broczyć krwi. Piza wściekłą przeciw' Florencji rozpoczyna walkę; kilkakrotn e zwyciężywszy, sama zwyciężona, wsławia się wzorową wytrwałością w pamiętnem oblężeniu 1499roku.wktórćm i kobićty bohaterski wzięły udział. Nakoniec, po długićm passowaniu się, upada pod silą swej przemożnej sąsiadki, i. mimo usiłowań, podźwignąć się jaż nie może.

Dopićro pod Medyeeuszem Kosmusem I, tylu bliznami okryta Piza, swobodniej oddychać poczyna. Słynna jćj akademia, przemysł i kunszta, powoli się podnoszą. Lecz gdy tak jakaś dla niej zaczyna świtać nadzieja, nowa i może największa spotykają klęska.

Arno,toż samo Arno, o którćm niedawno tak wiele mówiliśmy, u jćj bram do morza wpadając, tyle codziennie, przez nieskończone lata, mułu z siebie wyrzucało, iż cała przystań powoli się nim zasłała. Morze tok odepchnięte, inne teraz zwilża brzegi; a Piza na tćj swego portu mogile, po ożywnym handlu, po ostatnim swćj władzy zabytku, wieczną przywdziała żałobę.

Rozmaite jeszcze przeszedłszy koleje, do których policzyć wypada, iż przez lat siedm (od 1807 —14) należała do francuzkiego cesarstwa, z tytułem stolicy departamentu Śródziemnego morza, Piza jest teraz drugiem Toskanr miastem. Panujący wielki książę