tpn w alpach i za alpami9901

42

tak piękne rozwi,a kwiaty, razem z niemi i truciznę szle swój ziemi (¹).

To tćż do zwiedzania yillów P^:e życzę ci lata czekać.

Wreszcie większa ich część, więcćj artystycznemi niż wiej-skiemi może wabić wdziękami. Ich śl czne, niby wiejskie pałacyki, tak są pełne marmurów, obrazów, posągów jak kościoły i miejskie gmachy, a w ogrodach toż samo się jeszcze napotyka Jak w salonie, zamiast miękkiej sofy znajdziesz posąg, zamiast biurka lub biblioteczki, starożytną urnę łub popiersie; tak w ogrodzie zamiast klombu, kwiatu lub rozłożystego drzewa, jeszcze porfir i marmur cię powita. Słusznie tćż przezwano Włochy wielkićm muzeum, bo to muzeum wszystko zalega, nigdzie się nic kończy.

Włoch urodził się artystą: dla niego sztuka jest t-zeczą, o niemal, do życia potrzebną; żadnćj bez nićj nie pojmuje piękności, i wszędzie ją też wokoło siebie gromadzi Natura jest dla niego rzeczą podrzędną, a tern bardziej natura w ogrodowych zamknięta ramach, bardziej miła, sielska, niż wielka i szczytna, ta co raczej kołysze umysł, niż go zadziwia i przeraża, co domowemu pożyciu raczćj wtóruje, niż poetyczne przesyła w duszę natchnienia.

Ogrody też włoskie tern są obok angielsk eh, co artysta angielski przy artyście włoskim: tojest iż w dziele widać niedo-łęztwo autora, niepojęcie rzeczy. Nigdzie cieniu! nigdzie kwiatów! nigdzie chłodu ani miejsca spoczynku! Jeśli gdzie zobaczysz rodzaj altany, nie spiesz do nićj w nadziei że tam na ławce, w cichości, przy liścia szmerze, mile sobie pomarzysz. Bynajmniej; jestto świątynia z jakimś nowym lub starym posągiem (często bez

(>) Nieraz czyniono zarzut tym co zepsutym wodociągom przypisują rzymską malaryą, iż ona i takie zalega kraje które ani jednego nigdy wodociągu nie widziały, jakoto: bagna Pontyńskie, i niektóre części neapolitaó-skiego królestwa. Jakkolwiekbądż, jest ona niezawodnie skutkiem wilgoci, skutkiem bagnistych, siarką i innemi żywiołami zarażonych wyziewów — a le bagna najczęściej z rzek niemającyc.h bystrego biegu i dobrego ujścia się rodzą, lub morze, cofając się z brzegów, po sobie je zostawra. Wanecya w swych początkach, podubnym ulegała zarazom, a teraz najlepszym jest dowodem, iż je zwalczyć można.