tpn w alpach i za alpami
4701

DANTE. — CZARNI I BIALI. — BOSKA KOMEDYA.

Skreśliłam tu dla ciebie, Antosiu, ten lekki szkic XII i XIII wieku, i jednego z ich milionowych ustępów; mniój jeszcze, żeby ci dać o tćj dziwnej epoce wyobrażenie, jakby się poniekąd usprawiedliwić, by cię przekonać o prawdzie tego, co ci, przebywszy Alpy, zaraz powiedziałam: iż sumienny opis Włoch, z całą ich tak szeroką, tak zmienną przeszłością i obecnym stanem, nie może być dziełem jednej ręki, jednego życia.

Pomnij, iż jak gdzieindzićj rozległe tylko państwa, tak tu każde miasto i miasteczko (jak to po Florencyi zmiarkować możesz) odrębną ma swoję historyą, a ta daleko głębiej od zaalpejs kich krajów w przepaść wieków sięga. Każde ma swoje opleśniałe par-gamina, kunsztowne także dawnćj dumy szczątki, i wyłącznych dziejopisarzy. Lecz ci, duchem swej ojczyzny przesiękli, pod niebiosa ją za bardzo czasem wznosząc, na dnie piekieł radziby wszystkich jej nieprzyjaciół osadzić, klątwę ciskając na wszystko, co za tym świętym obrębem, za ojczystemi rozlega się bramami. Odczytawszy ich, trzebaby jeszcze dociec, co jest prawdy a co zawiści głosem; porównywać, sprawdzać, poruszyć klasztornych archiwów odwieczny kurz.

Genueńczyk Simonde de Śismondi, połowę życia takiej poświęcił pracy, nad którą całkiem zdrowie stracił. Napisał 16 grubych