tpn w alpach i za alpami4901

142

Po bitwie pod Monte Aperto, po Gibelinów zwycięztwie, ciężko przygnębieni Gwelfy, przez niejaki czas podnieść się nie mogli, a kraj spokojniejszą na chwilę przybrał postać.

Koniec też trzynastego wieku dał mu zarazem Mikołaja z Pizy, pierwszego architekta; Cimabuego pićrwszego malarza; nareszcie Dania najpićrwszego poetę; i odtąd tyle teraz wielbioną epokę, tak nazwaną odrodzenia wiekiem, liczyć należy.

Mikołaja i Cimabuego, w Pizie zrodzonych, można do rozdziału kunsztownćj Włoch części odłożyć; ale Dante, to dzićcię Florencyi, najpićrwsza i ta największa jćj stawa, Dante nietylko jako ojciec poezyi i literatury włoskićj uważany, lecz jako najżwawszy swćj epoki tłumacz, jej namiętności świetna ofiara, w hi-storycznćj części ważne także zajmuje miejsce; a mówiąc o Florencyi, przemilczóć o Dancie byłoby nieprzebaczonym występkiem.

Wreszcie ten człowiek tak był ogólnych zdolności, tyle posiadał nauk i tyle w życiu swem połączył zawodów, iż nietylko poezya, literatura i historya, ale dyplomacya i wojskowość, jak i wszystkie nauk wydziały mogłyby się do jego odwołać sławy, jednego z jćj promieni swą nazwać własnością. Dante i broń nosił, i w rządzie kraju swego zasiadał; był medykiem, aptekarzem, ambassadorem i wygnańcem, panem i nędzarzem, Gwelfem i Gi-belinem, lecz główną treść życia jego zajęły miłość i poezya; a lubo w boskiej komedyi, złożył całe swych obszernych wiadomości bogactwa, tak że z niój dowiedzićć się można, na jakim stopniu za jego czasów stały teologia, metafizyka, filozofia, fizyka, astronomia i t. d., to wszystko jednak obok jego poezyi w zapomnienie całkiem poszło; i niejeden nie wie nawet, że on był czćm innóm jak twórcą boskiej komedyi i Beatryxy kochankiem.

U nas zaś, jeśli wieszcza tego życie mało jest znane, muićj podobno jeszcze sławy jego podstawa. Ta boska komedya, o której każdy słyszał, jako o słońcu po długiej nocy niespodzianie na literackim firmamencie zajaśniałem, jako o pierwszej na włoskich niwach matce, nowej Ewie w raju poezyi zrodzonój, co krajowi swemu drzwi jego otwarła—mało miała w obcych językach tłumaczów, nadzwyczajne do przełożenia przedstawiając trudności.