93
Leopold I, dla podniesienia jćj cokolwiek, przepędza tam czasem z swą rodziną część zimy, i kilku ją dworskiemi chce ożywić balami. Ale daremne jego usiłowania! Ani to zaciera pamięci, iż Florencja jej panią, ani jćj nienawiści ku nićj nie tępi. A dla ożywienia Pizy, nie wiem jakichby biesiad potrzeba!
Ulice jej i place przestronne, nadbrzeża niewdzięcznćj rzeki, co jej zgubę przyniosła, wspaniałemi ozdobne pałacami, wszystko jakby po morowćj wygląda zarazie. To mury zaledwo na 150,000 mieszkańców' niegdyś wystarczające, teraz ich 16,000 tylko mając, dają jakby przedsmak Pompei nowo tam przybyłemu. A ta uboga ludność, z drugą pomieszana ludnością, ludnością chorych, którzy tam kończyć przyjeżdżają, smutna i zwątlała, zdaje się już sama napół pozbawioną życia.
Tak, Antosiu, jak do innych miast spieszą żyć i szumieć, tak do żałobnćj Pizy jadą już tylko umićrać!.....
Ze wszystkich dawnych bogactw, piękne niebo i łagodne powietrze jedynie jćj pozostało. Gdy doktorzy rozmaite swe na chorym wyczerpią środki, gdy wszelką sami stracą nadzieję, w słońcu Pizy każą mu jeszcze jej szukać.
Domy tćż od południa nieskończenie drogo są płacone; a gdy okna rieuiem pokryte, z zamkniętemi okienicami pustką stoją, z przeciwnój strony, odwrotnym niż gdzieindziej zwyczajem, w największe słońce się otwierają. Za niemi widać blade twarze, do tej dobroczynnćj swćj gwiazdy błagalne podnoszące oko!....
Z tak szerokiego niegdyś handlu, jedyna jak widzisz jego tam gałęź, jest teraz słońce; a dawna Genui i Florencyi rywalka, już tylko z Niceą rywalizuje.
Każda z nich wylicza, ile co rok chorych do siebie zwabiła, ale uzdrowionych obie niewiele wyliczyćby mogły! Ich ciepłe bowiem niebo, ich mgłą morską zwilżone powietrze, przedłuża tylko i łagodzi boleść chwil ostatnich. Bo tam i śmierć, jakby także łagodnością powietrza zmiękczona, najczęścićj lekko i cicho, w postaci snu anioła, skrzydłami swemi naznaczoną ogarnia ofiarę.
Mnie samej podczas krótkiego mego tam pobytu, podobny przedstawił się obraz.