19
W Hiszpanii tćż, dotąd jeszcze trwają byków igrzyska, a la drapieżna, że tak nazwę, zabawa, najmilsza tamtejszemu ludowi, nasby odrażała, tak jak nas rażą niektóre wyobrażenia i obyczaje włoskie, oczywiście im z pogańskich pozostałe czasów.
O ileż ta wiara, z nieba do nas przyszła, zlała na ten świat dobrodziejstw i szczęścia zarodów! Jak wątek jej prawideł prze* biegając, wszędzie się jej niebiański objawia charakter!
Jeśli cię kiedy słońce na tern szerokićm dla myśli zostawi polu, a pomrok swą szarawą gazę spuści na twe marzenia, wejdź, Antosiu, pud stare Colosseum sklepienia, a przy czerwonym blasku pochodni, co im jakiś straszliwy nadaje wyraz, je przebiegłszy, usiądź na samym ruiny w ierzchołku. Tam doczekaj księżyca; przy jego dumającem świetle dokonaj dumań twoich; przy pieniu słowika, posłuchaj duszy twej pieniów, kilka z tej rzymskiej epopei przerzucając stronnic.
Z wierzchołka Colosseum, widok się rozciąga na cały Rzym nowy i stary; pod stopami jego, Forum ze swemi pomnikami się ściele; z przeciwnej stron), SgoJana laterańskiego dumną bazylika stolicę zamyka, jak z innych Stój Maryi Maggiore i Sgo Piotra.
Ten obraz, białym księżyca promieniem oświetlony, piękny dla malarza, nie ma równego dla człowieka wyższego umysłu. Ogólny rzut oka na stolicę grobów, kiedy szczegóły jej niknąć w cieniach nocy już nie sprawiają cząstkowego roztargnienia, i wszystkie razem jednym chórem ogromny swój hymn śpiewają, i żyć i umierać nas uczy. Bo czyż dość jest tylko widzieć i chwalić? czyż myśleć, zgłębiać, marzyć, nie do głównych rozkoszy w podróżach należy? Gdyby nowe przedmioty, nowych w nas nie obudziły myśli i uczuć, gdyby szczytne, przeszłości, natury, lub kunsztu pomniki, szczytnych a przedtem nieznanych nie otw ierały w duszy tajników, nie wartoby domowego progu opuszczać, od ciepłego odejść kominka.
Sławny, a słusznie sławny wojażer, Chateaubriand, powiedział: ,,La rererie du ^oyageur est une sorte de plenitude de coeur et de vide de tćte, qui vous laisse jouir en repos de votre existence (1).”
O Ob. Voyage en Ameriąue, en France ct en Italie.