167
czas awanturniczych wypraw wojennych pewnego de Seto, kupcy krajowi Indyjan solą z krainy Cayas ')•
3. Odzież i mieszkanie.
Gdzie tylko europejscy żeglarze na świeżo odkrytych wybrzeżami mieszkańców nagich dostrzegli, stawiali ich natychmiast na najniższym stopniu rozwoju ludzkości. Osłonięcie nagości ciała, jako pierwszy krok do wzniesienia się z t. z. stanu dzikości, wymaganćm jest wreszcie nie przez same wysokouobyczajone ludy tylko. O jednym szamanie, czjdi kapłanie z Samosomo, a zatem mieszkańcu wysp Fidżi, który tak samo jak i jego rodacy niczem innem nie był pokryty, tylko swoim m as i, t. j. szczupłą opaską biodr, opowiada Williams, misyjonarz, że przy opisie nagich mieszkańców Ncwej Kaledonii i ich bożyszcz, zawołał: „nie posiadają nawet masi, a chcą mieć bogów!” Czym się więcćj z obcemi obyczajami przez głębokie badanie obznaja-miamy, tym częścićj przekonywamy się, że nagość a skromność i wsty-dliwość nawzajem się nie wykluczają, i przedewszystkiem, że uczucie wstydu u rozmaitych ludów to jedną, to drugą część ciała osłaniać nakazuje. Gdyby pobożny muzułman z Ferghana był na naszych balach obecnym i widział owe obnażanie się naszych żon i córek; oraz owe obejmowanie ich kibici przy naszych wirowych tańcach, toby w cichości serca podziwiał cierpliwość boga, który już dawno tego rodu grzesznego i bezwstydnego siarkowym ogniem nie wytępił. A jednak przed pojawieniem się proroka, zasłanianie się kobiet na Wschodzię nie było w użyciu. W królewskim haremie w Maskacie wywołała hrabina Paulina N o s t i z pomięszanie u żon tego sułtana, zjawiwszy się u nich bez drucianej maski. Nawet matka nie widzi tam swój córki od 12-go roku życia bez osłony twarzy, gdy tymczasem przezroczyste szaty ciało i członki wyraźnie rozpoznać pozwalają 2). Kobiety, które mężczyźni w Basra nad Eufratem i w kąpieli w Kon-
x) Carl Eau w Areh. f. Antrop. T. V. str. 8.
2) Jo h. W i lh. H e 1 f e r s Reisen in Yorderasien u. Jndien, Leipzig 1773. T. II, str. 10.